Tokat'ta 10 Tarihi Hamam

• 30 Kasım 2018 Cuma 12:10:41

TOKAT HAMAMLARI
Tokat’ta başka illerde olmnayan bir “Hamam Kültürü” vardır. Tokat ve ilçelerinde 13. Yy dan bu yana atalarımız erkek ve kadınlar için ayrı ayrı hamamlar yaparak temizliğe ve vücut sağlığına ne kadar önem verdiklerini göstermişlerdir.
Çocukluğumuzda komşu ve akrabalarımızın evlenme ve sünnet düğünlerinde “kına hamamı” yapmaları bizlerin en sevdiği eğlenceler ve sağlık sıhhat fırsatlarıydı. Günümüzde “ Hamam Kültürü"nün yok olmaya yüz tuttuğu şu zamanlarda Tokat ve ilçelerinden 10 tarihi hamamı kısa kısa sizlere anlatmak istedim.
1. Ali Paşa Hamamı
Tokat’ın en çok bilinen ve en işlek yerde olan, en güzel hamamıdır Ali Paşa Hamamı . Ülkemizin tarihi hamamlarından ilk 10 ‘a girecek kadar güzeldir.
Tokat Merkez Hükümet konağı ve Belediyeye en yakın noktada bulunan ve Ali Paşa Camii doğusunda bulunan Ali Paşa Hamamı 1572 yılında Kanuni Sultanm Süleyman Oğlu Şehzade Süleyman’ın damadı Ali Paşa tarafından Ali Paşa Camii ile beraber yapılmıştır.
Kadın erkek ayrı çifte hamam olarak yapılan Ali Paşa Hamamında soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık olarak 3 bölüm vardır. Büyük bir hamam göbeği ve 3 köşede eyvanlar ile 3 halvet odası vardır . 1 halvet odası sauna görevi yapmaktadır. Fin suanası da bulunan bu hamam 1866 da tamirattan geçirilerek hizmete sunulmuş ve halen de hizmet vermektedir. Tokat’a yolu düşenler Ali Paşa Hamamında en güzel yol yorgunluğunu atarlar.Ali Paşa Hamamı güzel bir steres atma, yeridir. Terleyerek insan sağlık ve sıhhat bulur.
2. Pervane Hamamı
Tokat’ta tarihi Taşhan yanında bulunan bu hamam Selçuklu Veziri Muineddin Pervane tarafından 1275 te yapıldığı sanılmaktadır. Kadın erkek olmak üzere çifte hamam tarzında yapılmıştır. Suyu hafif kükürt termal özelliği bulunur. Günümüzde normal zeminin altında kalmıştır. 1951 yılında Belediye tarafından onarılmıştır. Soyunmalık, ılıklık, sıcaklık bölümleri vardır. 3 yanında eyvanlar ve 4 halvet odası bulunmaktadır. 1 halvet odası suana hizmeti vermektedir. Halen kullanılan bu hamam, Ali Paşa Hamamından sonra en bilinen Tokat hamamıdır.
3. Büyük Hamam
Niksar ilçesinde ilçe merkezinde Kaleiçi Mah Fatih Sultan Mehmet Caddesinde bulunmaktadır. Tam bilinmese de 14 veya 15.yy da yapıldığı sanılmaktadır. Soyunma, ılıklık ve sıcaklık bölümleri bulunmaktadır. Eyvanla ve halvet odaları bulunmaktadır. 8 gen planlı olarak yapılmış olan bu hamam halen Niksarlılara hizmet etmektedir.
4. Çifte Hamam
Zile ilçesinde bulunan bu hamam Sakiler Mahallesinde bulunmaktadır.1656 -1657 Yıllarında Tacettin İbrahim Paşa tarafından yapılmıştır. Soğukluk, sıcaklık ve ılıklık olmak üzere 3 bölüm olup kare planlıdır. Göbek bulunuyor. Sıcaklık 8 gen kasnaklı olup köşe hücreleri de bulunmaktadır. Osmanlı hamam mimarisi özelliklerini taşımaktadır.
5.Mevlana Hamamı
Tokat Merkezde Behzat deresi kenarında ve Behzat Camii yakınındaki Mevlana Müzesinin hemen bitişiğinde bulunmaktadır. Müze ile beraber yapıldığı sanılmaktadır. Küçük bir göbek, 2 eyvan ve 3 halvet odası bulunmaktadır. Soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık olarak 3 bölümden oluşmaktadır. Halen Tokat halkına hizmet vermektedir.
6.Pazar Halilbey Hamamı
3000 yıllık bir tarihe sahip Tokat’ın en yakın ilçesi olan Pazar ilçesinde ilçe merkezinde bulunmaktadır. Pazar, Samsun-Sivas karayolunun 23. Km sinden itibaren 5 km kadar güneyinde bulunmaktadır. Halilbey Hamamı 1394-1395 yılları arasında Hacı İvaz Paşa tarafından yapıldığı yaşlılarca dile getirilmektedir. Soyunma ılıklık ve sıcaklık bölümleri vardır. Hamamın sıcaklık bölümü girişinde Özel taş oyma yapılmış Gökkumla (Halk arasında göğ kumla denir ) vardır. Sol tarafında sarı kurna sağ tarafında da sarı kurna vardır. Soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık olmak üzere 3 bölüm olup , 1 halvet odası vardır. Soyunmalık denilen yerdeki havuz 1993 tamiratında sökülmüştür. Soyunmalık ve sıcaklık da olmak üzere 4 kubbesi olup dörtgen şeklindedir. Tarihi ipek yolu üzerinde olması munasebeti ile tarihte ünlü şahsiyetleri ağırlamıştır.Halen Pazar halkına ve Pazar’a gelen misafirlere hizmet vermektedir.
1394-1406 Çelebi Mehmet, 1398 de Yıldırım Beyazıt, 1473 yılında Uzun Hasan ,1473 Şehzade Beyazıt, (2.Beyazıt) 1473 Şehzade Mustafa, 1505-1507 Şah İsmail, 1635 te 4.Murat bu hamamda yıkanmışlardır (Kaynak : Tarihe Yön Veren Dahi, Murat Kavaklı)
7.Erkilet Hamamı
Pazar’ın hemen yanında bir tepe olan Erkilet mahallesinde bulunmaktadır. Erkilet’i yıllar önce Kayseri Erkilet’ten gelenlerin kurduğu sanılmaktadır.
Rivayete göre, Erkilet Serdarının güzel kızı Pazar Halilbey Hamamına yıkanmaya gider. O’nu hamama almazlar. Akşam babasına ağlayarak bunu anlatır Serdarın kızı. Kızının çok üzülmesi üzerine “ Sana Pazar Hamamından daha büyük hamam yapacağım” diyerek Erkilet hamamını yapar.
Pazar Halilbey Hamamından biraz daha büyük olan bu hamam soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık kısımları vardır 3 halvet odası ve eyvan vardır. Pazar Hamamından daha büyüktür ve 1912 yılında tamir görmüştür. Soyunmalık ve sıcaklık böümlerinde kubbeler vardır. Şu an kapalıdır.
Hamamda kaybolan gelin efsan esi vardır. (Kaynak .Tarihe Yön Veren Dahi, Murat Kavaklı)
8.Yörgüç Paşa Hamamı
Tokat Merkez’de Hacı İvaz Mahallesinde Paşa Hanının Yanında Sultan 2. Murat zamanında yapılmıştır. Sultan 2. Murat’ın lalası Yörgüç Paşa tarafından 1437 yılında yapılmıştır. Mooz taşlardan yapılmış ve sıcaklık, ılıklık ve soğukluk bölümleri vardır. Tuğla kubbe ve kırma çatı ile kaplanmıştır. 1948 restore edilince orjinalliğinden büyük ölçüde uzaklaşmıştır.
9. Mustafa Ağa Hamamı
İl Merkezi tarihi Sulusokakta bulunan Mustafa Ağa Hamamının ne zaman yapıldığı bilinmemek ile beraber yapı uslübundan 13. Yy da yapıldığı anlaşılmaktadır. Çifte Hamam tarzında yapılan yapı ılıklık, soğukluk ve sıcaklık bölümlerinden oluşmaktadır. Tuğla kubbe ile örtümüş ve yapılan tamirler ile orjinalliğinden büyük ölçüde uzaklaşmıştır.
10. Çavuş Hamamı
Niksar ilçesi Taşra Mahallesi Çavuş Hamamı sokağında bulunmaktadır. 15. Yy da yapıldığı sanılmaktadır. Soğukluk, ılıklık ve sıcaklık olarak 3 bölümden oluşmaktadır. Oyulmuş kurnaları orijinalliğini korumaktadır.
Tokat Hamamları görüldüğü gibi yüzyıllarca atalarımızın temizliğe ne kadar önem verdiğini göstermektedir. Bu tür hamamların gelişmiş ülkelerin tarihinde pek rastlanmaması da üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur.