TÜRKİYE’DEN NOBEL ÖDÜLLÜ İLİM ADAMI NEDEN AZ ÇIKIYOR!

• 8 Ekim 2015 Perşembe 08:52:13

KAZIM ÖZTÜRK
ÖZTÜRKÇE
[email protected]

TÜRKİYE’DEN NOBEL ÖDÜLLÜ İLİM ADAMI NEDEN AZ ÇIKIYOR!

Nobel Edebiyat Ödülü sahipleri (İsveççe: Nobelpriset i litteratur) edebiyat alanında seçkin katkılarda bulunmuş yazarlardan seçilerek, her yıl İsveç Akademisi tarafından takdim edilir. Nobel Ödülü, Alfred Nobel’in 1895 tarihli vasiyeti üzerine; kimya, fizik, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarında olmak üzere beş dalda ödül verilmeye başlanmıştır.
Nobel’in vasiyetinde belirttiği gibi, Edebiyat Ödülü sahibine İsveç Akademisi’nin seçtiği beş üyeli komite tarafından karar verilir ve ödül, Nobel Vakfı tarafından karşılanır.
Nobel Edebiyat Ödülü ilk kez 1901 yılında verilmiş, bu ödülü Fransa’dan Sully Prudhomme kazanmıştır. Her ödül sahibi, bir madalya, bir diploma ve miktarı yıllara göre değişen nakit para ile ödüllendirilir. 1901 yılında, Prudhomme 150.782 İsveç kronu almıştır, ki bu, Aralık 2007 tarihinde 7.731.004 İsveç kronuna eşdeğerdir. 2008 yılında, bu ödüle Fransa’dan Jean-Marie Gustave Le Clézio nail görülmüş ve 10.000.000 İsveç kronu ile ödüllendirilmiştir. Ödül töreni; geleneksel olarak Stokholm’da, Alfred Nobel’in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık tarihinde yapılmaktadır.
2012 yılına gelindiğinde Nobel Edebiyat Ödülü 105 defa verilmiş ve toplamda 109 kişi bu ödülü kazanmıştır. 1958 yılında Rusya doğumlu Boris Pasternak bu ödüle layık görülmüş, ancak Sovyetler Birliği hükümetinin baskısı altında bu ödülü reddetmek zorunda kalmıştır.
1964 yılında Jean-Paul Sartre, geçmişte tüm resmî ödülleri reddettiği gibi, bu ödülü de reddetmiştir. Bugüne kadar on iki kadın Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanmıştır ki, Nobel Barış Ödülü ile birlikte, diğer tüm Nobel dallarından daha fazladır.
Nobel Edebiyat Ödülü’nün verildiği tüm bu yıllar boyunca sadece dört defa, ödül iki kişiye verilmiştir (1904, 1917, 1966, 1974). Ayrıca yedi defa Nobel Edebiyat Ödülü verilmemiştir (1914, 1918, 1935, 1940–1943).
Türkiye’ye çok güzel haber geldi. 2015 Nobel Kimya ödülünü Türk bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar, Tomas Lindahl ve Paul Modrich aldı. Peki kanser üzerine çalışmalarıyla dünya çapında tanınan Prof. Aziz Sancar kimdir?
Aziz Sancar, Mardin’in Savur İlçesinde, okuma yazma bilmeyen ancak eğitime önem veren sekiz çocuklu bir anne-babanın çocuğu olarak doğdu.İstanbul Tıp Fakültesi’ni bitirdi. Yurtdışında yaptığı çalışmalarla Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi’ne kabul edilen üç Türk’ten biri oldu.
Tarihçi Mustafa Armağan, Nobel Edebiyat Ödülü konusunda şunları söylüyor:
“Orhan Pamuk’un Nobel Edebiyat Ödülü’nü alması geniş yankı uyandırdı. Bu ödülü alan ilk Türk olduğu manşetlere kadar çıktı. Ancak konunun bir de tarihe ilişkin kısmı var. Hem Nobel ödüllerinin, hem de Osmanlı’nın yakın tarihine eğildiğimizde şaşırtıcı bir gerçekle karşılaşmaktayız. Eğer Osmanlı Devleti 19. yüzyıldaki gibi devam etmiş olsaydı, bugün bir değil 4 Nobel’imiz olacaktı.
Biz neden Osmanlı için aynısını yapmayalım ki? Diye düşündüm. Mesela bir “Boşnak Osmanlı edebiyatı”, bir Gürcü, Arap, Yunan, Sırp, hatta Macar Osmanlı edebiyatı neden olmasın? Bunlar büyük Osmanlı şemsiyesi ve medeniyeti altında yaşadılar ve nefes alıp verdiler. Öyleyse, “Osmanlı edebiyatı” terimini de yeniden tartışmaya açmamız gerekmez mi?
Osmanlı edebiyatı, yalnızca Osmanlıca, yani Arap harfli Türkçe metinlerden mi oluşuyordu? Hayır: Mesela Karamanlıca neydi? Mübadelede Yunanistan’a giden Karamanlı Türkler Yunan alfabesiyle Türkçe yazmıyorlar mıydı? Yazılan bal gibi Türkçeydi ama harfler Yunan alfabesindendi: Bu açıdan bakarsak üç Osmanlı kökenli yazarın edebiyat dünyasının bu en büyük ödülüne sahip olduğunu görürüz. Bunlar İvo Andriç, Yorgo Seferis ve Elias Canetti’dir.”
1916 yılında yine edebiyat dalında ödül kazanmış olan Polonyalı yazar Henryk Adam’ ın baba tarafından Litvanya ya yerleşen bir tatar türkü olduğu söylenir. Trylogia isimli tatar Türklerini anlatan eseriyle ödül alan Henryk Nobel ödülünü kazanan ilk Türk olurken Orhan Pamuk ta Nobel ödülünü kazanan ilk Türk vatandaşı unvanını aldı.
“Türkiye’de Neden Nobel Ödüllü ilim Adamı az çıkıyor?” sorusunun cevabı; Eğitim’in yazboz tahtasına döndürüldüğü, her önüne gelenin eğitimi bozduğu, düşünen, fikir geliştiren, tefekkür eden insan yetiştirmediğimiz için. (09 EKİM 2015)