metafizik; zat-i kendisi kendinin disiplin olmasıyla bir teoridir.
kültürün; siz buna uygarlığı ilave edin her daim uğraşısıdır.
bilim de mi?
tasavvuf da mı?
felsefe?
ahlak?
resim sanatı?
müzik?
matematik?
teknoloji?..
dünyada ki insanoğlunun hayatıyla mücadelesi hep o.
dünyada ki tek temel çelişki...
yine o...
temel kültür paradigması dahi: O.
tüm sanatların hedefi olmuştur... metafizik.
yine tüm dönemler müzik sanatı onunla uğraşmıştır.
limonun yararı açıklansa dünyadaki bütün ilaç fabrikaları kapısına kilit takar sözü gibidir; sanat ve kültürde metafiziğin izahı...
modern zamanlar da metafiziğin direk izahı yapılmaksızın kulağı tersten göstermek gibi bir yol izlenerek... metafizikten büsbütün ayrılmadan kaynağını da işaret etmeden işlem yapılır.
metafizik büsbütün hiç şey tarafından reddedilmez...
modernizmin yaptığı gibi isim vermeden ve doğrudan onun ülküsünü paylaşmadan ikinci üçüncü dereceden ürünler ile akşam eder.
şöyle yahut böyle...
klasik sanatlar ve klasik kültürde zaman onun simgesidir...
sayı ve söz onun iki koludur...
tüm klasik dönem içersinde zaman teorisi birinci gayedir...
zaman nasıl bir şekilde işlenir olmuştur o devranda?
zamana tekabül eder mahiyettedir klasik çağın kültüründeki resim, müzik, matematik, edebiyat ve herşey.
arzu, gerçekleştirilmişliği arzunun yahut buna dair herşey.
metafizik: zaman teorisidir klasik devranda ve onun arzu edilme ülküsü ise: zamanların tek bir zaman olarak gösterilmesi ilke ve ikamesidir... ikasıdır.
bunu tevil tebdilen yapılmış tasarımları dahi zaman yeorisi hanesine yazarak iddia ettiğimiz söylemi yine ikraren diyoruz ki: tüm insan bilimleri ve sanatları zamanı ya lazaman ya lamekan ( mekan zaman ile içiçe olduğu kanıtlanmıştır.) görmek göstermek istemiştir.
üç zamanı: dün, bugün, yarını... birlikte görmek yahut üçünü birden görmek insan uygarlığının tek arzusu olmuştur...
demek ki nesiminin derd-i davası bu...
mansurun ki de...
bach’ın füglerinde ki seslerin tek zamanda değil üç zamanı eş zamanda yek-bütünde seslendirmesi buymuş.
mevlananın fihi ma fih’i...
miro’nun senfonik kompozisyonundaki eşzamanlı görsel kompozisyonu lamekana bir cevaptır. zamanı aşamamıştır ama zamana senkronize yapmakla bir yönelim sağlamıştırki bu ise dairenin dışına çıkmadan hala zaman teorisidir... en olmadık sanat eserinde yine beslenilen ana damarın metafizik-zaman teori olduğu dikkatli gözlerden kaçmayacaktır.
kübizm eşzamanlı resimle metafizik yapmıştır. metafiziğin saklamadığı biri görmek arzusu yahut ülküsünü kübizm bu kadarını yapabiliyorum eşzamanlı olarak yapıyorum demek kaydıyle aynı teoririye sadık kalmıştır. yorum farkıyla...
şöyle yahut böyle çok zamanlı tüm sanatlar tek zamanlı sanatlardan ileriye giderken buradaki uyanık gözlere sahip sanatçılarca zaman- metafizik gailesi irdelenmiştir.
sanatlarını hangi içerik ile yapacaklarını bilmez duruma düşmüş ülkemizin ressam ve müzisyenleri dünya sanatçılarından daha iyi durumda değildir...
dünya sanatı ve bizim sanatımız modern yahut klasik dönemde eser buluş icat ürün tasarım ne olursa olsun zaman teorisiyle teknik ve ya içerik olarak meselesi olur...
bu gaileye sırt dönmek ise ürün dahi verilemez hale kabul etmek demektir.
rönesans natüralist resmi metafiziğe tek-zaman şartıyla atıf yapıyordu.
rubens ile barok ve sonrası miro, kandinsky, van gogh ve cezanne... eşzamanlı resmi inşaa ettiler.
steve hawkingnin herşeyin teorisini bulamyınca bulduğu zamanların teorisi fizikken vukusu mümkünsüzdür... metafizik ile şuyulandırmak değil midir....