DARENDE VE KUDRET HAMAMI

• 27 Haziran 2016 Pazartesi 20:30:34

DARENDE VE KUDRET HAMAMI
Dr. Sadık Özen

Bu yazımda; Türkiye’ nin önemli doğa, tarih ve kültür kaynaklarına sahip olan Darende’nin görülmesi gereken yerlerinden “KUDRET HAMAMI” hakkında bilgi sunmak istiyorum. Amacım, kısa bir süre önce sosyal medyadaki paylaşım nedeniyle; dünya çapında ilgi gören, beğenide bulunulan, paylaşılan Kudret Hamamı’nın tanıtımını yapmak. Ayrıca, bu husustaki bazı haksız eleştirileri de yanıtlamaktır.

Geçmişte adı “Gavur Hamamı” olan ve sonradan Kudret Hamamı diye değiştirilen bu yer Darende’nin Zaviye Mahallesi’nde, dünyanın önemli doğa oluşumlarından “TOHMA KANYONU” içinde yer almaktadır. Darendeliler için kutsal bir mekan sayılan “Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri” nin türbesi ve adına yapılan caminin bulunduğu “Somuncu Baba Külliyesi” içindedir. Kanyonun kayalıkları arasından coşku ile gelen şifalı suların, buradaki mağara içinde toplanarak oluşturdukları bir havuzdur. Vücut ısısına yakın sıcaklığı ve içerdiği sağlığa yararlı mineraller ile geçmişten bu yana Darende halkının yararlandığı doğal bir şifa kaynağıdır.

Gavur Hamamı isminin; ilk olarak bu yerin Darende’de yaşayan Hristiyanlık inancına sahip insanlar tarafından keşfedilmiş olması nedeniyle verildiği sanılıyor. Kudret Hamamı ile değiştirilmesinin ise üç temel nedeni bulunmaktadır. Birinci neden buranın Şeyh Hamid-i Veli külliyesi içinde yer almasıdır. İkinci neden sularının şifalı oluşudur. Bilindiği üzere “Kudret” sözcüğünün güç ve kuvveti temsil etmesi yanında ilahi bir anlamı da vardır. Üçüncüsü de Darende halkının özellikle büluğ çağındaki gençlerin burada yıkanmaları ve gusül abdesti almalarıdır. Bu üç neden birlikte ele alındığında buraya Kudret Hamamı ismi verilmesinin ne kadar uygun düştüğü anlaşılır.

Geçen tarihi süreç içerisinde bu yer tamamen doğal bir mekandı. Darende’ye dinsel ve kültürel hizmetlerde bulunmuş olan Şeyh Hamid’i Veli Hazretlerinin torunlarından Hacı Hulusi Efendi’nin olağanüstü çaba ve çalışmalarıyla, bu çevreye doğal yapısı bozulmadan son derece modern yapıtlar kazandırılmıştır. Kudret Hamamı bunlar arasındadır. Hulusi Efendi’nin vefatından sonra, verilen hizmetler, babasının yerini alan oğlu Hamidettin Ateş tarafından kurulan “Hulusi Efendi Vakfı” tarafından sürdürülmektedir. Yapılan yoğun çalışmaların İlahiyatçı bilim ve din adamları ile İlahiyatçı yazarlar tarafından daha ileriye taşınmasıyla, Somuncu Baba ismi Türkiye sınırlarını aşarak İslam Alemi’nin yakından tanıdığı bir inanç merkezi haline gelmiştir. Bu durum, bir taraftan takdir edilirken, diğer taraftan havuzun işletim masraflarını karşılamak için alınan ücret nedeniyle bazı çevreler tarafından haklı/haksız eleştirilere uğramıştır.

Kudret Hamamı’na ait bir fotoğrafın sosyal medyada paylaşılması büyük ilgi çekmiş ve sayıları yüzbinleri bulan beğeni ve yorumlarda bulunulmuştur. Bu yorumların % 99’u olumludur. Ancak, sayıları az da olsa bazıları son derecede haksızdır. Yapılan eleştiriler, daha çok, havuzdan sadece erkeklerin yaralanıyor olmasından kaynaklanıyor. Bu arada ABD ve dünyanın ünlü plajları ile kıyaslamalar yapılarak, “Bu havuzda bikinili kadınlara niçin yer verilmediği” soruluyor. Bunun yanıtı son derecede basittir? Burası bir inanç merkezinin içinde olup adeta oranın bir avlusu gibidir. Benzeri olan diğer inanç merkezleri, örneğin Eyüp Sultan, Hacı Bayram, Mevlana ve Hacı Bektaş-ı Veli külliyelerinin olduğu mekanlar için bu çeşit bir eleştiride bulunulabilir mi? Tabii ki hayır. Buranın konumu da sayılan inanç merkezleri ile aynı düzeydedir. Dolayısıyla yapılan bu eleştiriler tamamen haksızdır.

Bir başka eleştiride ise “Karadonlu Darende erkekleri” deyimi kullanılmış olup, bu da büyük bir haksızlık olmuştur. Belki de fotoğrafta görülenler arasında hiç Darendeli olmayabilir. Zira burası son zamanlarda Türkiye’nin her tarafından ve yurt dışından gelenlerle büyük bir ziyaretçi akınına uğramaktadır. Ayrıca, Darendeliler dinsel inançlarına ve geleneklerine bağlı olmakla birlikte, yenilikçi ve atılımcı insanlardır. Ülkemizin çok az yerinde yapılan “Trap” ve “Rafting” gibi sporların Darende’de yıllardır yapılıyor olması ve bunlara yerli halkın büyük ölçüde katılımı, çirkin ve haksız ithamlara iyi bir yanıt teşkil eder.

Ancak, bu konularla ilgili bir özeleştiride bulunmanın yerinde olacağını düşünüyorum. Kudret Hamamı’nı geliştirme projesi etüt edilirken; su kaynağının debisi ile bu mekanın alan hesabı yapılmalı, bu kapasitedeki yerden ne sayıda insanın yararlanabileceği önceden hesaplanmalıydı. Aynı şekilde; havuz modernize edilip, genişletilerek işletmeye açılırken de; ileride sosyal ve dinsel açıdan ne gibi sorunlarla karşılaşılabileceği dikkate alınmalıydı.

Kudret Hamamı’nın, geçmiş yıllardaki doğal hali içinde; Darendeli kadın ve erkekler, haftanın kendileri için belirlenen günlerinde buradan şifa amacıyla yararlanmaktaydı. Uzun yıllar devam eden bu durum geleneksellik kazanmıştı. Yeni bir uygulamaya gidilirken bu durumun dikkate alınması gerekirdi. Geleneksellik kazanmış bu sistemin bozulması Darende halkını rahatsız etmiş bulunuyor. Zira bu şifalı yerden Darendeli kadınlar da erkekler kadar yararlanmak istiyorlar. Bu sakıncayı ortadan kaldırmak için yeni bir düzenleme yapılması gerekiyor. Vakıf, il, ilçe, özel idare ve belediye yöneticileri bir araya gelerek soruna makul bir çözüm bulabilirler. Çözüm için; Kudret Hamamı’nın bulunduğu mekanın sosyal, kültürel ve dinsel yapısı ve kapasitesi dikkate alınarak, öncelikli olarak Darende halkının yararlanacağı, kadın-erkek ayrı ayrı, ya da aile kabinleri tarzında oluşturulacak bir sistem kurulabileceğini sanıyorum. Her şeyden önce, buranın deniz veya göl kenarında rant sağlayıcı bir plaj ve tesis olmadığı, bir inanç merkezi alanında yer aldığı bilinmeli ve yapılacak her şey bu bağlamda ele alınmalıdır.

Kuruluşundan bu yana birçok başarıya imza atan Hulusi Efendi Vakfı’nın bu konuyu da çözüme kavuşturacağına inanıyor, gerek vakıf yöneticilerine, gerekse Darendeli tüm hemşehrilerime, sağlıklı, huzurlu ve başarılı nice yıllar dileğiyle en içten sevgi ve saygılarımı sunuyorum.

27 Haziran 2016