malakanlar ve dukhoborlar... ve ahıskalılar...12-2019... ard. öyk.

• 8 Şubat 2019 Cuma 22:39:00

pospelov’un ünlü "edebiyat bilimi" kitabını okuyordum.
süje’yi açıklıyordu...
sanatçıların... süje yani konu bulmaları etraflarına bakmalarıyla da olası olduğunu söylüyor... du.
zaman ve mekan seline kapılan, giden her şeyin konu olacağını ve tarihi sosyal hadiselerin ise etik ve felsefi önceliğe göre önermektedir.
kendisi toplumcu gerçekçiliğin edebiyatbilimi’ni yapmıştır.
facebook’ta bir paylaşım... gözüme takıldı.
pospelov’un estetik kitabını kapattığımın saati dolmamıştı.
kitap kapağında legend aynen :
"HERETİCS AND COLONİZERS...
forging russia’s empire in the south caucaus...
nicholas b. breyfogle...
cornell universıty press. "
kitap ismi: sapkın ve kolonizatörler (müstemlekeciler)... sect demek istemiş, demese de yazar.
bu anlam doğrudur...
düşündürücü olan; kolonizatörlükleri...
bizim osmanlı’nın yaptığı yerleştirmeleri; avrupa’ya grupları... kızıp-bağırarak koloniler kurması, konya’dan şurdan burdan, çerkezleri dahi avrupa’ya iskan- kolonize etmiştir.
ingiltere’nin amerika ve avustralya kolonileri mahkumlardan, hırsızlardan, inançlılardan olduğu gibi.
ne olursa olsun bu bir kolonizasyon... du.
ve kolonizatörler mağdur değil avantaj ve kendi ülkeleri erkince elittir... ler.
gazete de; bir kızılderili şefi... beyanat vermişti:
" türkler kızılderilidir... olamaz mı?"
kızılderililer türktür demiyor... türkler kızılderilidir.
bir fenomene başka açıdan bakmış.
malakanlar kolonizatördür diyor kitap kapağı...
olamaz mı?
olabilir.
neden olmasın?
kitabı okumadan ayrıca incelemeden kitaba dair bir şey irad etmek doğru olmaz.
legend’in doğurduğu bir fırsat ve imkan oldu:
"farklı düşünülebilineceği."
malakanların biz karslılar da bıraktıkları sevimli intibaalar...
tereddütsüz hepimiz sevgiyle yad ederiz.
onların kolonizatör oldukları olasılığını neden düşünemiyoruz?
çerkezler, kafkasya’dan osmanlı’ya exile edildiler.
osmanlı ise onları kosova’ya kolonizatör olarak yerleştirdi: kolonizasyon.
malakanlar sect olarak rusya impartorluğu tarafından kafkasya’ya ve kars- ardahan- susuz- sarıkamış havalisine kolonize edilmiş oldukları... zikrettiğimiz kitap kapağında ismen söyleniyor.
osmanlı da sect gördüğü kızılbaşları balkanlara macaristan’a değin kolonizatör olarak yerleştirmiştir.
bugün edebiyatımız, onların "alperen" övgüsüyle tevcih etmiştir.
"sect" mekan değişimiyle yeni- zamanlı yerinde elit oluveriyor.
kolonizatör daima kendini tayin eden erk’in avantajlı topluluğudur.
malakanların kars’ta... gürcüstan’da... osetlere, türklere, gürcülere göre seçkin oldukları ve bu avantajlarla yaşadıkları gerçeği varittir.
kolonizasyon yapısallığında secter olmak, mahkum, maceracı olmak, kolonizatör olununca elde edilen imtiyazların varlığını ortadan kaldırmıyor:
malakanlar bütün kafkasya’da...
rus imparatrluğunun işgali sonrası, rus iradesiyle kolonize edilmiş, kızgın oldukları kendi topluluklarıdır.
iç çekişmelerinden dolayı "exile" değil "kolonize" edilmiştirler...
çerkezler exile edilmiştir... karapapaklar exile edilmiştir... üstelik exodus olarak.
exodus-exile edilmişler:
çerkezler...
karapapaklar...
ahıskalılar.
rus idaresini kendi topluluğu ile iç-çelişkisi seküler değildir...
osmanlının seküler olmayan iradesini kızılbaşlara irad etmesi gibi.
benzerlik ilginçtir.
avustralya ’da aborigines ile kolonizasyonu gerçekleştiren beyaz toplulukların pozisyonları.
beyaz kolonizatörlerin konumlarının hukuki olmasa dahi imtiyazların komparasyonu... yapmak lazımdır.
malakanların tüm kafkasya’da ki konumları nasıldı?
kolonizasyon ve kolonize kavramları...
malakanların efsanesine yeni bir yaklaşım getiriyor.
onlar ne kadar kolonizatördüler?
yahut onlar exile miydiler?
bir de bu cihetten araştırma ve bilimsel çalışma yapılamaz mı?
malakanlar "beyaz adam" oldular mı?
kars’ta, ardahan’da... sarıkamış’ta, ahılkelek’te... batum’da.
bilmiyoruz!
bilimsel tetkikler yapmadan... ve tabi ki bilim ve tarih felsefesi imkanlarından yararlanarak...
mutlaka temellendirilmiş teorilere dayanılarak.
malakanlar exile mi... kolonizatör müydüler?
rus kolonizasyonları olgu olarak neydi?

yalçıner yılmaz
09-02-2019
çanakkale