ŞAİR-YAZAR EFKAN ÖTGÜN İLE EDEBİYATA VE SANAT ÜZERİNE

• 17 Ocak 2016 Pazar 20:33:50

ŞAİR-YAZAR EFKAN ÖTGÜN İLE EDEBİYATA VE SANAT ÜZERİNE

Fatma Çetin Kabaday’nın, Şair-Yazar Efkan Ötgün ile edebiyata sanata dair söyleşisi

“Evdeyim işte. Ekmek sepetinde dünden kalma çeyrek ekmek, iki yumurta, acı biberim de var. Hele bir de sulu Ayaş domatesi varsa oooh deymen benim keyfime.

Soğanı öyle bir ince, ince kıyarım ki, gözlerim yaşarır. Görenler yalnızlığıma ağladığımı sanır.

Rabbime şükürler olsun biber öyle bir acı ki benim acımdan daha acı. Domates kabuğundan ayrılır. Soğanlar pembeleşinceye kadar kavrulur birkaç acı biber derken domates eklenir, bir tutam tuz benim tadım kadar ve yumurtalar çırpılarak eklenir.

Bu arada sofram da hazır, lütfen siz de buyurun. Kurulurum başköşeye karşımda yalnızlığım…” diyor kendisini tanıtırken. Bu cümlelerinden bile onun ne kadar mütevazi, hayat dolu, küçük şeylerle mutlu olabilen bir kişiliğe sahip olduğunu anlamak mümkün.

Kimine göre günümüzün genel kabul görmüş kurallarını hiçe sayan bir muhalif, kimine göre kabına sığmayan erişkin bir çocuk. Fırsat buldukça zamanı hoyratça kullanarak, yaşamı seven ve an’ı an içerisinde tüketen bir çılgın. Boş zamanının büyük bir bölümünde kendisini ait hissettiği Bombus Sanat Kültür Merkezinde dostlarıyla bir araya gelerek sanat ve edebiyata dair sohbetler yapan bir entelektüel. Azeri Türk’ü olmasına rağmen oldukça iyi bir Anadolu Türkçesiyle konuşaan dilbilimci Ama en çok ta o bir şair, o bir yazar…

Şimdi onu biraz da kendi anlatımlarından tanımaya ne dersiniz?

“Sayın Efkan Bey, öncelikle beni kırmadığınız için teşekkür ediyorum. Hoş geldiniz diyerek nasılsınız diye sormak istiyorum.”

Böylesi güzel bir konunun konuşulacağı, sanatın ve edebiyatın, özellikle de şair ve şiirin irdeleneceği bir sohbete davet etmiş olmakla beni onurlandırdınız. Asıl ben teşekkür ederim efendim.

“Hüma Efkan olarak tanınıyorsunuz, bunu biraz açıklayalım mı?”

Hüma’nın anlamını biz edebiyatçılar olarak biliriz ki, bazı mitlerde özelliklede Türk ve Fars kültüründe ya da edebiyatında geçen efsanevi bir kuştur. Çoğu kez cennet kuşu olarak da adlandırılmaktadır. Aynı zamanda Türk mitolojisinde bereketi ve gücü temsil etmektedir.

Bu mit Türk kültürüne öylesine sirayet etmiş ki Osmanlılarda Divan-ı Hümayun adıyla bilinen bir nevi bugünkü adıyla Yüksek Mahkeme diye bildiğimiz yargının en üst makamını oluşturmaktadır. Ki bütün bunları dikkate aldığımızda bir şair olarak neden ve niçin sorusunu sormadan kendime “Hüma” mahlasını uygun gördüm. Çünkü Edebiyatta ne kadar yetkin olursanız o kadar kalıcı olursunuz. Dostlarımın edebiyatta dilimin keskin olduğunu söylemeleri üzerine “Hüma” mahlasını uygun gördüm. Bütün mesele bundan ibarettir.

“Edebiyata, sanata, resme, tiyatroya olan ilginizi biliyor ve takdir ediyoruz. Üreten, düşünen, çalışan insanları seviyorum. Sanatla iç içe olan Efkan Ötgün’ün kapısı ne vakit aralandı da bu sanat dalları birer birer içeri girdi acaba?”

Biz Türk insanı olarak Edebiyattan, sanattan ve de üretimden tarihin hiçbir döneminde geri kalmış bir toplum değiliz. Ne var ki biz Türkler kendi tarihimize o kadar yabancıyız ki, bu yüzden bazen kendimizi inkara bile düşeriz. Oysa ki; Altaylardan beri hatta daha öncesinden gelen köklü bir kültüre sahibiz. Bugün batı medeniyeti dediğimiz o yapay medeniyet bile Altaylarda yaşayan Türk Kültürü ve sanatının gizemini çözebilmiş değiller.

Benim sanata,resme, tiyatroya ki bütün bunların toplamı edebiyattır, kültürdür! Herkesin malumu olduğu üzere, özellikle resim ve şairlik öğretilerle kazanılacak bir uğraşı alanı değil.

Resim doğuştan gelen bir yetenek, şairlik ise ruh işidir. Ruhunuzda naiflik, zerafet yok ise yazdıklarınız şiir değil, şirret olur.

Tiyatroya gelince; Klasik Türk insanları gibi kahve kültürünü sevmem! Bu yüzden zamanımın geniş bir kısmını başta Tiyatro olmak üzere resim sergileri ve sinemaya giderek değerlendiririm. Çevremde onlarca tiyatrocu dostum vardır. Tiyatro oynamaktan ziyade tiyatro oyunu yazmayı ve o duygularla yazdığım oyunu yönetmeyi uygun gördüm. Şu anda da provaları süren tek kişilik ve tek perdelik oyunum provadadır. Yakın zamanda seyircisiyle buluşacağını ve ses getireceğini umut ediyorum.

“Zaman ve mekân kavramı; bazen kendini bende arar. Ya da tarifi zor hüznümü nereden ve kimden aldığımı arayışımdandır gezgin oluşum. Diyorsunuz bir söyleminizde. Gezmeyi seven bir yapınız var. Yazdığınız oyun için turnelere çıktığınızı da biliyoruz. Bu söyleminizle neler anlatmak istediniz okurlarınıza?”

Evet bu konuya değinmiş olmanız inanın beni de çok mutlu etti. “Zaman ve mekân kavramı; bazen kendini bende arar. Çünkü zamanı en iyi değerlendirenlerden biri olarak düşünüyorum. Bulunduğumuz zaman diliminde bulunduğumuz yaşın hiçbir hükmü yoktur. Önemli olan bulunduğunuz yaşta bulunduğunuz zaman dilimine ne kadar ayak uydurmuş olmanızdır.

Örneğin:

Ankaranın en işlek ve en kalabalık caddelerinden biri olan Yüksel caddesinde ki trafiğe kapalıdır. Bu caddenin en kalabalık noktasında durup bir grup gençliğe sizi seviyorum diye haykırabiliyorum. Tabi bazen gençler arasından bu ülke adeta deli üretiyor dediği bile olur. Ama bu benim umrumda olmaz! İşte tam da bu noktada zaman ve mekân kavramı ister istemez kendisini bende arar.

Gezgin oluşumun ise ise Turnelerle hiçbir alakası yoktur. Yaratıcı yerküreyi bizim için yaratmışsa, mutlaka geçerli bir nedeni vardır. İşte belki de bu nedeni keşfetmek içindir. Kim bilir belki de öğrenme arzusudur.

“Çığlık isimli oyununuzdan konuşalım istiyorum, Soma Faciasını yazmak tiyatro olarak sergilemek fikri nasıl oluştu? Oyuna ilgi nasıl, oyuncular eminim böyle bir rol üzerinde çalışırken duygusal anlar yaşanmış olmalı. Yanılıyor muyum?”

Yanılmadığınızı söyleyebilirim. “Soma faciası (ÇIĞLIK)” adlı oyunum aslında Soma faciasına atfedilmiş, “SUS” adlı kitabımda da geçen bir şiirimden esinlenmiştir. İmgeye bağlı kalarak, biraz da empati oluşturarak, o göçük altında ben kalmış olsaydım neler konuşur, neler yaşardımdan haraketle kaleme alındı.

Bu oyunu yazmamda bana destek veren Türkiyenin tanıdık siması Tiyatro oyuncusu ve sanat yönetmeni olan sevgili arkadaşım, dostum; Mehmet Nurkut İlhan oldu. Ki zaten bu güzel oyunu kendisi oynamayı üslendi.

Daha da önemlisi bu güne kadar yazarlarımızın ve de sanatçılarımızın belleğinden silinmeye yüz tutmuş bir realiteyi gündeme taşıyarak sahnelemiş olmamız, ister Hükümetler, ister ise işverenler nezdinde bir farkındalık oluşturacağı inancındayım. Ayrıca oyunumuz prömier yapacağı gün itibarı ile en geniş seyirci kitlesine ulaşacağımızı düşünüyorum.

“Ankara’da yaşıyorsunuz, özgürlüğünüze düşkünsünüz. Hem yoğun çalışma hem diğer faaliyetler, Efkan Bey zamanını nasıl ayarlar, bir gün de neler yapar?”

Evet ankarada yaşıyorum ve ben düzeniyle, entelektüel insanlarıyla bu kentin hayranıyım. Yoğun çalışma hayatı deyince aklıma geldi. Biz Türk insanı, özellikle de büyük kentlerde yaşıyorsak, kendimizi yalnızlığa mahkum etmek için elimizden geldikçe yoğun bir gayret gösteririz. Çünkü sığınacak bir bahanemiz olmuştur. “Yahu sen nerelerdesin?” Sorusuna verceğimiz cevap hazırdır; “azizim hiç sorma, Yoğun kent yaşamı, stresli ortam, düşük gelir seviyesi” vs. vs. cevaplar verilir ve insanlar kendilerini akladıklarını sanır. Oysa ki ben kendime, işime, dostlarıma oldukça bol zamanım vardır. Hem bunun maddi külfetide yoktur. Yeterki çevremizde insan biriktirmesini, insan tasarruf etmesini bilelim!

“KABUSUM OLUYORSUN” başlıklaı şiirinizi okurlarımızla paylaşmak istiyorum müsaadenizle.

Bu beni çok mutlu eder. Şairler şiirlerini okuyucuları okusun diye yazarlar.

KÂBUSUM OLUYORSUN

Yapıştıkça yapışıyor üstüme nefretin
Söyle kefen miydi giydirdiğin
Siluetinin ardından bile kanatır bakışların
Mimiklerinin gölgesinde gizlenen ihanetlerin
Yağmur yoksunu topraklar gibi çorak
Ve çatlamış dudakların

Rengi solmuş yanaklarından
Kanayarak sızar aşka olan hasretin
Varsay ki bakışlarınla öldürdün beni
İzin ver de öpeyim
Öpeyim nefretten çatlamış dudaklarını

İstersen tabutlar dolusu kin kus
Musallaya kazı resmimi
Geç aynanın karşısına, yağdır seviyesizce küfürleri

Ve tükür aynaya
Islansın gerginlikten çatlayan tenin
İkna edemezsen kendini
kaldır da bir uçurumun yamacından at beni

Bir kez olsun dürüst ol kendine!
Sıyrıl içine sindirerek konuştuğun yalanlardan
Farzet hiç tanımadın beni
Farzet geceler boyu sevişmedin benimle
Sevişmedin geceler boyu çılgınlar gibi
Ve farzet bir ölünün koynunda uyudun
Öyleyse bir ölünün gözünde gör beni

Hayal mi dedin
Hayaller geleceğe dair olur
Oysa, geleceğin yok senin
Ha bire bileyleyip durmaktasın kınından çıkardığın dilini

Haykır da rahatla bari
Sinirden gerilmiş yüzün

Sıktıkça dişlerini
Dudağını kanatıyorsun

Kasıldıkça kasılıyor
Vurup, vurup tenimi yaralıyorsun

Susarak çığlıklar atmak istiyorsun
Olmuyor
Olmuyor işte
Kendini ahraz çığlıklarla kahrediyorsun

Hadi susma konuş
İnsan mutsuzlukla beslenir mi hiç
Ne garip değil mi
Sen, benim mutsuzluğumdan besleniyorsun

Artık mutlu ol
Dik dur
Kendinle gurur duy ve övün

Asık suratın
Nefretle bakan gözlerin
Çatık kaşların
Aslanpençesi gibi sıkılmış dişlerin
Gerginlikten çatlayarak kanayan sinir uçlarınla
Sen en iyisisin

Söyle;
Suretinden akan o kini, nefreti nasıl gizleyeceksin

Artık yeter, yeter artık
Benden ne istiyorsun
Kaldır yanında durduğun sandukanın kapağını
Tanıyabilecek misin içinde yatan ölüyü
Kanı çekilmiş, dudakları kireç beyazı gibi
Eğil de hissetmeye çalış soğuk nefesini
Tut omuzlarından salla meftayı
Haykır son kez
Haykır nefret ediyorum diye
Dinsin artık kinin nefretin
Son bir kez soluklan ve eğil dudağımdan öp beni
Gözün aydın
O ölü benim

Ben, hakkımı helal ediyorum
Çünkü seni çok seviyorum

Sen benden nefret ederken
Ben seni aşkla sevdim
Daha fazla çirkinleşme n’olur
Sen bende giderek azalıyorsun
Tabutta bile kâbusum oluyorsun...

“Efkan Bey, şiir sizin için çok önemli… Oldukça fazla şiiriniz de var. Şiir denince aklınıza gelen kelimeler nelerdir? Şiir nasıl olmalıdır?”

İşte bu soruyu çok sevdim. Ayrıca sizin gibi deneyimli birinin bu soruyu sormaması hata olurdu diye düşünmeme sebep olurdu.

“Şiir nasıl olmalıdır?” Şiirden ziyade şair nasıl olmalıdır daha bir güzel soru olurdu. Şöyle ki, birçok antoloji sayfasında şiir adı altında paylaşılan kırık dökük yazılara, iyi diyebileceğimiz şairler bir bakmışsınız iltifatlar yağdırıyor. “Oh azizim kalemin sosmasın, vah hocam yürek sesiniz susmasın vs. vs. Haksız ve de yersiz iltifatlar. Doğal olarak ta parası olan şiir yazdığını zannederek kitap çıkarıyor.

Şiiri bir kalıba sokmak kadar korkunç bir şey yoktur. Elbette türlerine göre değerlendirilir. Lakin ben hece yazmayı sevmem yazanlara da saygı duyarım. Bu demek değildir, hece şiirim yoktur. Elbette bir kitabım tamamen hece olarak yazılmıştır. Özellikle serbest nazım yazmayı heceye yeğlerim. Hele bir de sosyal içerikli imge düşerse satıralarıma dilim kılıçtan keskin olur. Ki gerçek bir şair de adalet terazisini iyi kullanmalıdır.

Hz.Alinin dediği gibi; “Bir başkasına yapılan haksızlığa ses çıkarmayanlar, zamanla kendi haklarını ve akabinde onurlarını yitirirler.”

“Her şiir yazan şair midir? Şair olmak için şiir yazmak yeterli midir sizce?

Ne yazık ki son elli yıldır ülkenin yetiştirdiği şairler iki elin on parmağını geçmeyecek sayıdadır. Elbette her şiirin şiir olmadığı gibi her şiir yazan da şair değildir. Başta belirttiğim gibi; bir teknik resmi sonradan öğrenebilirsiniz, iyi bir duvar ustası olabilirsiniz, çok güzel yemekler yapabilirsiniz ve ya iyi bir tezi olabilirsiniz. Ama şair olamazsınız.

Çünkü şairlik sonradan öğrenilen bir olgu değildir. Şairliğin mektebide yoktur. Çünkü şairlik ruh işidir. Letafet, hitabet, zerafet, naiflik özellikle de edebi kültür ve adalet gerektirir. Bunlardan bir ve ya birkaçı eksik ise, günümüz antoloji sayfalarında ego tatmininden öteye geçmeyen vasıfsız bir yazıdan başka bir şey olmaz.

Beğendiğiniz, okuduğunuz şairler kimlerdir, birkaç isim verebilir misiniz?”

Başta Mevlana olmak üzere kitaplığımda başucu eseri; Nazım Hikmet, Ümit Yaşar Oğuzcan, Abdurrahim Karakoç, Can Yücel ve daha birçok şair.

“Ressamlık da var sizde. Biz halen cin Aliler çizerek kendimizle gurur duyarken bir ressama sormak istiyorum “Bir resim ne zaman biter?”

“Bir resim ne zaman biter?” Özünde yaşama dair çizdiğimiz resimler doğumla başlar ölümle biter. Her yaşanan olumlu ya da olumsuz fırça darbeleri hayat dediğimiz tuvalde belirgin bir biçimde yerini alır. Ne kadar renkli yaşarsak resmimiz o kadar güzel olur. Abidin Dino mutluluğun resmini çizememiş ama bir şair betimlemeleriyle mutluluğun ana hatlarını belirleyebilir.

“Sizce Türkiye’de edebiyata olan ilgi nasıl? Yazarlar yeterince kitap okuyor mu? Bunun sebebi yoğunluk mu ya da beden/beyin yorgunluğu mu?”

Yapılan araştırmalar kitap okuma konusunda sınıfta kaldığımızı söyler. Yazarlar elbette kitap okur önemli olan şairler kitap okuyor mu? Ne yazık ki kanaatimce şairler pek kitap okumuyor! Bu yüzdendir de şiir tadında şiir diyebileceğimiz çok nadir eserler var.

“Yazmaya yeni başlayan kalem sevdalısı gençlere neler önerirsiniz?”

Kalem sevdalısı diye bir söylemi yanlış buluyorum. Tıpkı sözde şairlerin antoloji syfalarında “kalemin susmasın.” Dediği gibi Yazmak isteyen ve hatta çok ta güzel yazan gençlerimiz var. Yazmak isteyen gençlerimize öncelikle çokça kitap okumalarını tavsiye ederim.

“Efkan Ötkün yirmi yıl sonra kendisini edebiyatın, sanatın neresinde görmek istiyor?”

Kendimi edebiyatın, sanatın neresinde görmek istiyorum. Şunu herkes iyi bilmelidir ki yirmi yıl sonra da yüz yıl sonra da herkes hakkettiği noktada olur. Fakat bunu medyatik olma anlamında sorduysanız, hiçbir zaman öyle bir kaygım olmadığı gibi zaman zaman görsel ve işitsel medya kuruluşlarından davetler aldım. Radyo programım oldu. Fakat hakkettiğiniz noktada olup olmadığınızı ölçmek için bu bir yol değil. Sadece medyatik olursunuz. Ünlü olursunuz ve bir müddet sonra yok olur gidersiniz.

“Friedrich Nietzsche ‘İnsan yazarken sadece anlaşılmak değil, muhakkak ki aynı zamanda anlaşılmamak da ister.’ diyor, katılıyor musunuz?”

“Friedrich Nietzsche” için belki bu söylem doğrudur. Ya da hayatın başka alanlarında özellikle de özel yaşamında gizemli olmayı tercih edebilirler. Fakat sözkonusu edebi eserler ise, resim, heykel, roman ve şiir gibi konularda yaratıcı oldukça şeffaf ve anlaşılır olmalıdır.

“Sus isminde bir şiir kitabınız var, eserin basım aşamasındaki heyecanınızı, ilk elinize geldiğinde duygularınızı, varsa çektiğiniz sıkıntıları ve okura ulaşmasını bizimle paylaşır mısınız?”

Malumunuz sizde kitaplarınızı çıkardığınızda farklı ve de hoş duygular yaşadınız. Kitaplarımın kapak tasarımından tutun da sayfa dizgisine kadar kendim yaptığım için herhangi bir sorunla karşılaşmadım. Okurlarımla buluşmasında ise etkinlikler ve imza günlerimizle sağlıyoruz. Bunun dışında yayıncımın Kitapyurdu. Com ve d&r da anlaşması vardır.

“Diğer kitaplarınız hakkında da okurlarımıza bilgi verelim mi?”

Herşeyiyle basıma hazılanmış olan 14 kitabım hazır haldedir. Ne var ki Kültür bakanlığımızın şair ve yazarlara verdiği destek komik denecek düzeydedir. Bu yüzden de emeklilik sonrasını bekliyorum

“Yeni eserler var mı merak ettim. Ne gibi bir eser bekliyor okurları?”

Bu yıl sonu İstanbul TÜYAP Kitap fuarına yetişecek biri şiri bir diğeri öykü roman olmak üzere iki kitabım çıkacak

“Okurlarımıza iletmek, paylaşmak, duyurmak istediğiniz her hangi bir nokta var mı?”

Sadece sevsinler. Severek çoğalsınlar. Çığ gibi büyüyecek bu sevgi yumağıyla dünyada barışı, huzuru, kardeşçe yaşamayı vazgeçilmez bir değer olarak görsünler. Tabii ki bunu yaparken de bolca kitap okusunlar.

“Efkan Bey, vakit ayırdığınız için teşekkür ediyor, başarılarınız daim olsun diyorum. İyi çalışmalar diliyorum efendim.”

Bu güzel sohbet için Ben teşekkür ederim efendim. Herşey gönlünüzce olsun. Başarılar efendim.

Fatma Ç. KABADAYI 17/01/2016 ANKARA