MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN DIŞ POLİTİKA STRAJİSİ

• 27 Kasım 2016 Pazar 01:41:42

YURTTA SULH CİHANDA BARIŞ
Mustafa Kemal ATATÜRK

Atatürk’ün tarihî tecrübelerinden alarak tesbit ettiği ve ömür boyu sadık kaldığı dış politika ilkelerini şöyle sıralamak mümkündür.
1. Başka devletlerin iç işlerine karışmamak ve onları kendi iç işlerimize hiç bir suretle karıştırmamak.
2. İç işlerimize karışma dıştan yardım istemenin sonucu olduğuna göre böyle bir yardıma muhtaç duruma düşmemek.
3. Dış borçlanmayı zorunluluk haline getiren bütçe açıklarına meydan vermemek.
4. Dış politikada millî çıkarlarımızın emrettiği yolu seçmek hiçbir suretle macera yolunu tutmamak mümkün olduğu kadar çıkar gruplarının etkisini yurttan uzak tutmak.
5. Daima barıştan yana olmak böyle bir barışın biricik çaresi bütün dünyanın huzur ve sosyal adalet içinde olması görüşünü ön planda tutmaktır.
Biliyoruz ki Türk milletinin büyük şerefi olan ve aynı zamanda Türk dehasının bir ifadesi olan
“Yurtta barış, Cihanda barış” formülü Mustafa Kemal’indir.
Biliyoruz ki dünya yavaş yavaş Mustafa Kemal’in bu mübarek formülünü anlama yolundadır. Çünkü bütün harplerin sebebi dünyada ezen ve ezilen grupların bulunuşudur.
Bu bakımdan o ezilen grupların tabii önderi olmuştur.
6. Onun dış politikası dogmatik değil gerçekçidir. Yani sabit fikirlere göre hareket etmez daima gerçeği arar.
7. Böyle bir dış politika için Mustafa Kemal memleketin ticarî ekonomik ve askerî bakımdan büyük bir güce dayanması gereğini duymuştur.
Atatürk’ün bu dış politika ilkeleri Türk milletine bütün cihanda hiçbir zaferin getiremeyeceği güveni ve itibarı sağlamıştır.
Lozan antlaşmasında bunun bariz bir örneğini görüyoruz. Atatürk bu anlaşmada en ziyade tarihin kötü mirası olan kapitülâsyonları ortadan kaldırmaya önem vermiştir.
II. Cihan Harbi gibi bir faciadan bizi koruyan dünya görüşü de Atatürk’ten İnönü’ye geçmiş olan bu ilkelerin eseridir. Şüphe edilemez ki, II. Cihan Harbinde, İnönü yerine Atatürk hayatta olsaydı aynı yolu takip edecekti.
Bugün artık kimse Türkiye’ye hasta adam demek cesaretini gösteremez. Türkiye’nin dış politikada maceralardan yana olmayacağını dünya anlamışa benzer.
Bu prensibin bir uygulaması olarak II. Cihan harbinde İngiliz ve Fransızlarla, Ankara antlaşması imzalanırken, bu antlaşmanın bizi Ruslarla harbe girme zorunda bırakmamasını şart olarak ileri sürmüştür.
Çünkü iktidarda Atatürk’ün en yakın arkadaşı ve ilkedaşı İnönü bulunuyordu.
Oysa maarif bloklardan cazip teklifler yağıyordu. Bloklardan birinin yanma girdiğimizde Ege adalarını, Suriye’yi, Irak’ı ele geçirmemiz olanağı ortaya çıkmıştı.
Fakat Atatürk’ün halefi bu vaatleri karşı, alandan bir günde isterler felsefesine bağlı kalmıştı.
Böylece o gündür bu gündür ne başkalarından bir karış toprak istemek ne de vatanımızdan bir karış toprağı vermek Türk hükümetlerince asla güdülmeyecek bir politika olmuştur.
Ve bunu dost ve düşman bilmektedir.
Atatürk bu sağlam politikasını aynı derecede sağlam temellere oturtmak için en radikal kararlardan çekinmemiştir.
Hilâfetin kaldırılması bunlardan birisidir. Çünkü bu makamın bizde kalması birçok menfaatlere dokunacak ve itilâflara yol açacaktır.
Aynı Atatürkçü prensiple Hatay kan dökülmeksizin anavatana geri gelmiştir.
Maceralardan sakınmak isteyen dış politikayı koruyabilmek için, herşeyden önce ancak haklı olan davaların güdülmesi gerekir.
Bu bakımdan Türk dış politikasında maceralara yer yoktur. Buna karşın yine Atatürkçü prensiplere göre, haklı millî davalarımız uğruna hiçbir fedakârlıktan kaçınılmaz.
Atatürk’ün millî olduğu kadar insanî olan dış politika görüşüne en güzel örnek olarak rahmetli İnönü’den bizzat duyduğum şu anektodu burada yazmak isterim:Ordumuz Dumlupınar’da, Yunan ordusuna kesin darbeyi indirmiş, İzmir’e doğru hızla ilerlemektedir. İzmir’in ufuklarda göründüğü bir anda yanındaki İnönü’ye şunu söylüyor: “İzmir’e gelince ilk işin olarak büyükçe bir bina hazırla!” İnönü bir an tereddüt ediyor; bu bina ne olacaktı?
Mustafa Kemal ilâhi bir ses gibi gelen şu cevabı veriyordu: “Yunanlılarla işimiz bitti artık! Düşmanlığa yer yok! İki milletin ve dünyanın selâmeti bakımından Türk Yunan dostluğu şarttır.
Ben derhal bu maksatla Venizelosu, İzmir’e davet edeceğim.”Gerçekten bu tarihten bir süre sonra bu görüşme yapılmıştır.
Böylece Atatürk, maceralardan ve kin duygularından ne derece uzak olduğunu açıkça göstermiştir. Aynı suretle İstanbul’a ve Trakya’ya doğru yürümekte olan ordumuza Doğu Trakya barış yoluyla ve kendiliğinden teslim edileceği bildirildiğinden ordunun hareketini durdurmuştur.
Bu onun ileriyi görüşünün de bir belgesidir. Çünkü artık İngiltere’nin de, Fransa’nın da bir macera harbine devam edemeyeceğini çok iyi görmüştür.
Atatürk’ün dış politikada ilkelere bağlı olmak sayesinde gösterdiği ileri görüşe bazı misaller vermek gerekirse, onun Millî Mücadele’de Ruslarla ve Fransızlarla anlaşmasına yol açmış olan davranışına kısaca değinelim:
Mustafa Kemal Millî Mücadele’ye emperyalizme karşı savaş formülü ve kararıyla başlamıştır.
Böylece emperyalistlerin zulmü veya tehdidi altında bulunan bütün milletlerin bayraktarlığını yapıyor ve elbette onların şükranına hak kazanıyordu. Düşmanların düşmanı bizim dostumuzdur ileri görüşü Ruslarla, Fransızlarla olan karşılaşmalarında açıkça görülür. Millî Mücadele başlarken büyük Rus ihtilâli patlak vermişti.
Bu ihtilâle karşı olan Avrupa büyük devletleri İstanbul’daki kuvvetleri vasıtasiyle Rusyayla harp halindeydiler. Bu durumda Rusların emperyalist devletlere karşı oluşu tabiydi. Şu var ki Ruslar bu antiemperyalist görüşlerini yalnız büyük devletlere karşı harekete geçirmişler.
Buna karşı Orta Asya Türklerinin bağımsızlık haklarını sağlamamışlardır. Böyle olmakla beraber o tarihteki Rusyayla beraber aynı düşman devletlere karşı bir nevi kader birliği halindeydiler.
Böylece Ankara’da yeni kurulmuş olan millî yeni Türk devletini resmen ilk tanıyan devlet Rusya olmuştur. Bununla beraber teferruatlı bir anlaşmanın sağlanabilmesi daha bir hayli zaman almıştır.
Bu anlaşma 16.3.1921 de Moskova’da imzalanmıştır. Bu anlaşma ile Sovyetler Misak-ı Milliyi kabul ediyorlar. Kapitülâsyonların kaldırılmasını benimsiyorlardı.
Ayrıca daha önce Gümrü’de imzalanmış olan ve Kars’la Ardahan’ı bize geri veren antlaşmayı da benimsiyorlardı.Moskova antlaşması o dönemin en önemli başarılarından birisidir.
Çünkü bir taraftan doğu cephemiz güven altına alınıyor; öte yandan bir büyük devlet Misak-ı Milliyi kabul etmiş bulunuyordu.
Atatürk’ün Millî Mücadele esnasında Fransızlara karşı olan tutumu da dış politika ilkelerinin en iyi uygulandığı eserlerinden birisidir. Özellikle İnönü Zaferinden sonra ve Moskova Antlaşmasını gördükten sonra bize yanaşan bir batılı devlet Fransa olmuştur. Bunda şüphesiz şanlı Gaziantep savunmasının rolü de önemlidir.
Bu savunmayla Türk milleti Misak-ı Milliyi ne pahasına olursa olsun koruyacağını dünyaya göstermiş oluyordu. Ayrıca Fransızların tarihlerinden edindikleri bir ders vardır. Türklerle ihtilâf halinde bulunmanın artık Fransa’ya bir yararı olamazdı. Bu suretle Fransızlar, Ankara’ya önemli siyaset adamlarından Franklin Bouillon’u yolladılar. Atatürk, büyük bir sabır ve metanetle bu adamı Millî Mücadele felsefemize inandırmayı başarmıştı.
Bunun neticesi olarak 20 Ekim 1921 ‘de Fransızlarla, Ankara antlaşması imzalanmıştı. Gerçi Fransızlarla mütarekeden itibaren harp sona ermişti. Fakat bu sona erişin resmen ifadesi bu antlaşmayla mümkün olmuştur.
Ayrıca Suriye sınırımızın nihai şekli de bu anlaşmada yer almıştır. Atatürk bu antlaşmada bir de büyük bir siyasî basiret ve ustalık göstermiştir. Bu da Hatay için özel şartları Fransız delegesine benimsetmiş olmasıdır.
Bu iki büyük siyasî antlaşmalardan önce Atatürk’ün ve Millî Mücadelenin daha küçük çapta olmakla beraber bir başarısı da vardır. Bu da 2 Ocak 1921 ‘de Ermenilerle yapılmış olan Gümrü antlaşmasıdır. Millî devletin bir dış güçle yaptığı ilk antlaşma bu Gümrü antlaşmasıyla Osmanlı devletinin elinden alınmış olan Kars ve Ardahan yeni millî hükümete geri verilmiş oluyordu.
Gerçekçi Atatürk Millî Mücadele ve sonrası için Rusya’nın taşıdığı önemi erkenden kavrayarak en yakın çalışma arkadaşlarından Ali Fuat Cebesoy’u olağanüstü yetkiyle Moskova elçiliğine göndermiştir.
Atatürk’ün dış politikada gösterdiği sağ duyu üzerine birçok örnekler vardır.
Bunlardan birisi de İngilizlerin sırf yeni niyetleri için zaman kazandırma maksadıyla Türkiye ile anlaşma gösterisini erkenden teşhis etmesi zikredilebilir.
Londra’ya bu talep üzerine Atatürk Bekir Sami Beyi göndermiş, fakat bu konferansta Bekir Sami Bey aşırı bir iyimserliğe kapılarak hayalî bir takım vaatler karşısında tavizler vermek gereğini duymuş, bu meyanda elimizdeki İngiliz esirlerin geri verilmesini benimsemişti.
Halbuki ellerindeki Türk esirlerinin tamamını bize vermiyorlar, İngilizlere fena muamele etmiş Türk esirlerini ellerinde tutuyorlardı.
Gerçekçi Atatürk, ilerdeki fikirleri için İngiliz esirlerini elinde bir koz olarak tutmak istiyordu.
Nitekim zamanı gelince Malta esirlerini bu yoldan kurtarmıştır.Bu tarihî hatıraları anlatırken dış politikadaki bu başarıların kolay elde edildiği sanılmamalıdır.
Nitekim Fransız delegesi Franklin Bouillon’un, Millî Mücadele ilkesine inandırılması hiç de kolay olmamıştır. Bu konuda Atatürk şöyle diyor: “Bouillon ile 13 Haziran 1921 ‘de Ankara İstasyonundaki dairemde yaptığımız ilk toplantıda görüşlerimizin hareket noktasını belirtmek gerektiğini ileri sürdüm.
Ben bizim için hareket noktasının Misak-ı Millide tespit edilen noktalar olduğunu ortaya attım. Fransız delege ilkeler üzerinde tartışmanın güçlüklerini ileri sürdü ve Sevr Antlaşmasının bir olup bitti olduğunu ifade etti. Ben cevap olarak dedim ki: ‘Osmanlı İmparatorluğundan yeni bir Türk İmparatorluğu doğmuştur, bu yeni Türkiye her yeni devlet gibi haklarını tanıtacaktır.
Sevr Antlaşması Türk milleti için öylesine bir uğursuz bir idam kararnamesidir ki onun bir dost ağzından çıkmamasını bekleriz.
Ben bu konuşmamız sırasında Sevr Antlaşmasını ağzıma almak istemem, Sevr Antlaşmasını kafasından çıkarmayan milletlerle güven temeline dayanılan ilişkilere girişemeyiz.
Bize göre böyle bir antlaşma yoktur.’Uzun görüşmeden sonra Franklin Bouillon Misak-ı Milliyi okuyup anladıktan sonra yeniden görüştükten sonra toplantının ertelenmesini teklif etti.
Ondan sonra Misak-ı Millinin maddeleri baştan sona kadar görüşülüp tartışılmaya devam edildi, üzerinde en çok durulan nokta kapitülâsyonların kaldırılması ve bağımsızlığımızın tam olarak sağlanmasını isteyen madde oldu. Ben dedim ki ‘Tam istiklâl bizim bugün üzerimize aldığımız görevin can damarıdır. Bu görev bütün millete ve tarihe karşı yüklenilmiştir. Bizden öncekilerin yaptıkları yanlışlıklar yüzünden milletimiz sözde varsanılan bağımsızlığına gerçekte sahip değildi.
Şimdiye kadar Türkiye’yi medeniyet dünyasında kusurlu gösteren neler düşünülebilirse hep bu yanlışlığa boyun eğmekten ileri gelmiştir.
Türk milleti bugün yalnız tek bir nokta etrafında toplanmış ve sonuna kadar kanını akıtmaya karar vermiştir. Bu nokta istiklâlimizin tam olarak kazanılması ve devam ettirilmesidir.
Tam istiklâl demek elbette siyasî, malî, iktisadî, adlî, askerî kültürel vb. her alanda tam bir bağımsızlığa ve hürriyete kavuşmak demektir.
Bu saydıklarımın herhangi birinde istiklâlden yoksun kalmak millet ve memleketin gerçek anlamıyla bütün istiklâlinden yoksun kalması demektir.
’Bu görüşmede Atatürk’ün bir ana fikrine değinmiş olduk o da daha önce bilinmeyen tam bağımsızlık anlayışıdır.
Bugün dünya milletleri tam bağımsızlıktan bahsediyorsa bu fikri ilk ortaya atan Mustafa Kemal olmuştur. Nitekim Lozan konferansında da onun bu noktaya verdiği önem açıkça ortaya çıkmıştır.
Çünkü bu konferansa gelenler alıştıkları ve tadına doyamadıkları kapitülâsyonlardan vazgeçmeyi bir türlü gözlerine alamamışlardır.
Fakat Mustafa Kemal’in büyük otoritesine dayanan ve tam bağımsızlık hususunda aynen Mustafa Kemal gibi düşünen İsmet Paşa bu konuda kararlılığını ispat etmiş ve kapitülâsyonların tam olarak kaldırılmasını antlaşmaya koymayı başarmıştı.
Mustafa Kemal ATATÜRK’ün dış poitikalar tarihinden alıntıdır
Ali Cemal AĞIRMAN

Gün geçmiyor ki,
Varoşlara
Şehit cenazesi gelmesin

Bu acılara, bu feryat, figana
Acı, gözyaşı dolu, ağıtlara
Dayanabileceğini mi sanıyorsun
Vicdan yüklü, merhamet yüklü
Değil mi ? naif yüreğin

Ne hallere getirildin
Vah ülkem vah

Dolar üç bin beş yüzü zorluyor
AB demokrasi ülkende yok diye
Tüm kapılarını kapatıyor

24 Kasım Rus uçağı düşürüldüğü gün
Özel kuvvetlere saldırı düzenleniyor
Suriye de askerimiz şehit ediliyor
Birileri ülkemize gözdağı veriyor

Ne hallere getirildin
Ah ülkem ahh

Mustafa Kemal ATATÜRK
Siz, siz olun orta doğu bataklığına

Sakın ola girmeyin demişti

Girmesi kolay, çıkmada zoru
İşaret etmişti

Ülke hayrına tam bağımsızlığı
Seçmişti
Yurtta sulh, Cihanda barış demişti

Ne hallere geldin
Ah ülkem, vah ülkem

Gittikçe dünyada, yalnızlaşıyorsun
Olmadık maceralara, yelken açıyorsun
Hiç olmadık şen gaydan, söz ediyorsun
Ülkemize olan kini nefreti daha da
Körüklüyorsun
Benzine adeta ateşle gidiyorsun

Ülkedeki terörü, az mı zannediyorsun
Barışık, bir tane komşumuz kalmadı
Adım, adım ekonomide de kuşatılıyorsun
Sıcak parayı da, kaçırıyorsun

Zor günlere gebesin
Yanlış politikalardır sebebin
Kapital sermayeye,yetermi
Direncin
Ah ülkem, Vah ülkem vahh

_____Şair 67______
Ali Cemal AĞIRMAN