debboy önünde diken

• 1 Mart 2019 Cuma 02:23:45

kör olsun yere döken

Rahmetli Burhan Cahit Eralp in yazıp bestelediği Gönen türküsüdür.Amcalarımın babamın arkadaşı hatta aile dostlarındandı.
Her ne olduysa kaç gündür aklıma düştü dilime dolandı. merak işte şöyle bir baktım inceeledim.

Türkünün sözleri;
debboy önünde diken
kör olsun yere döken
reci tütünü değil mi ,
benim belimi büken

öyle ya şimdi bu reci ne demekti zaten benim aklıma takılanda buydu.
meğerse reci değil olması gereken kelime reji imiş. ne demekmiş. merak ettim ne demek olduğunu buldum.
reji :osmanlının dış borçlarına karşılık olarak tütün ekimini,işlenmesini düzenlemek üzere fransızlar tarafından kurulmuş tekel idaresi idi, neden böyle bir şey oluşmuştu?

1881 yılında Osmanlı ramazan kararnamesi adı altında bir antlaşma imzaladı.
bu kararname osmanlının iflasının bittiğinin kararnamesidir.
bu kararnameye göre işgal kuvvetleri genel borçlar idaresi adı altında Düyuni Umumiye kuruldu.
Düyuni Umumiye :vergilerin yabancılar lehine şekillendirilmiş(osmanlı hanedanını ve hazineninde pay aldığı) kurumdur.

Tütün ve tuz idaresinden ve öşür vergisinden toplanan paralar buraya aktarılıyordu .
nisan 1884 de vanlan anlaşması ile tütün tekeli Düyuni Umumiyeden fransızların kurduğu reji şirketine devredildi.
Osmanlı reji idaresinden pay alsa da bu idareden memnun değildi,tütün kaçakçılı hortlamış reji idaresinin tütün fiyatlarını düşük tutması fabrikaların kapanmasına yol açmış birçok insanımızın reji idaresinden tütünlerini kaçırırken canlarından olmuş.

debboy önünde diken
kör olsun yere döken
reci tütünü değil mi
benim belimi büken

ah deli vah deli
arkasında iki eli
şeytana uydum yaptım
sonu asmak değil mi

Yani kısacası:
10 Aralık 1881 yılında 2. Abdülhamit tarafından alınan Maratoryum karar namesi ile Osmanlı maliyesi uluslar arası denetime açılmış; Devletin yönetimi ilk kez yabancıların eline geçti.

Ben düşündüm de bu günler sanki o günler. Bu gün devlet ekonomisini ( IMF AYARI) dışardan ithal edilen şirketler mi yönetiyor. olur ya

Bu türkü Debboy önün de diken
kör olsun yere döken
reci tütünü değil mi
benim belimi büken.

YAZANI BESTELEYEN BURHAN CAHİT ERALP AMCAMI SAYGI VE RAHMETLE ANIYORUM.

-----------------sevgilerimle...
-------refik pelvan...