NASIL ARAŞTIRDIM...?

• 14 Şubat 2015 Cumartesi 10:07:46

2012 yılının Kasım ayında Volkan Karasu Bey elektronik postama bir mesaj atıp,benden;
Drama ve Mübadele ile ilgili yazılarımı okuduğunu,Babaannesinin 1919 Drama-Mahmatlı
doğumlu olduğunu,kendisininde elinde bilgiler olduğunu bildirerek yardım istemiş;Nasıl
Araştırma Yaptığımı sormuştu?.Ben de kendisine kısaca yolunu emaille cevaplamıştım ve eklemiştim,yakında bildiklerimi bu sitede anlatacağım..Birde yakınlarımın merakı oluşunca
yaşadıklarımı anlatmak önem arzetti..

Rahmetli Babaannem benim bilgi depom,Balkanlarla ilgili,ailemin yaşantılarının çoğunu ondan öğrendim.BİZ MAHMATLIYIZ cümlesini o kazıdı belleğime.Diğer büyüklerimden ulaşanlar ise oldukça sınırlı..Tek hayıflandığım; ona yeterince soru soramam oldu..

’Selanik Eyaleti,Drama Sancağı,Sarışaban Kazası tütün mağazamızın bulunduğu yerdi,Mahmatlı Karyesi’ de yaşadığımız mekan onun nakışlarından..


Her şeyden önce ben bu adımı,Büyüklerimin,Balkanlarda yaşadığı yerleri bulup,görmek
ve onlar hakkında bir biyografi oluşturmak için attım.İlk olarakta sorumu rahmetli İskeçe Seçilmiş Müftüsü Mehmet Emin Ağaya,Samsundaki bir seyyahatinde sordum:

-Hocam bizimkiler Anadoluya Selanik Eyaleti Drama Sancağı,Drama Kazası,Mahmatlı Kariyesinden gelmiş buraları biliyor musunuz.....? Biraz düşündükten sonra Batı Trakyadan birlikte geldikleri guruba bakarak GEDİKLER dedi ilave etti ’Gelde seni oralara götürelim..’

Balkan Türkleri Yardımlaşma ve Yaşatma Derneğinden bir gurupla Yunanistanın İstanbul
Başkonsolsluğuna vize için müracat ettik,bir müddet sonra olumsuz cevap geldi..Belli ki
ilgili makam,dernek kanalı ile yaptığımız müracaattan rahatsız olmuştu..

Ama benim içime bir ateş düşmüştü oralar nasıl dı ? Bu günkü adı neydi..Aklıma İstanbuda
uzun süre komşuluk yaptığımız,Devlet Arşivlerinde görev yapmış değerli bir dostum geldi....
Ona detayı ile bildiklerimi anlattım;eski bir Osmanlı Arşivleri uzmanı
olarak beni o günkü yeri olan Sultanahmet-Tranvay Durağının arkasındaki merkezine yönlendirdi çünkü bendeki;
Selanik Eyaleti,Drama Sancağı,MAHMATLI kariyesi bilgisi doğru ise çok önemli noktalara
ulaşılabilinirdi..Oradan Uzmanların bulunduğu İstanbul Valiliğinin külliyesi içindeki tarihi binalara geçtim..Burası Bİlindiği gibi OSMANLI DEVLETİNİN son yönetim merkezi Bab-ı Ali
idi,İlgililer beni dinledi..Fakat o gün için Selanik Eyalet Arşivlerinin araştırmacılara
açılmadığını bildirdiler..Trabzon Eyaleti ve birçok merkezin bilgilerine girilebiliyordu
kardeşim Hakan Beyle biraz umudumuz kırılmıştı..
Arşivde Uzman Çarşambalı bir hemşehrim:
’Ankaradaki Cumhuriyet Arşivleri ilgililere açık,elindeki bilgilere göveniyorsan,hedefine ulaşabilirsin..Hatta internette dijital katoloğlar yayınlandı,istersen gitmeden bir bak..’

Ben biraderi İstanbulda bırakıp Ankaranın yolunu tuttum..Haydar Paşada başlayan yataklı
vagon yolculuğum bu hatta son nostaljik seyyahatimdi..Şimdi Hızlı Tren var en geç üçbuçuk-dört saatte Ankaradasınız..

Sabahın ilk saatleri ile Başkentteydim,Demetteki MİT Binasının arkasındaki ARŞİVLERİN o günkü öncü misafiri bendim..

Aile dostlarımızdan birinin uzman olarak çalıştığını bildiğim için ilk defe Arşivlere
gitmeme rağmen rahattım.Hoş beş ve çay faslından sonra Katoloğ taraması yapıldı..Bilgiler doğruydu,başta büyükdedem,dedem ve erkek kardeşinin aile reisi olarak isimlerinin bulunduğu;
Mahmatlıdan 1924 yılının Şubat-Martında Türkiye Cumhuriyetine ikiyüzseksendört aile gelmişti ve ağırlıklı İzmit ili Merkeze bağlı Gündoğdu Köyü,Sakarya ili HENDEK İLÇESİ KAZIMİYE KÖYÜ,
YİRMİSEKİZ AİLE KADAR DA SAMSUN İLİ BAFRA MERKEZE yerleştirilmişlerdi..Babaannemi ve dedemi ziyarete ; hem Gündoğdudan hem Kazimiyeden gelen akrabaları bunu pekiştirmekteydi..

Bilgi kırastalleşmeye başlamış,Belgenin ucu görünmüştü..Ben aynı gün döndüm,benden alınan dilekçeye cevap takriben yirmi gün sonra elime sarı zarafla ulaştı,bizimkilerin Tasfiye Talepnamelerinin Osmanlıca metinleri, imzalı mühürlü fotokopi olarak elimdeydi..ARTIK BENİM ELİMDEDE
BELGELER vardı.Öz olarak geldikleri adres,orada bıraktıkları memalikin dökümü,altın lira olarak karşılığı belirtilmekteydi..

Artık kendisini hiç görmediğim,ama büyüklerimden bir hayli bilgi topladığım,Büyük Dedem
hakkında bir yazı yazabilirdim.Çünkü Milli Tarihimizin çok önemli bir bölümünde yaşamış,
bulunduğu bölgede ’Lider’olarak görev yapan bu değerli şahsiyet çocuklarıma,yiğenlerime
ve yakınlarıma bir ışık olabilirdi..

Biyoğrafi,Türk Edebiyatına 16 yy da Ali Şir Nevai ile girmiştir.
Batı Dünyasında 16.yy sonunda yaygınlaşmış,bir aileyi geniş şekilde ele alan kapsamlı
biyografik eserler 20 yy da yazılmaya başlanmıştır..Yani aile biyografisi..

Topladıklarımı dürüst bir şekilde anlatmalıydım..
Ben de onu yapmaya çalıştım..Mesela Cumhuriyet Dönemi yaşantısı
ve düşünceleri bana nakleden rahmetli babamın amcaoğlu ve bir dönem Samsun
Millet Vekilliği yapmış aile büyüğümden dinlediğim gibi oldu..Mübadeleyi;Rahmetli
Babaannemin görüşlerine kronolojiyi ekleyerek kaleme aldım..

Büyük Dedemin Siyasi görüşü benim tesbitlerimle,yine aile büyüğümüz Büyük Halamızın
eşi,Rahmetli eniştemiz Kemal Bey takip edilerek bulunabilir..Büyük Dedemin vefatından
hemen sonra kurulan DP Bafra kurucularından olan bu şahsiyet,1950 li yılların ortalarında
işini Ankaraya taşıyarak,Rahmetli Menderesin en yakınında bulunmuştur.
Büyük Dedemle on yıl bir süre,oluşturdukları baba-oğul yakınlığından ileri bu birliktelik,bunun açık ifadesidir..
Ben Büyük Dedemin sekreterliğini yapmış bu şahsiyeti onun sır küpü olarak görüyorum..

Ulaştığım bilgiler ışığında Büyük Dedemin babası HACI HAFIZ İSMAİL EFENDİ hakkında
bildiklerim çok sınırlı olduğu için, istememe rağmen onun hakkında bir Biyoğrafi
oluşturamadım.Tanzimatla çağdaş olan bu şahsiyet hakkında bildiklerim;Tütüne
olan tepkisi.’Bu müsküratla abad olunmaz.Kötülükleri söyleniyor lakin içen içine’ Onun sözü .’Haramla abad olunmaz.’ onun ifadesi..Ama bu konuda da ısrarcıyım;eğer ilgimi
çeken bir bilgiye ulaşırsam onun hakında da bir tanıtıcı yazı kaleme almayı oldukça fazla
arzuluyorum...Rabbim müsaade ederse...

Rahmetli Babam ve Annem hakkında şiirlerimde portreler var.Öykülerimde hem onların
hem Babaannemin Şehit Babası Şaban Çavuşun biyografileri..Kısmende OTOBİYOGRAFİ..
Rahmetli dedemden anlatımlar bulunmakta yazdıklarımda..

’Babaanneme Mektuplar’ın kitaplaştıracağım ilk eser olmasını arzuluyorum,Mevla izin verirse..O BİLGE kadını herkesin tanımasını istiyorum..Gelinleri ile olan Ana Şevkatli
diyoloğu hala belleğimde..Annemin ve yengemlerin ona olan hürmet ve sevgileri,
babam ve amcamlardan az değil,belki fazlaydı..Babası Sıhhiye Çavuşu Şaban
Efendiden öğrendiği;küçükte olsa cerrahlığı,1940 lı yıllarda kanunen yasaklanana kadar,
tanıdık ve yardım talep edenlere Allah rızası için bila bedel ifa ettiğini rahmetli
babamdan dinlemiştim..Bir yaz tatili elimde çıkan dolamayı hekimler değil,o kendi
yöntemleriyle kısa sürede tedavi etmişti..

Yazılarımda Rahmetli Babamdan,Annemden duyduklarım var..Her şeyden önemlisi
Annem;BİLGE KADIN BABAANNEME elleriyle teslim etmiştir beni..O da bir hamur gibi
yoğurmuştur ruh dünyamı..Dedem ve Amcamların da katkısı var anlatılanlarda..

Arşiv araştırmalarım sırasında bir tahrir defterinde rahmetli dedemin;’Molla Mestan’
olarak zikredilmesini büyük bir mutlulukla öğrendim..Yaşadıkları Belde olan Mahmatlıda
bulunan Medresede yaptığı tahsille,bu ünvanı aldığı bir gerçek..Ama bunu ben hiçbir büyüğümden duymadım...Yalnız Rahmetli Babası’Molla Mustafa’ile,dedesi’Hacı Hafız
İsmail Efendinin’rahleyi tedrisinde bulunduğu,bilinen hakikatlerdendi..Kavalaya olan
sevgisini bildiğim;hayatta daima gülen yüzünle hatırladığım;biricik Dedeciğimin
biyoğrafisi;bana,bu konuda yaptığım araştırmaların en anlamlısı olacak.O günü
dört gözle bekliyor ve şevkle çalışıyorum...


İstanbuldaki Arşiv ziyaretimde bana iki kitap tavsiye edldi;

1.OĞUZLAR,Prof.Dr.Faruk Sümer..Türkmenler,Tarihleri, Boy Teşkilatı,Destanları...
2.ANADOLUDA TÜRKMENLER VE YÖRÜKLER..Osmanlı Arşivleri Daire Başkanı
Orhan Sakin..(Boylar-Kabileler-Cemaatler)16.yy arşiv kayıtlarına göre..

Çünkü Rumeline yerleştirilen TÜRKLER OSMANLININ DEVLET POLİTİKASI GEREĞİ İDİ VE HEPSİNİN KÖKENİ KAYITLARLA BELİRLENMİŞTİ...

Beni ilk heyecanlandıran,merhum Prof. Dr.Faruk Sümer hocanın ilgili, kitabında’Mihmatlı
ve Bozatlı obalarının OĞUZLARIN KIZIK BEYİN SÜLALESİNDENDİR’TESBİTİ OLDU..

Daha sonra Orhan Sakin Beyin 16.yy Osmanlı Tahrir defterlerinde onlarca MAHMATLI YERLEŞKESİNİN BELİRTİLMESİ BENİ OLDUKÇA SEVİNDİRDİ..

ARTIK iLMİ BİR GERÇEKTİ MAHMATLILAR OĞUZ KAĞANIN TORUNU KIZIK BEYİN AHFADI İDİ VE ANADOLUYA ÇEŞİTLİ TÜRKMEN GÖÇLERİ İLE GÖÇMÜŞLER İLK YERLEŞTİKLERİ BÖLGE
BUGÜNKÜ SURİYE SINIRLARI İÇERİSİNDEKİ HALEP VE ŞAM CİVARLARI OLMUŞTU..ORTA ASYADAN MÜSLÜMAN OLARAK GELEN BU TÜRKMEN GURUPLAR,MÜSLÜMAN ARAPLARLA
UZUN YILLAR KOMŞULUK YAPMIŞLAR..ÖZELLİKLE HAŞİMİLERİN YAŞADIĞI BU BÖLGEDE
KIZ ALIP VERMİŞLER,MAHMATLI İSMİNİNDE RESULULLUH EFENDİMİZE (SAS) DUYULAN AŞKIN
GEREĞİ ORTAYA ÇIKTIĞI KANISI BENDE OLUŞMUŞTU..İŞİN EN DOĞRUSUNU RABBİMİZ BİLİR..

Kocaman bir aile olduğumuz gözüküyordu artık.BALKANLARDAKİ KÖKLERİ ARARKEN;
UZAKTAKİ KÖKLERE ULAŞTIRMIŞTI MEVLA.’MAHMATLIYIZ’ sözü Babaannemin,kulaklarımda
çınlamaya başlamıştı..Bu büyük kadını bir defa daha minnetle andım,ruhuna Fatihalar gönderdim..

Ertuğrul Gazi Cennetmekan Anadolu Selçukluların uç beyi iken,Söğüt ve Domaniç
civarında en büyük desteği KZIK BOYLARINDAN GÖRMÜŞTÜR,BU TARİHİ BİR TESBİTTİR..

Anlatılır ki KIZIKLARA ANLAMLI İLGİ DUYAN ERTUĞRUL GAZİ,KARAKEÇİLİ AŞİRETİNDEN
BÜYÜK TEPKİ GÖRÜR;BEY DEVLET ADAMLIĞINI;KIZIK BEYİNİN YEDİ OĞLUNU KARAKEÇİLİ AŞİRETİNDEN YEDİ GÜZEL KIZLA EVLENDİREREK GÖSTERİR..ORTALIK SÜT LİMAN OLMUŞTUR..ULUDAĞ ETEKLERİNDE MİS GİBİ OSMANLI KOKAN ,BÜYÜK KISMI KORUNMUŞ BU KIZIK KÖYLERİ,ERTUĞRUL GAZİDENDİR..CUMALIKIZIK,FİDYEKIZIK,DEĞİRMENLİKIZIK VE HAMAMKIZIK BUGÜN HALA AYAKTADIR,BAYINDIRKIZIK VE DALLIKIZIK ZAMANIMIZA
ULAŞAMAMIŞTIR..OSMANLI ŞERİYYE SİCİLLERİNDE,BURSADA KIZIKLARIN YAŞADIĞI KÖY
SAYISI ONUN ÜZERİNDE GÖSTERİLİR...

İNTERNET ÇOK ETKİN BİR BİLGİ DEPOSU..YUNAN DEVLET ARŞİVLERİNİN BİR BELGESİNE MAHMATLI TARAMASI YAPARKEN ULAŞTIM.KÖY 1926 KASIMINDA DAFNANOS ADINI ALMIŞ..BABAANNEMİN ANLATTIĞI GÜZELİM DEFNE ORMANLARI KÖYE İSİM KAYNAĞI OLMUŞ..

Yerleşke bugün İSKEÇE merkezinin 21 km kuzey-batısında İskeçe-Drama karayolu üzerinde
turistik bir merkez,rakım 160 m.Hemen altında Osmanlının yaptırdığı demiryolu hala faal.
STAVROPOLİ BELEDİYESİNİN 6 km Kuzeyinde..

Bilkent Ünivesitesi Bilim adamlarından Bulgar Tarihçi Prof.Dr. E.RADUŞEV,Bulgaristandaki Osmanlı Arşivlerini kaynak göstererek Türkmen Boylarının 1530 yılından önce yedi aile
olarak MAHMATLIYA yerleştirildiklerini belirten yazısı bana yeni ufuklar açtı..

Yine Ankara Gölbaşı Mahmatlı Köyünden Sn Muharrem Kılıç Beyin köye ait sitede yazdığı makale ile,bu gün bile Türkiye sınırlarında MAHMATLI ismi ile yirmiye yakın köy ve belediyenin olduğunu tesbit ettm.

Mahmatlı Obasının orjinalinin Mihmadlı veya Mihmadlu olduğunu tahrir defterlerinden
öğrendim..Bu kelimenin zaman içinde aşınıp dile ve kulağa hoş gelen bir eylem olsa gerek..
Çünkü 1530 tarihli kayıt defterlerinde;Mihmatlı Köyü,Paşa Sancağı,Yenice-i Karasu KazasI
Sol kol,1 TD.167.Defter 22.Sayfa olarak düşmekte belgelere..Ayrıca Paşa Sancağında;
-Mihmadlı Köyü.Aydos Kazası Silistre 1 TD.370/449
-Mihmadlı Köyü Yörükanı Tanrıdağı TD.230/90
-Mihmadlı Köyü Müsellimanı Çingane TD.191/34
-Mihmadoğlanları Köyü Yenişehir Yenişehir Kazası Tırhala 1 TD.101/168
Kayıtlarına ulaştım..Ve şöyle yorumladım..Savaşlarla kaybedilen topraklarda yok
olan Mihmadlı isimli köyler..

Özellikle internetten ulaştığım bilgilerin akademik olanlarını tercih ettim..Yani interenette
yayınlanan her makale benim bilgi kaynağım olmadı..Öncelikle;’T.C BAŞBAKANLIK,DEVLET
ARŞİVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ,OSMANLI ARŞİVİ DAİRE BAŞKANLIĞI ,OSMANLI YER ADLARI I.
CİLT,RUMELİ EYALETİ,(1514-1550) Ankara-2013..Yine,T.C BAŞBAKANLIK,DEVLET ARŞİVLERİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ,Yayın No:21 OSMANLI YER ADLARI(Alfabetik Sırayla) Tahir Sezen,Ankara-2006 adlı iki eser,benim internette önemli kaynaklarımdan oldu..

Edebiyat Defteri sitesinden Sn.Nafi Çağlar Beyin email göndermesiyle,Gaziantepe kadar
ulaşan bir Mahmatlı-Mihmatlı- topluluığundan haberdar oldum.Bilhassa değerli kardeşimin
çalışması ile çok büyük adımlar atılmış,bunu araştırmalarımla öğrendim..

Şimdi ziyaret ve tanışma vakti,bunu keyifle yapacağım..İşe Bursadan başlamak istiyorum..
Uludağın eteklerindeki tarihi Kızık Köylerini
bir,bir dolaşacağım,İnşaallah..

Sonra da Kocaeli’n de ve Sakarya da ki Drama-Mahmatlı lı akraba ve komşularımı...

İşte benim araştırma serüvenim..