Edep Üzerine

• 30 Haziran 2016 Perşembe 02:48:33

Edep sözlük anlamına bakıldığında:1.toplumda oluşan töreye uygun davranış,2.utanma, çekinme, sıkılma duygusu, incelik. olarak tanımlanan benim tabirimle ise vahşi ve iptidai duygulara sahip insanın aklını kullanıp ’’insan’’ denilebilecek kıvama gelmesine vesile olan ve ömür boyu bırakmaması gereken tesirli bir ilaç...Edep karşıdaki bireyi saymadır sevmedir ...Tabiri caizse hümanist bir yaklaşımdır...Geçmişte atalarımızın uyguladığı günümüzde azalan ama devam eden edep uygar bir toplumun da olmazsa olmazıdır...Sanıldığı kadar baskıcı ve toplumların kendini frenlemek için uydurduğu masallar değildir.Tam anlamıyla kendini ilerici modern gören toplumların ulaşmak istediği ideal insan tabirinin arapça kökenli tercümesidir...

Somut olarak bahsetmek gerekirse ki daha net anlaşılması için gerekir örnekler vermek istiyorum..Tarihçi İsmail Hâmi Danişmend, Avrupalı gezginlerin ve yazarların Osmanlı için söyledikleri sözlere yer verdiği bir kitabında;
“Osmanlı’da insanlar arasında yere tükürerek edepsizlik eden bir Müslüman’ın şahitliği kabul edilmezdi.” cümlesini kullanıyor...Ki tükürüklerin üzerini külle örtmek amacıyla kurulan nezaket örneği vakıflar bilinmektedir.Düşünebiliyor musunuz?Bir insan yere tükürecek ve bunu yaptğı için sözüne,şahidliğine itibar edilmeyecek!Şuan o kadar kendimizden uzaklaştığımız için bu örnek bize hem çok uç hem de komik gelmekte...Ağlanacak halimize gülüyoruz özet olarak..Osmanlı, “Edeb Ya Hu!” derlerdi, Allah’ı görüyor gibi yaşamaya çalışırlardı. “Bizi takip eden, her halimizi perdesiz, engelsiz gören, şu anda bizim durumumuza bakan Allah var!” mânâsını hatırlatmak için her yere “Edeb Ya Hu!” yazarlardı...Bence muazzam bir tabir...Kişiye haddini bildiren bir tabir...Karşında senin gibi olan bir insana saygın yok tabiri caizse empati yapamıyorsun bari Allah’tan kork demek...Şuan kendini yenilikçi,modern kendi tabiriyle akla iman eden bireyci topluluklar bu seviyeye ulaşabildiler mi?Bence koca bir HAYIR!Evet temelde üstünkörü bakıldığında gayet edepli kendi tabiriyle saygılılar ama bilmedikleri bir husus var o da :ALLAH!O’nun yasak ettikleri şeyleri yapmaları riayet etmemeleri bu seviyede aydınlanamadıklarının en açık örneği...

21. yüzyıldayız..Bilgi çağındayız...Ama edep öyle bir şey ki öğrenmek için sayfalar dolusu araştırmaya lüzum yok...Aynı zamanda öyle bir terim ki sayfalar dolusu yazı yazılarak ta anlatılabilir...(Zaten denemeyi yazmamdaki amaçta bu husustu.)Örnek vermek gerekirse Lokman Hekim e sorarlar bu edebi nerden öğrendin diye...Lokman Hekim’in cevabı manidardır:“Ben edebi edepsizlerden öğrendim. Onlarda gördüğüm bütün fenalıkları terk ettim, böylece bu edebi elde ettim.”...Deneme yanılmayla öğrenilme gerçeği de kanımca edep kavramını bilimsel bir kavram olarak görmek için de yeterli...Demem o ki edepli olalım ancak ve ancak bu usülde modern.çağdaş bir millet oluruz...Çook uzaklarda aramaya da lüzum yok ülkemizde ki fenalıkların,sapkınlıkların tersini yapacağız o kadar... İlle de görmeden olmaz görmemiz lazım bunu derseniz insanların en iyisi Hazreti Muhammed aleyhisselama ve onun eshabına baksak alacağımız dersi alırız...Bizim dedelerimiz bu dersi almış teoride bırakmayıp pratikte de uygulamıştır...Torunun dedesine çekmesi dileğiyle...Esen kalın...