- 4935 Okunma
- 1 Yorum
- 0 Beğeni
Deve hamuduyla mı yutulur,havuduyla mı?
Türkçeyi güzelleştiren özelliklerden biri de kelimeleri yanında,mecazın çok olması ve deyimlerin ağırlıklı yer tutmasıdır !
Bu deyimlerden biri de “deveyle” ilgili olanıdır.
Her ne kadar sözlük ve kılavuzlarda “Deveyi havuduyla yutmak” şeklinde yer almış olsa da,gündelik hayatta biraz değişikliğe uğrayarak ama anlamından çok uzaklaşarak “Deveyi hamuduyla yutmak” şeklini almıştır.
Acaba hangisi doğru ki?
Bu konuda benim başvurduğum önemli kaynak da Ömer Asım Aksoy’un “Atasözleri ve Deyimler Sözlüğüdür.”Ki iki cilt halinde oldukça “hacimli” bir eserdir.
Derlemeci S/716 ‘da bunu şöyle ifade etmektedir:
-Deveyi havutuyla yutmak.
Ve ekleyerek de şunu açıklamaktadır.Havut,deve semeri demektir.
İşte işin aslı tam da budur.
Hamut ise at,katır gibi koşum hayvanlarının boyunlarına takılan genellikle tahta ya da meşin yuvarlıktır.Diğer koşum malzemelerinin bağlandığı kancaları da olur hamudun.Burada bir parantez açıp,şöyle demek isterim:
-P,ç,t,k gibi sert sessizler kelime sonlarında ek aldıklarında “yumuşarlar” ve hamut da oluverir “hamudu”…
Dolayısıyla devede olan semeridir yani “havut”tur bu,diğer binek/koşum hayvanlarının boğazına takılan da hamududur.
Bu ayrıntılara dikkat edersek,dilimiz zenginleşir ve kelimeler de doğru anlamlarda kullanılmış olurlar demek isterim.
Ve sözün doğru söyleniş biçimi (telaffuzu) da şu olmalıdır:
-Deveyi havuduyla yutmak !
Hiç anlamına girmedim,çünkü çoğumuzun bildiği şeydir bu…
Bu değişikliği de hep “Kazlıçeşme’nin “Gazlıçeşme” yapılmasına benzetirim.Kolay olanı seçip,söylemek alışkanlığından olsa gerek !
YORUMLAR
Değerli hocam !
Bir katkı da benden olsun.
Deveyi hamuduyla yutmak tabiri aslında doğru olabilir. Zira hamut sadece sizin bahsettiğiniz gib, at,katır vs. koşum hayvanlarının boyunlarına takılan genellikle tahta ya da meşin yuvar'' değildir. Benim rahmetli eski kayınpederim Fathiyeliydi. Ayrıca fathiyede halen hem öğrencim hem de öğretmen arkadaşım olan pek çok vatandaş ''Deveci'' Soyadını taşırlar. Yani Deve konusu bir yerde onlardan sorulur. Ben onlara sorduğumda ''Hamut nedir?'' Diye, aldığım cevap develere, kepeğe karıştırılarak - yemesi için verilen - verilen hamura hamut dendiğini söylemişlerdi.
Yani bazı vatandaşlar deveyi yutmakla kalmıyor onların yutması gereken hamutu da yutuyorlar)))))))) Valla ben onların yalancısıyım. Böyle açıklarlardı devenin hamuduyla yutulmasını.
Selam ve sevgilerimle.
sabri ayçiçek
Trakya ve Ege'de rahatça kullanılan ifade,bazı yerde ise "hakaret" demek oluyormuş.Bu gerçeği bilerek,"devecilerin" dediği de doğru olabilir tabi ki.Selamlarımla.