BALTA LİMANI ANTLAŞMASI

• 13 Mayıs 2017 Cumartesi 22:46:38

Balta Limanı Antlaşması


Balta limanı Antlaşması (16 Ağustos 1838) Osmanlı Devleti’nin İngiltere ile İstanbul’un Balta limanı semtinde imzaladığı ticaret antlaşmasıdır.

Osmanlı Devleti 1826’dan beri Osmanlının kendi İhtiyaç duyduğu yerli ham maddelerin yabancı tüccarlar tarafından yurt dışına çıkarılmasını önleyen yed-i vahid (Tekel) sistemini uygulamaya koymuştu. Bu sistem İngiltere’nin çıkarlarına uygun düşmüyordu ve İngilizler kendilerine Osmanlı topraklarında kendilerine ayrıcalıklar verilmesi için Osmanlılara baskı yapıyorlardı. Dışişleri bakanı Mustafa Reşit Paşa, Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın isyanını bastırmak için İngilizlerden yardım istedi. Bu yardıma karşılık olarak da İngilizlere ticari bakımdan büyük ayrıcalıklar veren bir antlaşmayı Balta limanı’nda kendisine ait olan yalısında imzaladı. Antlaşma 8 Ekim 1838’de Kraliçe Viktorya, bir ay sonra da Sultan II. Mahmut tarafından onaylandı.

Bu antlaşmanın bazı maddeleri şunlardır:


1. Tekel sistemi kaldırıldı.Yabancılara diledikleri miktarda ham maddeyi götürme imkanı verildi.
2. İç ticarete Osmanlı vatandaşları yanı sıra İngilizlerin de katılması öngörüldü.
3. İngiliz vatandaşları Osmanlı ürünlerini çok ucuz fiyata ihraç etme hakkına sahip oldular.
4. İngilizlerle olan Transit Ticaretten alınan vergi resmi kaldırıldı.
5. İngiliz gemileriyle gelen İngiliz malları için bir defa gümrük ödendikten sonra mallar alıcı tarafından nereye götürülürse götürülsün bir daha gümrük ödenmeyecekti. Böylece İngiltere vatandaşları Osmanlı Devleti sınırları içinde ticaret yaparken Osmanlı vatandaşlarından bile daha az vergi ödeyeceklerdi. Örnegin Selanik’ten İstanbul’a mal gönderen

Müslüman yerli tüccar Devlete Transit Gümrük vergisi ödediği halde İngiliz tüccar bu vergiden muaf olmuş ve müslüman tüccarların bir başka Osmanlı Şehrine mal göndermesine, ticaret yapmasına yüksek vergilerden dolayı fiilen imkan kalmamıştı.

1838-1841 yıllarında buna benzer antlaşmalar Fransa, İsveç, Norveç, İspanya, Hollanda, Belçika, Danimarka ve Portekiz’le de imzalandı. Bu antlaşmalar kapitülasyon sistemini sağlamlaştırdı, Osmanlı sanayine büyük bir darbe vurdu. Osmanlı Devleti’nin diğer devletlere borçlanmasına yol açtı ve mali çöküntüsünü hızlandırdı.

KAYNAKÇA: İbrahim Kafeslioğlu, Altan Deliorman