Çocukluğumun Ramazan Günleri;1.Bölüm

• 8 Haziran 2016 Çarşamba 01:10:32

Çocukluğumun Ramazan Günleri;1.Bölüm

Ramazan Günlerimiz hayırlı ve bereketli olsun dilerim. Her insanın Ramazan günlerine ait anıları olup her yıl o anılar tekrar- tekrar yaşanır,ben de bu Ramazan da çocuklarımın meraklı soruları ‘’Anne senin çocukluğundaki Ramazan günleri nasıldı? anlatsana’’ısrarları karşısında yine o günleri hatırlayıp anlatarak yazmaya siz değerli okurlarla paylaşmaya karar verdim.
Çocukluğumdan gençlik yıllarıma kadar yaşadığım Sivas-Divriği’nin Uluzar mevkii eskiden bağlarla kaplı yazlık ören yeriymiş, yerleşim yeri olduktan sonra da , İlçenin ‘ Ahmed-i Şah’ suyuyla meşhur ,bağlı bahçeli yeşili bol beldelerinden biri olarak Ahmet paşa mahallesi adını almış.
-Semtimize en yakın ilkokul Mustafa Necati İlkokuluydu. Üçüncü sınıfa başladığım bu sene(1964) Ramazanı sonbaharda karşılamıştık . Üç katlı ahşap konağın giriş katı kışlık daire olarak kullanılırdı, çok geniş kare şeklindeki toyhanenin , o gömme dolaplarına gizlenip saklankaç oynadığım günler çocukluğumun unutamayacağım belgeselleri gibidir. . Basmacıoğlu konağında Ramazan’a ve akabinde ki bayrama hazırlık hummalı bir çalışma ile devam ediyordu.
’’Aha Ramazan geldi çattı daha ne ev cilovlandı, ne kömbe yoğruldu, nede mitiller söküldü’’ diyen ,Annemi,babaannemi halamları bir telaş alır tez işe koyulurlar, temizlikten başlarlardı.Mitil dedikleri yatak ,yorganların, baş yastıkların yüzleri sökülüp yıkanırdı. Sodalı suda bekletilir,hacışakir sabunla çitilenir, beyazlar kaynatılırdı. Bu temizlik aynı zamanda Ramazan sonu Bayram için de yapılmış olurdu.Evin her odası ah(Ak) toprak dedikleri bir kireçli toprak türüyle badana edilirdi,bazısıda acı kireç dedikleri badana çeşidiyle evini cilovlatırdı ki ben buna cilalamaktan türemiş söz olsa gerek diyorum Cilalamak(Cilovlamak). Badanadan sonra evler mis gibi kokar,dualar edilerek,evin köşelerine Ulucamiden, Araplık’tan(ziyaret) getirilen sular serpiştirilir,Ateş küreğinin içinde üzerlik yakılarak eve tütsü yapılırdı.Böylece Ramazana ruhen, bedenen ve yaşanılan yerlerde dahil pürü pak olarak girerdik.İş yaparken grup halinde söyledikleri manili türküler çalışanları şevke getirir daha çabuk iş bitirmelerini sağlar onları enerjili olmaya motive ederdi.
© ELÜŞÜR GIZLAR ELÜŞÜR
Başında al yazması iş başında eğleşür
Tasda erük ezmesi yanına pilov büşür
Ser yoncayı musura goyun guzu meleşür
El üşür gızlar- el üşür vakt akşama erüşür

Damlarında loğ daşı him dibinde gardaşı
Ayazda yorgan köpür ocakta bulgur aşı
Aman aman Divrikli bekletmez hayır işi
El üşür gızlar- el üşür vakt akşama erişür

Dutluğa serdim astar üstüne çektim mastar
Kurban olduğum mevlam bayramı bize göster
Gönlü dara düşene ’ Ahi Baba’ yetişür
El üşür gızlar- el üşür vakt akşama erişür
Şiir: Hülya ASLAN
ELÜŞÜR GIZLAR,( elinizi çabuk tutun,hızlanın)

Ramazandan birkaç gün öncesi Babaannem, halamlar toplanır büyük Teşin’lerde(Bakır leğen) Ramazan ayına özel sahurluk olarak yağlı kömbe hamuru yoğururlardı ,genelliklede biz kızların, ayaklarımızı çok temiz yıkayıp, tırnaklarımızı keserler, abdest aldırır ,sonrada bu teşinlerde hamur çiğnetirlerdi.Erkeklerin bacağı kıllı olacağından ,hamura dökülmesin diye onları tercih etmezlerdi.
Taş fırınlarda pişirilen yağlı,yumurtalı kömbeler kilerdeki tahta raflarda yerini alır, sahurda yenirdi, hem tok tutar, hemde hazır yiyecek olarak tercih edilirdi. Divriğiye özel bir de sütlü yufka denilen ekmek türü vardı ki ,oda yapımı çok meşakkatli yiyeceklerdendi.Yine birkaç ev toplanır hamuru sütle yoğururlar ,incecik açarlar sacda az pişirip katlayarak kurutur,kışlık olarak saklarlardı,gerektiğinde yağlı tavada kızartarak veya börek bağlayarak ,kahvaltılarda , misafir geldiğinde; ikindi çayları yanında yine hazır yiyecek olarak sunarlardı,Sahurluk olarakta kolaylık sağlardı.
Ramazanda bende dahil büyüklerimiz teraviden sonra sohbet ortamlarında toplanırdık,hem güzel söz üretir, dualarla meşgul olurduk, hemde en güzel yiyecekleri tüketerek, gündüz bağlı olan ağızlarımız sahura kadar devamlı çalışırdı.Bu sohbetler esnasında yenilen yiyeceklerin içeceklerin tadı,lezzeti farklı olurdu, bahçemizin beyaz çiğdemli cevizlerini babaannemin o sapsarı dut pestillerine sararak yemek pek keyifliydi.
İftar sofralarınızda komşulardan gelen çeşitli iftariyelikler görmek ,Ramazanın bereketindendi.
Annemin yaptığı sütlü kavurgalar ,yine kehribar sarısı dut kurusu(çemiçlerle) harmanlanmış çerezlerimiz çok orijinal hem de organik sohbet ziyafetlerindendi.İçecek olarak annem bahçemizde ki pembe gülleri toplar cam şişelerde su ve limon tuzuyla bir hafta güneşte bekletir, sonra sulandırıp şeker ilave ederek limonata türü bir içecek yapardı ve biz ona gül şurubu derdik. Özel günlerde mevlütlerde iftardan sonra konuklara ve ev halkına ikram edilirdi.
Bugün hep yiyeceklerden söz etmeyeceğim elbette Ramazanda günümüzde yapılan çeşitli etkinlikler ve şenlikler mevcut ancak benim çocukluğumda ne yapılırdı hatırlamaya çalışıyorum.
Divriği’nin çarşı merkezinde Aşağı –Hacı Hamam)’ın yanında ; Demirkale sineması vardı . Güzel film geldiğinde kadınlar hafta sonları aile matinelerine giderlerdi.İşte o sinemanın sahipleri o sene Ramazana özel dini ögeleri içeren film getirtmişti.Sanırım hicazı çekmişler ilahiler eşliğinde gösterime sunmuşlardı.Babamda çok dindar olan Babaannemin gönlünü almak istemiş ;’’ Ana sen hep hicaza gitmek için para biriktiriyorsun , sonrada hele oğlan evlensin ,şu öksüzüde baş göz edem, şu fakirede yuva kuram derken, paranda bitiyor ,ben sana daha kolay bir yoldan hicazı göstereyim demişti de; Babaannem şaşkınlıkla-‘Tövbe tövbe yine ne akıl düşündün günahkar etme beni diyerek babamı azarlamıştı.’Fakat babam çok ısrarla anasını ikna etmiş, sadece resimlerini göreceksin çalgı-malgı(müzik) yok,diyerek babaannemi ve bizleride faytona bindirip Demirkale sinemasına götürmüştü.
İlk iki locayı babam bize kiralamış,ben hemen babaannemin yanında oturuyorum ,babaannem ne yaparsa bende aynını yapıyorum. Karşı duvarın yüzünde Hicazın,Kâbenin resimleri görününce , babaannem başını iki yana sallayarak ağlıyor, korkudanmı adettenmi ,bende başımı sağa- sola sallayarak ağlıyorum, o mistik müzik hani iftarda dinlediğimiz sufi müzik insanın ruhuna işliyor, müzik başlayınca babaannem iki eliyle yüzünü örtüyor , locanın duvarına kapanıp bakmıyor.Bende yüzümü kapatıp bakmıyorum.Bu gün yorum getirecek olsam şöyle düşünürdüm , acaba babaannem kendini hicazda hissederek huşu içinde hacı olurkenmi, kendinden geçip ağlıyordu,yoksa Müslüman aleminin bu günkü ağlanacak halinimi görüyordu da ağlıyordu.Bilinmez.
Kısaca çocukluğumun Ramazan günlerinde acıklı,ağlamaklı film izlemekten başka bir şölen hatırlayamamıştım.Hülya ASLAN
Sözlük:
Bıldır: Geçen sene
Pür-ü Pak: Tertemiz
Teşin : Büyük bakır leğen
Çemiç: Dut Kurusu
Cilov: Parıltı,Parlak (Badana Divriği yöresi)
Kömbe :Buğday unuyla,yumurta süt yağ karışımıyla çeşitli şekillerde yapılan bir çörek türü.