KİTAP
MÜZİK
ATÖLYE
kafka, gregor samsa ve die verwandlung-aslında bilinen bir heterotopya
-kafka-
eğer prag orta andolu’da olsaydı ve kafka yine karamsar olsaydı ona bira ısmarlamak isterdim. o birasını yudumlarken; tutunamayanlar’dan ’isa’ pasajını okurdum ona ve kelebeklerin başkalaşımı hakkında hayatı sorgulamak isterdim.
-gregor samsa-
varoluşun (yoksa varolamayışın mı?) kanalizasyonlarında kalmış kahraman.
bir sabah tedirgin düşlerden ansızın kendi yaşamının gerçeğine bir böcek olarak uyanması , yıllar boyunca yabancılaştığı bedenine ve ruhuna kendi ülkesinin topraklarından bakması gibidir. öykünün bir yerinde gregor’un bir kadın resmine vücudunu bastırarak kapanması,onun ereksil içgüdülerinden çok, şefkate muhtaç bir yaşam açlığı imgesidir.zaten piyasanın ve sermayenin katı dünyasında bir karınca rolü üstlenen gregor, refleksif bir şekilde başkalaşmış bulur kendini. bu başkalaşımın sebebi ve nasıl gerçekleştiği hikayede anlatılmasa da , gregor’un tüm hayatına kök salmış o belirsizliktir sebebi.tüm hikaye bu belirsizlik içinde geçer.tutunması oldukça zor fayanslar üzerinde süpürülmeye çalışılan bir böcektir artık samsa. bu da yetmezmiş gibi ailenin ne olduğu kestirilemeyen ve varlığına katlanılamayan bir üyesi haline gelmiştir. mutsuzluk kaynağıdır bir anda ’sorun’ olmuştur varlığı.uykudan önceki gregor’a ait hiçbir şeyi koruyamaz.
bir pazarlamacı olarak geçen hayatı; varlığını pazarlamakla geçmiştir, tıpkı mekanik bir otomatın yeri belirlenmiş bir aksamı gibi yaratılmıştır ve buna karşı koyamamıştır. bir saatin saniyesi gibi, kendi geçen zamanını ölçmüştür yalnızca, merkezinde durup sınırlarını çizerek o sınırları zaten çizilmiş dairenin.
gregor samsa... anadilini unuttuğu için kendi öyküsünü anlatamamıştır bir yabancı olarak yabancılara.
-die verwandlug-
kafka hiçbir zaman dönüşüm’e neden olan olayı açık bir şekilde anlatmaz. kimilerince bireyin aile yaşantısındaki konumu, kimilerince ağır bir kapitalizm eleştirisi ve muhtelif teori var. hatta kafka’nın bastırılmış cinselliği bile diyenler var. oysa türkçe olarak değişim ve dönüşüm olarak iki farklı başlıkta çevrilen bu eser, fiziksel açıdan mutant olan, insan sesine benzeyen tınısı ve ruhu ile bir varlığa başkalaşımı anlatır. kafkaesk dünyanın karanlık ve sürreal tabakalarından birinde buluruz kendimizi. gregor samsa’nın pazarlamacı geçmişi ile aile fertleri arasındaki yerini saptamaya çalışır kafka. sanatoryumda ince hastalık sızısı çeken bu ince yazar, - fiziksel olarak dahi- rüya karmaşalarını andıran öyküleri ile bir anda yazılmış iç dökmeler sergiler. sanki kalemi eline alınca rüya ya da karabasan kesilene kadar hızlı bir akışın içinde boy gösterir ve sürüklendiği yere kadar götürür bizi. rüyanın yorumlarını bizim yapmamızı ister. belli ki kendi, çözemediği davranışlar sergileyen kahraman dışı varlıkların anlamlandırılması gereken dış ve iç dünyalarını, platform olarak sunmasında bize de pay biçer. gregor’un başkalaşımına neden olan sebep tam olarak açık değildir.
’ bir sabah tedirgin düşlerden uyanan gregor samsa, devcileyin bir böceğe dönüşmüş buldu kendini’
kafka, bu cümle ile başkalaşımın kökenine inen bütün kapıları kapatmış.
YORUMLAR
Dilimizde "Değişim" ve "Dönüşüm" Başlığıyla iki çeviriye değinmişsiniz
Dönüşüm'ü Türkçeye çeviren Ahmet Cemal'in güzelde bir önsözü geldi aklıma
Kavramsal olarak dönüşümün öyküyü daha iyi karşıladığından söz eder
Hikâyenin kahramanı Gregor Samsa'nın bir sabah kalktığında kendisini bir böcek halinde bulmasının dönüşme, başkalaşma olduğuna değinir
Kuşkusuz bir evveliyat aramakta mümkün ve hatta yerinde olur kanımca
Suyun buharlaşması da bir dönüşmedir
Sıvıdan gaza geçiş bağlamında, hâl değişimi hani
Su yüz derecede kaynar, buhar hale geçer ama oraya nasıl gelir?
1 2 3 derken 98 99 100 şeklinde bir yükseliş eğrisi var
Diyalektik bir unsurdur
Kantiteden kaliteye dönüşüm veya sayısaldan niteliğe doğru bir değişim çizgisi
Sıçramalı gelişmeler kanunu da denir kimi
İşte bu sıçrama nedir? Zıplama noktasına gelene kadar bir evveliyat var, nihayet bir zıplatma var
Kafka sosyal bilimlerin anahtar kavramlarından "yabancılaşma" nın edebiyat dünyasındaki izdüşümlerini etkinleştirir
Elbette Dönüşümü bir gerilim öyküsü vurgusuyla okumakta mümkün
Hani sembolizme takılmadan birincil anlamda almak imkânsız değil
İyide bu bir Edgar Allen Poe öyküsü değil ki
Yazarın biyografisi de önem arz eder hani
Bir baba sorunu da vardır, aile içi ilişkileri önem taşır
Döneminin Çek toplumunun orta sınıf aile yapısının taşıdığı kültürel değerlerin kalıplaşmış olduğu ölçüde yazarı boğması düzleminde okunabilir
Bireyin özgürlük kavramının açılımıyla aile ve toplum değerleri bağdaşmamaktadır
Bu defa birey ailesi tarafından da dışlanmaktadır, aile fertlerinin tavırları arasında farklılıklarda olmakla beraber
Bir örnek babında söylüyorum
Dindar bir aile yapısında bir fert çıkıp Tanrı'ya ve dine inanmıyorum ben dese nasıl karşılanır o aile meclisinde
Anne, olur mu öyle saçma şey derken beraberinde hüzne kapılabilir
Baba, sinirlenip tövbe estağfurullah yahu çekebilir ilk anda
Abla biraz daha dinleyip, anlamaktan yana olabilir belki
Fakat bu zıddiyet değişmeyip, devam ettiği ölçüde ailede tepkiler dışlamaya da dönüşebilir
Bu arada kişinin duygu ve fikirlerini ailesine yansıtmayıp, başlangıçta içinde yaşadığı bir evrede olabilir
Öyleki kişiyi dönüştüren bir içselleştirme sürecidir bu
Giderek, bu ailesine taban tabana zıt halini ailesinden ve gitgide çevresinden saklamayı etik bulmayabilirde
Bu anlamda Kafka'yı esrarengiz bir dünya olarak gözlemekten ziyade kalıplaşmış olduğu ölçüde bireyi boğan toplumsal yapılanmayı ortaya koyduğunu düşünüyorum
Nihayet hocam
Yüreğinize, emeğinize, kaleminize, kelamınıza bereket
Saygı ve selamlarımla...
levent taner tarafından 3/26/2017 7:50:33 PM zamanında düzenlenmiştir.
sehran
saygılar...
https://www.youtube.com/watch?v=BMFKhJkd3lM
bir böcek gelip bulsa beni.. muhteşem olurum..
Felsefik yaklaşımı bir kenara bıraksak bile kitap mükemmel. Bir böcek gibi hissedip duygusunu yansıtabilmek başarısı beni ayrıca etkilemiştir. Ailenin tutumu , kız kardeşin yinede ondan vazgeçemeyen tek kişi olması .. Düz bir kitap gibi okusa bile her hangi biri ,fazlasıyla etkileyici. Ardı sıra açılan pencereler ve gizemiyle yıllar içinde defalarca okuduğum bir kitap. Kafka ile rakı sofrasında böceklerden bahsetmeyi bende çok isterdim .. :)))))
Sevgilerimle.....
