Mobbingin en bilinen amacı, hedefteki kiiyi yıldırarak istifaya zorlamaktır. En yaygın ve bilinen amacı da budur aslında. Ama mobbing sadece bu temel amaç için uygulanmaz. Mobbingin uygulanma nedeni, mobbing uygulayan lişi sayısı kadar çeşitlilik gösterebilir. Bazen daha alt bir birime geçmeniz hedeflenir ya da daha kontrol edilebilir olmanız; ama mobbingin pek de bilinmeyen bir amacı daha vardır. Hedefteki kişiyi psikolojik yıpratmayla zayıf düşürmek, pes ettirmek ve kendi gücünü kabul ettirmektir. Yani pasifize etmek! Aslında istenen şey kurbanın kurumdan ayrılması değildir sadece öyleymiş gibi davranılır. Bilinen mobbing süreci uygulanır. Mobbing kurbanı mücadele ettikçe, önündeki engeli aştıkça önüne yeni bir bariyer konur.Saonunda kurbanın kendini çaresiz hissetmesi, "bu durumdan asla kurtulamayacağı " hissine kapılması ve teslim olması beklenir. Hedefteki kişi aşamayacağı bir durumla karşılaştığını düşünürse bir süre dirense de sonunda yorgun ve yılgın düşüp pes edecektir. Bu süreç sonunda kazanması istenen ruh hali ise şu kelimelere yansır: "Tamam, sen kazandın, sana karşı değilim, seninle savaşmayacağım...".

Mobbingin gizli amaçlarından biri işte budur. Bu şekilde tüm yetenekli ve başarılı insanları etkisiz hale getirebilmek ve kontrol altına almak amaçlanır. Şirketlerde kimse rakip gruptan ya da bağımsız olan birinin güçlenmesini istemez. Bu yüzden sizi kendi saflarına çekmek isterler. Eğer kabul etmezseniz mobbing süreci başlar. Unutmayın "kontrolsüz güç, güç değildir!" Ayrıca kendi kontrolünde olmayan bir başarı, hiçbir güvensiz yöneticinin işine gelmez!

Peki bu mobbing uygulayan gruba ne katar? Karşısıdaki kişiye baskı yoluyla psikolojik şiddetle gücünü kabul ettiren kişi artık karşısındaki potansiyel yeteneği, güçlü ve akıllı inasanı "kendi adamı" haline getirir. Kendi ekibine yeni ama bu kez güçlü bir üye kazandırmak elbette her yönetici için bir kazançtır. Kurban karşısındakinin gücünü kabul edip teslim olduğu zaman pazarlık başlar. "Benim için şunu yap ve ödülünü al" alışverişi, benim dahil olmayı her daim reddettiğim ve bu nedenle çetin bir savaşa girdiğim, şirketler içindeki çetelerde ilişkilerin yürümesini sağlar.

Peki neden bir yönetici, birini pasifize etmek için mobbing yapar? İşe aslında bu noktadan başlamaz. Mobbing son aşamadır. Parlak, çalışkan, yaratıcı ve akıllı bir çalışan şirkette belirdiği ve popülarite kazandığı zaman önce yöneticiler onu kendi safına çekmeye çalışır. Samimiyet kurmayı, gücüyle etkilemeyi dener. Yönetici gittikçe "sen bendensin" algısı yaratmaya çalışır. Gittikçe daha belirgin bir şekilde avına "kendi resmi olmayan ekibinin" içinde olduğu mesajını verir. Eğer av, mobbing kurbanı, bu durumu kabul etmezse hata yapması beklenir. Şirketlerde hatalar bir çeşit kontrol mekanizmasıdır. Mobbing yapmaya eğilimli bir yönetici astının küçük de olsa hatasını, ihmalini, olduğundan çok daha büyük gösterdikten sonra, örtüp onu kendisine borçlandırmaya çalışacaktır. Eğer av gerçekten ilkeli bir kişilikse işte orada işe psikolojik şiddet karışır. Çünkü "eğer hata yoksa, yaratılır." Bu aşama etiketleme kısmıdır. (Bir sonraki yazının ardından bu evreye değineceğim için şimdilik ilerlemeye devam ediyorum.)

Yönetici etiketleme evresiyle birlikte, kendi gücünü kabul ettirme çabası içinde de olacaktır. Etiketleme ve kendi gücünü kabul ettirme evreleri her zaman birlikte uygulanmayabilir. Mobbing kurbanı ne kadar titiz ve iyi çalışırsa çalışsın hiçbir terfi ya da başarı kazanamaz. Onun önerileri şirket için iyi dahi olsa uygulanmaz; ilgili birime iletilmez. O yokmuş gibi davranılır, başarıları ve katkıları küçümsenir. He türlü yükselme olanağı kapatılır, buraya kadar anlattığım mobbing süreci uygulanır ve bir süre sonra kurbanın vazgeçip teslim olacağı umulur. Bu süreç sonunda teslim olan biri artık şirketteki gizli çetenin bir üyesidir. Ne onları ele verir, ne de onlara karşı koyar.Engel ve tehdit olmaktan çıkar.


Bir sonraki yazı: Mobbingde kurban nasıl seçilir?


*İlham süheyl Aygül - Beyaz Yakalının Seyir Defteri eserinden yararlanılmıştır.