PARLAMENTER SİSTEM DURUYOR, HÜKÜMET SİSTEMİ DEĞİŞİYOR

• 18 Nisan 2017 Salı 00:24:41

PARLAMENTER SİSTEM DURUYOR HÜKÜMET SİSTEMİ DEĞİŞİYOR.
Parlamenter sistem meclisli sistemdir. Başkanlık sisteminde parlamento vardır. Parlamento cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde yine olacaktır. Parlamenter sistem yine devam edecektir. Değişen hükümet etme sistemidir. Parlamenter sistem yasamanın yürütmeyi denetleyebildiği sistemdir. Bu ifadeler yanlıştır. Wikipedia ifadeleri bilimsel kurul tarafından düzeltilmelidir. Doğru şekilde parlamenter sistem ifadesi düzenlenmelidir. Parlamenter sistem kuvvetler ayrımına yer veren sistemdir. Halbuki parlamentonun yürütmeyi yargılama sistemi ya da parlamentonun yürütme yapması, yürütmenin yasa yapması parlamenter sisteme aykırı durumlardır.
Parlamenter sistem güvenoyu, gensoru ve bütçe kanunu onayı ile hükümeti denetler.
Güvenoyu, parlamenter sistemde yönetimde olan hükümetin göreve yeni başlama aşamasında ya da daha sonraları ise belli çoğunluktaki parlamenterin isteği ile hükümetin yönetip yönetemeyeceği konusunda diğer parlamenterler tarafından güvenilip güvenilmediğini ölçen bir çeşit parlamento oylamasıdır.
Türkiye Cumhuriyeti anayasasında, Başbakanın Cumhurbaşkanı tarafından, milletvekilleri arasından atanması şart koşulmuştur. Bakanlar ise milletvekilleri arasından ya da milletvekili seçilme yeterliliğine sahip milletvekili olmayan kişiler arasından Başbakan tarafından belirlenirler. Başbakan tarafından oluşturulmuş olan bu bakanlar listesi Cumhurbaşkanı tarafından onaylanınca hükümet kurulmuş olur. Parlamenter sistemin işlemesi gereği, hükümetin TBMM’nin güvenoyunu alması gerekir. Parlamenter sistemde, parlamentonun güvenine sahip olmayan bir hükümet görevde kalamaz.
B. Göreve başlama ve güvenoyu
MADDE 110. – Bakanlar Kurulunun listesi tam olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise toplantıya çağrılır.
Bakanlar Kurulunun programı, kuruluşundan en geç bir hafta içinde Başbakan veya bir bakan tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisinde okunur ve güvenoyuna başvurulur. Güvenoyu için görüşmeler, programın okunmasından iki tam gün geçtikten sonra başlar ve görüşmelerin bitiminden bir tam gün geçtikten sonra oylama yapılır.
C. Görev sırasında güvenoyu
MADDE 111. – Başbakan, gerekli görürse, Bakanlar Kurulunda görüştükten sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisinden güven isteyebilir.
Güven istemi, Türkiye Büyük Millet Meclisine bildirilmesinden bir tam gün geçmedikçe görüşülemez ve görüşmelerin bitiminden bir tam gün geçmedikçe oya konulamaz.
Güven istemi, ancak üye tamsayısının salt çoğunluğuyla reddedilebilir.

MADDE 76 - GENSORU
Gensoru
Madde 76- (1) Gensoru önergesi, bir siyasî parti grubu adına veya en az yirmi milletvekilinin imzasıyla verilir.
(2) Gensoru önergesi, verilişinden sonraki üç gün içinde milletvekillerine dağıtılır ve dağıtılmasından itibaren on gün içinde gündeme alınıp alınmayacağı görüşülür. Bu görüşmede, ancak önerge sahiplerinden biri, siyasî parti grupları adına birer milletvekili ve Bakanlar Kurulu adına Başbakan veya bir bakan konuşabilir.
(3) Gündeme alınmasına karar verilmesiyle birlikte gensorunun görüşülme günü de belirlenir. Ancak gensorunun görüşülmesi, gündeme alma kararının verildiği tarihten başlayarak iki gün geçmedikçe yapılamaz ve yedi günden sonraya bırakılamaz.
(4) Gensoru görüşmeleri sırasında milletvekillerinin veya grupların verecekleri gerekçeli güvensizlik önergeleri veya Bakanlar Kurulunun güven isteği, bir tam gün geçtikten sonra oylanır.
(5) Bir bakanın düşürülmesi, üye tamsayısının salt çoğunluğuyla olur. Oylamada yalnız güvensizlik oyları sayılır. Bakanlar Kurulunun düşürülmesi, Türkiye Büyük Millet Meclisinin üye tamsayısının salt çoğunluğuyla yeni bir Başbakan seçmesine bağlıdır.
Anayasa değişiklik teklifinin Meclis’in bilgi edinme ve denetim yetkisini düzenleyen, Cumhurbaşkanlığı sisteminin gereği olarak gensoru ve güvenoylaması uygulamasını kaldıran 6. maddesi kabul edildi.
Madde 87 Meclisin, bakanları ve hükûmeti denetleme yetkisi ile Bakanlar Kuruluna belirli konularda kanun hükmünde kararname çıkarma hakkı verme yetkisi kaldırıldı.
Madde 98 Meclis, Bakanlar Kurulunu ve cumhurbaşkanı yardımcılarını meclis araştırması, genel görüşme, meclis soruşturması ve yazılı soru aracılığıyla denetleme yetkisine sahip oldu. Cumhurbaşkanı yardımcılarının yazılı soru cevaplama süresinin 15 gün olduğu belirtildi.
BÜTÇE ONAYI:
Madde 161 Cumhurbaşkanının bütçe kanun teklifini malî yılbaşından en az yetmişbeş gün önce meclise sunması gerektiği ve milletvekillerinin bütçe için gider artırıcı veya gelir azaltıcı öneride bulunamayacağı kararlaştırıldı. Bütçenin süresinde yürürlüğe girememesi hâlinde geçici bütçe kanunu çıkarılacağı, eğer geçici bütçe kanunu da çıkarılamazsa yeni bütçe kabul edilene kadar bir önceki yılın bütçesinin yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanacağı ifadelerine yer verildi.
Parlamentonun bütçe onay ve onaylamama görev ve hakkı devam etmektedir.
Parlamenter sistemde parlamentonun birinci ve asli görevi yasa yapmaktır. Gensoru ve güvenoylaması yargı fonksiyonu olarak görülmüş ve kaldırılmıştır. Yargı görevi meclise değil yargıya ait olmalı, yargıç atamasında parlamento yetkili olmalı denmiştir.
Sorumsuz ve yargı denetimi dışındaki cumhurbaşkanlığı kaldırılmış Madde 125 Cumhurbaşkanın bütün işlemlerine yargı yolunun açık olduğuna yer verildi.
Parlamenter sistem kaldırılmamış, hükümet üzerinde parlamentonun yargı denetimi kaldırılmış, yargı görev ve yetkisi parlamentodan alınıp yargıya verilmiştir.
Güvenoyunu yüksek tutmak için parlamentonun onda birini bakan yapmak, başbakan yardımcısı, cumhurbaşkanı yardımcısı yapmak zorunda kalan ve devleti hantallaştıran sistem kaldırılmıştır. Bu duruma yüksek sesli itiraz eden değişmeli diyen Rahmetli Turgut Özal’ın vasiyeti yerine getirildi. Ruhu şad olsun.
Sonuç anayasa değişikliği parlamenter sistemi güçsüz değil, güçlü kılmak için tasarlanmıştır. Yürütmenin de ehil olmayan bakanlar yerine ehil olan kamu bürokrasisi içinden gelen kişilerle yapılması hedeflemiştir.
Abdullah Bedeloğlu