MANDA ve KUMANDA

• 5 Mart 2019 Salı 00:01:41

M A N D A ve KUMANDA
1-
Sözlükteki tanıma göre ‘ manda’ geviş getiren,
çift tırnaklılardan su aygırı’dır.
Halk dilinde camus, kömüş dendiğini de herkes bilir.
Bizim sürü koyunumuz (100-200),5-6 ineğimiz vardı.
Mandamız yoktu.. Bizim ora, kuru kırsal olduğundan
Suyu çok seven mandaya göre değilmiş.
Komşu köy Kuluncak’ta Temir Dayınınbir çift koşumluk
camızı vardı.
Bizim köyün Göller Mevkine getirirdi.Biz çocuklar gör
meye giderdik. Hele koca gövdeleriyle Kanlı Gölde yüzmelerine
bayılırdık.
‘Kanlıgöl adı üstünde kanlı, belalı. Alttan yüzlerce milli gözeneklerden
çıkan buz gibi soğuk suyu olan, göl.
Orta kısımda üç büyük göl, etrafı bataklık, kamış.
Yaklaşmak ne mümkün. Biz değil kimse giremezdi.
Yaz ayları göçmen kuşların yaylak yeriydi çevredeki diğergölet ve
bataklık çayırlar. Kurbağaların yaz kış mekanlarıydı. Haziran –Ağustos arası
akşam konserleriyle, düğün dernek şenlikleriyle Göller Mevkii çınlardı.
Köyün en bitek semti olduğundan yaz kış
İnsanı geleni gideni eksik olmazdı Göllerin
Bahar aylarından itibaren koyun sürüsüne, sığıra yasaklanırdı.
Kuzu koru yeri koca semt.
Oralarda kuzu yaydığım günlerin özlemini çekerim,hala.
10-12 yaşlarında çocuklarız.. Kuzularımızın boyunlarındaki zil sesleri,fülüt (düllü)
kurbağa seslerinin karışımını düşüne biliyor musunuz.. Köyde hangi evlerin,
kimlerin ışığı erken, kimlerin geç söner, bilirdik. Geç sönenleri daha çok severdik.
Çünkü görünen ışıklar bizim cesaret, bizim güç kaynaklarımızdı.

İşte ilk kez manda, ya da camus’u Göllerin en çok da Kanlıgölde görmüş
oluyorduk. Ah 80 lik yaşıyla uzun ak sakalıyla Temir Dayı…
Bu mandalar var ya, malım değil canımdır benim,canım…
Bize eskilerden neler neler anlatırdı.Buralarda eskiden kimler yaşamışlarsa
köy harabeleri köy yolları sulama arklarını anlatırdı.
Seferberlikte bu yaşlardaymış(10-12) aklı yetikmiş… Sivas’ta toplantı varmış.
Bizim köylerden de gidenler olmuş BUNLARDAN BİRİ DE Paşo Ağa imiş
(Büyük dedem). Kumanda lafları söyleniyormuş Kumanda ne ise derdi rahmetli.
Ne çok severdik 80 lik ak sakallı Temir dedeyi… Böylece ilk Kumanda kelimesini de
manasını bilmesek de Odan duymuş oluyorduk.

Biraz daha büyüdük şehir okullarında mektepli olduk.
Manda kelimesinin başka anlamlarıyla da karşılaşıyorduk.. olduğunu öğrenmiş
oluyorduk.
Yine sözlüğe göre , manda kelimesinin ikinci anlamı;
“ Kendi kendini idare edemeyen bir devletin, başka
bir devlete verdiği idare etme yetkisi’ imiş.
Dünya küresi üzerinde bilinen 6-7 bin yıllık süre içinde nice devletler kurulmuş, yıkılmış.
Nasıl yıkılmış, yok olmuş sorusuna gelince deprem, deniz ( Örn. Mu, Atlantis gibi ) doğa
en çoğu, yine insanoğlunun talanıyla,yakıp yıkmasıyla, yerini yurdunu terk ettirmesiyle
olmuştur. Bununla da övünmüştür
yine insanoğlu, ne yazı ki..

İmparatorluklar çağı.Sözlüğe göre:

“ İmparatorluk:….başka kavimler üzerinde siyasi egemenlik sağlayarak meydana getirile
n devlet şekli”

Zamanla, insanlık kültürel yapılanmasının gelişmesinin sonucu olacak ki, yerle bir etme yerine
aslan payı, kılıç hakkı karşılığı , varlıklarını sürdürme şansı tanınmış yenilenlere.

Günümüzde ise imparatorlukların yerini EMPERYALİZM almıştır. Dünya bu süreci yaşamaktadır.
Yine sözlükteki kısa tanımıyla,
“ Emperyalizm: devlet sınırlarını genişletip başka milletleri sö-
Mürge haline getirerek imparatorluk kurma fikri”

Yani emperyalistlik, imparatorluğun gelişmiş halidir.

Artık ordularla işgal, istila şeklinde değil, başta ekonomik kıskaçolmak üzere, sosyal,
siyasati etkileme, yönetimine yön verme,değiştirme gibi yöntemler kullanılmakta.
Galip, üstün güç zayıfın içindeki zaaflardanyararlanarak
Kaleyi yakıp yıkmadan yönetimini içtendeğiştirmedeyönlendirmede..
Tıpkı elimizdeki kumandayla Tv. yi idare etmemiz gibi.
Sonuç olarak, çağımız emperyalizm çağıdır.
Tuzu kuru olan dünyanın üçü beşi , geri kalmış olandan işine gelmeyenlerin defterini düarmede, yenisini oluşturma yön verme…gibi müdahalelerin yaşandığı çağıyaşamakta insanoğlu.
Tüm bunlar karda iz bırakmadan, ancak sonuçları ve amaçlarıyla anlaşılan müdahalelerdir.
Kanalları devletlere benzeterek
Tv. ile kumanda arasındaki bağlantı gibi günümüz dünyasının hali..