OSMANLI VE BAYRAM - I

• 27 Eylül 2008 Cumartesi 13:26:52

Osmanlı’da bayramlar nasıl kutlanırdı?
Biliyorum hemen aklınıza Şehzadebaşı, Direklerarası, kanto, şantöz, tiyatro gibi kavramlar geliyor.
Haksız da değilsiniz.
Çünkü görsel medya ve yazılı basın aracılığı ile bunları beynimize kazıdılar.
Evet Osmanlı’nın son devrinde batı kültürünün etkisiyle bu tür bayram kutlamaları yapılmış.
Ama bunlar devede kulak bile sayılmayacak uygulamalar...
Osmanlı’nın 700 yıla varan muhteşem tarihinde bu tür yozlaşmış bayram görüntüleri, devede kulak değil, tüy mesabesindedir.
Tüm Osmanlı Tarihi’nde bayram kutlamaları için ciltlerce kitap yazmak mümkün. Bunlara girecek değilim.
Ama, şu son günlerin gözde eğlence aracı olan havai fişek gösterileri ve Osmanlı Bayramları konusunda bir iki cümlelik fikir beyan edeceğim.
Osmanlı’nın bayram ve diğer eğlencelerinde havai fişek kullanıldığını okuyoruz. Bunlardan biri hakkında şu bilgiler mevcut:
Tarih 1582, aylardan Mayıs ve Haziran…
O zaman henüz yapılmamış olan Sultanahmet camiinin yerinde büyük bir alan vardır:
Atmaydanı…
Padişah III.Murad’ın şehzadesi sünnet olmaktadır.
Muazzam şenlikler yapılmaktadır. Ülkenin her tarafından gelen özel hüner sahipleri sanatlarını icra etmektedir.
Halka kurulan muazzam sofralarla ziyafetler çekilmekte, arabalar yükü şeker dağıtılmakta, savaş oyunları, güreşler, yarışlar yapılmaktadır…
Geceleri ise Osmanlı Donanması’nın hazırladığı fener alayları ve havai fişek gösterileri yapılmaktadır.
Ama ne gösteriler!..
Binlerce havai fişekle, yüzlerce metre yukarısı gündüz gibi aydınlatılmaktadır.
Şimdi şu bilgiye dikkat edelim:
Atılan bu rengarenk havai fişeklerle gökyüzünde çeşitli resimler ve şekiller çizilmektedir. Mesela donanma gemilerinin resmi, insan ve hayvan resimleri, kaleler, orman ve bina resimleri…
Bugün bile bu tekniği göremiyoruz.
Osmanlı Donanması bundan 4,5 asır önce bugün bile henüz yaygınlaştırılamayan bir teknoloji ile, bayram ve kutlamaları süslüyordu.
Başka ne gibi gösteriler vardı?
Önemli mi?
En önemlisi teknolojinin seviyesini bize anlatan bu havai fişek gösterileridir.
Kanto, dans, şantöz, Direklerarası…
Bu tür edebiyata devam edenler bunları bilirler mi acaba?..