Esad nasıl veya neden Esed oldu?

• 16 Nisan 2017 Pazar 13:59:50

Bizim kuşağın sol yelpazesinde yer alanlar için gündemdeki ağırlıklı kelime ve kavramlar genelde "sosyalizm,kapitalizm,sosyalist devrim,kapitalist olmayan kalkınma yolu,Arap Sosyalizmi (BAAS) "üzerineydi.
Kendi adıma "tilki" benzetmesi yapmakta da bir sakınca yoktur diyebilirim.Hani tilki,kırk hikaye bilirmiş,kırkı da tavuk üzerine der ya eskiler...
Bu cümleden yola çıkarak Hafız Esad da,Nasır da ilgimizi çeken konular idi.Bir gün baba Hafız Esad ölünce,yerine oğul Beşşar Esad geçiverdi!
Sonra ne olduysa veya nasıl olduysa beş yıl kadar önce de "Esad" oluverdi "Esed".
Hep merağımdaydı bu değişiklik.
Aradaki farkı bölük pörçük bilgilerle fark ediyordum ama "derinliği" yoktu bunun.
Nihayet bugün yani 16 Nisanda Sabah gazetesinde tarihçi M.Şükrü Hanioğlu’nun "ders gibi" açıklamalarını okuyunca,zihnim berraklaştı!
Belki size de "kılavuzluk" eder düşüncesiyle,yazının bu bölümünü aşağıya aldım.
"Esed" ve "Es’ad/Esat" kullanımları üzerine not
"Esed" (Arapça elif üzerinde hemze, sin ve dal harfleriyle yazılan üç harfli, kökü hemze, sin, dal olan kelime) "aslan" ya da mecazî olarak "kahraman" anlamına gelmektedir.
Örneğin, Hz. Ali için kullanılan sıfatlardan biri de "Esedullah el-Galib"dir. Buna karşılık "es’ad" (Arapça elif, sin, ayn ve dal harfleriyle yazılan dört harfli ve kökü sin, ayn, dal olan kelime) Türkçe’deki "mutlu" karşılığıdır.
Dolayısıyla Suriye diktatörü için "Es’ad" ya da Türkçe telâffuz çerçevesinde "Esat" kullanımı tercih edildiği zaman unvanı (bu bir soyadı değil, Arapça "el" harf-i tarifi ile yazılan, yâni kelimenin işaret ettiği anlamı somut kavram düzeyinde kesin olarak tanımlayan, bir unvandır) "Aslan" olan bir kişiye "Mutlu" denmiş olmaktadır. Doğru olan "el- Esed" yazımıdır. Türkçe’de harf-i tarif olmadığı için onun düşürülmesi kabul edilebilir; buna karşılık "Es’ad/Esat" yazımı "yanlış"tır.
"Es’ad" gibi "esed" kelimesi de dilimizde uzun süre mevcut olmuş (örneğin üzerinde aslan figürü olan Hollanda parasına [thaler] "esedî guruş" denilmiş), ancak daha sonra unutulmuştur. Bu nedenle, baba-oğul Suriye diktatörleri için "Es’ad/Esat" kullanımı yaygınlaşmıştır.
Bunun düzeltilmesi gereklidir. Bir kişinin "adını doğru yazmanın" Türkiye’nin dış siyasetine yönelik tercih yansıttığının varsayılması ise konu üzerine varolan toplumsal kutuplaşmanın ilginç bir örneğidir.