Nedir töre. Adı, sanı, yazılımı, açılımı var mıdır? Yeri, yurdu neresidir.
Kimler, nasıl üretti… Töre kaç can tüketti. Bir hastalık mıdır? yoksa insanların kalplerine, yüreklerine bulaşan ve antisi olmayan bir virüs müdür?

Bir başka hayatın ya da karakterin kaderinde, belirleyici unsur olmak, kendi istekleri doğrultusunda şekil vermek,,kendi yaşam (olmayan aslında) tarzı ve çürümüş bilinçaltı emir-yasaklarla onu yok saymak nasıl bir onur ya da erdemin temsilcisi olabilir.

Haz mıdır yaşanan dramda seyirci olmak, gurur mudur bu vaaz çılgınlığından pay sahibi olup kurban seçmek, taşlamak, soyutlamak toplumdan.

Nerede yaşam hakkının kutsallığı, kendi yaşamının, kendi hataların yada doğrularının sorumlusu olmak. Başka bir varlığın (ki bu adı sanı çok önemli değil)maddi manevi isteklerini karşılama diyetini başka bir cana ödetmek.

KADIN:

Bütün kutsal kitaplarda erkeğe eş yada armağan olarak sunulduğu savunulan kadının zaman nasıl buruşturulmuş bir pakete döndüğü,paketin içini açana kadar itibar gördüğü ama sonra hayat boyu türlü işkence ve eziyetlere maruz kaldığı aşikardır… gerek maddi gerekse manevi açıdan zihnine , kalbine, bedenine mutlak egemen tek güç erkek denen varlıktır.

Her koşulda, her platformda korumak,sahiplenmek,niyetleri altında sadece tüm yaşam haklarını kısıtlayıcı,işgalci,ve baskıcı bir genetik yapının devamıdırlar.

Kadın neden korunma, sahiplenme ve zihinde egemenlik hakkı taşıyan içgüdülerle büyüsün.

(Evreni oluşturan görünmeyen noktalara dağılmış kadın, kendini yeniden toparlasa ve birleşmeyi başarsa, etrafa yayılmış milyarlarca parçasını yeniden bir araya getirebilse ve Ademden beri alnına yazılmış kara talihini bir gündüz düşünde yok edebilse......

neler olurdu kainatta? Ahtı var kadının, Onu ÖZ’den yaratan, sonra da saklamak için binbir parçaya ayıran yaratıcısına, o mükemmel surata biçtiği hüzün için, o mükemmel şekle yüklediği ıstıraplar için ve sayıların sonsuzluğunda kaderini kara büyücü meleklere teslim ettiği için intikamını alacak!

Belki bir gündüz düşünde belki yeni doğurduğu çocuğunun henüz öbür dünyanın anılarını taşıyan düşünde..... Bir gün tüm noktalar bir araya geldiğinde rüya bitecek ve kadın uyanacak. )



Töre ve insanlar…toplum yansımaları

Bu konular üzerine yoğunlaşan bir araştırmacının töre cinayetinden yargılanan bir mahkumla diyaloğu ilginçtir.


Bir erkek için namus nedir?

- Ailesinin geçimini sağlaması, çoluk çocuğuna bakmasıdır.

Ailesini geçindirmeyen namussuzun öldürülmesi kanaatine sahip misin?

- Hayır.

Bir kadın için namus nedir?

- İffetini korumasıdır.

Bunu korumazsa öldürülmesi gerekir mi?

- Elbette. Öldürmenin dışındaki hiçbir şey bunu temizlemez.



Öldürdüğü kızından öteki dünyada da davacı olan baba:

Kızını öldüren baba (75 yaş, m.a): İtibarımı, şerefimi, haysiyetimi kurtarmak için geçen yıl kızımı öldürdüm. Çevremde sözü dinlenen, saygı duyulan bir adamdım. Ama kızım gayrimeşru bir ilişkiden hamile kaldı. Kim olduğunu öğrenmek için çok zorladım, söylemedi. Onu da öldüreceğimi biliyordu çünkü. Alnımı yere eğdirdiği için ona öfkem hiç dinmeyecek. Kızımdan bu dünyada da öteki dünyada da davacıyım. Kızımı çok severdim (ağlıyor).



Namus cinayetinde ceza alanlar..

Töre-namus cinayeti işleyenler cezaevinde, diğer mahkûmlardan itibar görüyor. Tecavüze uğrayan ya da yasak ilişki yaşayan kadınları öldürmüşlerdi ama hiçbiri kadınla ilişki kuran erkeği öldürmemişti. Tek istisna, Gaziantep Cezaevi’ndeydi. "Çıktığımda ilk yapacağım şey, kız kardeşimi yoldan çıkaran o adamı da bulup öldürmek," dedi.

Töre mazeretleri:

1. Cinsellikle ilgili töreler :uhuş, nikahsız evlilik ve çocuk, zorla evlendirme, miras, vb,

2. Yönetimle ilgili töreler :Aşiret, dini veya siyasi örgütlenmeler ya da kısaca mülkiyetin ve beraberinde olanların yönetimi

3. Ataerkillikle ilgili töreler

4. Kan davası, vb.vb...


Sokaktaki adamın düşünceleri ve sorulanlara cevapları:

Namus nedir?

- Kadın, bacım, annem ailem (yüzde 32.9)

- Dinin emrettiğidir (yüzde 18.4)

- Erkeğin şerefi, haysiyetidir (yüzde 13.7)

- Kadınların iffetidir (yüzde 10)

Namussuzluk ne demek?

- Zina yapmak (yüzde 48.5)

- Kadının zina yapması (yüzde 12)

- Kadının bekaretini kaybetmesi (yüzde 10)

Töre nedir?

- Ataların koyduğu kurallar (yüzde 57.2)

- Dinin koyduğu kurallar (yüzde 17.7)

Toplumun görevi nedir?

- Göz yummamak (yüzde 18.4)

- Töreleri korumak (yüzde 12.5)

- Mahallede yaşayan kadınları gözlemek (yüzde 12.3)

Kadının görevi nedir?

- Korunmak (yüzde 49.9)

- Söz dinlemek (yüzde 28.6)

- Boyun eğmek (yüzde 5.4)

Bu konuda erkeğin görevi nedir?

- Sahip çıkmak (yüzde 70)

- Denetim altında tutmak (yüzde 13.9)

- Uyarmak (yüzde 7.6)

Namusu korumak kimin görevidir?

- Babanın, ağabeyin (yüzde 23.9)

- Ailenin bütün erkeklerinin (yüzde 21)

- Kendisinin görevidir (yüzde 20.1)

- Kocanın görevidir (yüzde 7.3)

Cezalandırılmalı mı?

- Evet (yüzde 83.7)

- Hayır (yüzde 16.3)

Cezalandırılmalıysa ne ceza verilmeli?

- Öldürürüm (yüzde 37.4)

- Boşanırım (yüzde 25.8)

- Eve kapatmak gerekir (yüzde 7.6)

- İntihar etmesini sağlamak gerekir (yüzde 3.3)

Bunu kime danışırsınız?

- Aile büyüğüne (yüzde 41.6)

- Kendim yaparım (yüzde 19.1)

- İmama danışırım (yüzde 109

- Şeyhe danışırım (yüzde 2.6)





Törenin kuralları


Namus ve töre cinayetlerine kurban olan kadın ve erkeklerin isimleri açıklanmıyor. Cinayete kurban giden kadınlar için taziye cadırı kurulmuyor. Hayatını kaybeden kadının evine taziyeye gidilmiyor.

Yaşanan intihar vakalarında, dinsel baskının önemli bir rolü olduğu görülüyor. Ancak aile içi şiddetin yol açtığı intihar olayları da yaygınlık kazanıyor. Bununla birlikte, ailesel ve sosyal çelişkiler de, intihara sürükleyici öğeler içinde sayılıyor. Fakat bu vakaların bir kısmının da aile içindeki cezalandırmalar olabileceği söyleniyor. Töreden kaynaklanan bu tür namus cinayetlerinde ise kadının ismi hiçbir şekilde açıklanmıyor. Bu durum, cinayetlerin gizlenmesini sağlıyor. Böylece namusa dayalı olarak işlenen cinayetlerin cezasız kalması da, sorunu daha çözümsüz hale getiriyor.