kars ve izmir... ardahan öyküleri... 2017/5

• 16 Eylül 2017 Cumartesi 02:01:52

kars’ı sevdiğim... ve buralı olmam kars’ın izmir’le mukayese edilmesini herkes gibi beni celp etmiştir... bunu sorulmasa söylemek cesareti göstermeyeceğimden emin değilim.
modern cumhuriyetin kuruluşunda kars ve izmir serhat iki şehirdir.
anadolu harp yıkılmışı bir yerdir... her şey bir varlık nesnesidir dünyada... karsın izmirin varlıklarını bildiğimizce söylemeğe çalışalım.
izmir denize sınır şehir limanlarıyla berkilmiştir. kars ise hayvancılık rekoltesini türkiye’de elinden bırakmıyordu... buğatepe, dikme gibi zavotculuğa dayalı et ihracı üretimini haddinden aşırı yapmaktaydı... denilendir: arjantin gibi bir hayvancılık varmış kars’ta...
izmir ekonomi zenginliği sanayii, tarım, tütün... tütüncülük amerikan sigara tekelleriyle dünya çapında bir istihsale ve şöhreti getirmiştir izmire... necati cumali’nin romanları tütün motifine yer vermiştir.
izmir okul ve eğitim maddesinde yabancı dil konuşmakta türkiye ilerisindedir...
amerikan kolejinin azınlıkların batı dillerinde eğitim yapmaları... ihracatte ticarette izmir tüccarının yazışmasını rahat yapmakta hatta tüccarların çocukları sanat eseri verebiliyordular yabancı dilde.
karsın eğitim seviyesi ne alemdeydi aynı dönem?
tifliste eğitimlerini tamamlamış Kars tüccarları iki üç lisan konuşuyorlardı... fransada eğitim gören gence, karabağ tüccarları karsa yerleşmişlerdi... harpten sonra ahmet ağaoğlu atatürkün arkadaşı ve modern türkiyenin kuruluşunda fikriyat inşaasında emek vermekten perva etmemiştir. çocukları kars milletvekili oldular... kızı tezer taşkıran... izmir ile cumhuriyet figürleri itibarıyla kritik edilebilir...
karsın cenubi kafkas cumhuriyeti pratiği vardır... izmirin ise hasan tahsin timsali yurtseverlik örneği vardır.
izmir ve kars yapısal benzerliği dikkat çekiyor.
ikisi de sınır kenarında şehirdir... azerbaycanlı sanatçılar izmiri baküyle benzetirler... hazarın izmiri demekle bir benimsemek değildir muraz edilen salt.
karsı ve izmiri klasizmle mukayese etmek... daha farklı özgün sonuçlara bizi götürür...
imparatorlukların iki şehri...
antik uygarlığın izmire mimari olarak miras bıraktıkları efes mimarisidir... klasizm antikiteden ne kadar etkilenmiştir?
bu gün izmir modernizm şehridir... kars ise klasik mimarili bir şehirdir.
modernizmin popüler medeniyet olduğunu biliyoruz.
Modernizmin kitleselliği kalite demek değildir...
klasizmde saray vardır ve bir tanedir... modernizmde ise herkesin konutu vardır... konut ise saray değildir.
kars mimarisi klasik mimaridir...
bir entellektüel için kolay lokma değildir...
bu mimariyi okumak tarif etmek isimlerini esmalarını değerlendirmek mimari bilim teorileri bilmek yanında multi- disiplin bilgisiyle sentez- yorum mertebesine çıkartır insanı...
kars mimarisi konulu bir kitap ben henüz okumadım...
entellektüel kişinin mimari terimleri kuşağını tamamen çözmüş olduğu bunun şartıdır.
mimari teorilerini ve mimari tarihini bilmesi gerekiyor.
son... nietzche gibi birinin çıkıp karsın binalarını sentez mertebesinde yorumlamasıdır.
hekimevi... belediye binası... valinin konağı... kazım karabekir kışlası binaları... klasik mimari orada bir dekor olarak duruyor...
kars mimarisi entellektüelini yaratamamıştır mı?
bu soru mahfuz tutulmak kaydıyla geçelim.
tiflis ve bakü... üç kız kardeşin öbürü karsdır...
tiflis entellektüelleri kars entellektüelleri gibi mimari sanatı analiz ve sentezi husunda lakaydi değildir.
mimariyi tedricen tamamlayan klasik müziklerdir... yerel ve senfonik müzik gibi... klasik- senfonik müzikler
yerel ve ya çok sesli olabilirler... entellektüellerin mugama... bacha umarsızlığı karsta mı tifliste mi baküde mi daha fazladır....