Şen Olasın

• 19 Aralık 2013 Perşembe 14:07:59

“ŞEN OLASIN...”
“Halkların Değil Coğrafyanın Müziği” yöneticisi Selim Yaman,"Şen Olasın Develi..." türküsünü göndermiş. Eski bir plakta Karamanlı bir sanatçı söylüyor. Bir isimsiz kahraman. Avazesi kalmış bize yadigar. Türküyü dinledim. Hem de defalarca...Çözmeye çalıştım. Tam deşifre edebildim mi? Emin değilim. Selim Yaman da çalışmış. Özellikle türkünün yakıldığı isim Eftad veya Efdal olabilir. Hatta Estad ya da Espad... Bana göre Eftad daha yakın. Bu türkü "Şen Olasın Ürgüp..."ün bir varyantı. Çözebildiğim(iz) kadarıyla yazıyorum "Şen Olasın Develi..."yi:
.
"Şen olasın Develi dumanın gitmez
Var olasın Develi dumanın gitmez
Torbada göyneği konağı dutmaz
Torbada yeleği konağı dutmaz
Kardaşım güçücik yirimi dutmaz
.
Efdad’ım(?) Efdad’ım algın Efdad’ım
Al kanların içinde galdın Efdad’ım
.
Develi’den çıktığımı gormüşler
Başçayır’ın sularına inmişler
Beni öldürmeye karer vermişler
.
Efdad’ım Efdad’ım gonca (?) Efdad’ım
Al kanların içinde kaldı Efdad’ım
.
Efdad’ın geydiği çuhadan yelek
Al kana boyandı donuyla göynek
Olur muyumuş böyle katilden (?) ölmek
.
Efdad’ım Efdad’ım aslan Efdad’ım
Al kanların içinde galdın Efdad’ım”
Ezgi aynı. Birinci kıtadaki yinelenen iki dize dışında kurgu da “Şen Olasın Ürgüp...”le örtüşüyor. “Şen Olasın Ürgüp...”e gelince bu türkü Ürgüplü Refik Başaran’dan derlenmiş. Derleyen Nida Tüfekçi. Yörede çok bilinen bir türkü. Aynen aktaralım:
“Şen olasın Ürgüp dumanın tütmez
Kır atın acemi konağı tutmaz
Oğlum Ahmet güççük yerimi tutmaz

Cemal’ım Cemal’ım algın Cemal’ım
Al kanlar içinde kaldın Cemal’ım

Ürgüp’ten de çıktığımı görmüşler
Kıratımın gelişinden bilmişler
Beni öldürmeye karar vermişler
Bağlantı
Cemal’ın geydiği ketenden gömlek
Al kanlara boyanmış donuyla gömlek
Bize nasip değil ecelle ölmek
Bağlantı “
.
Bir de “Şen Olasın Yozgat...”var. Bu türkü de yapı ve kurgu bakımından aynı 3+2= 5’li üç kıtadan oluşmuş. Kıta başlarında “Ay dost...Aman...” ünlemleri ezginin ayağı gereği yer almış. Çünkü bu türkü bir bozlak. Kırık hava değil,uzun hava. Yozgat yöresinde bu türkü “Manişarlı Halil’in Bozlağı” olarak bilinir. Süleyman Sökmen’in derlediği bu bozlak Mustafa Uslu’dan alınmış. Hadi bir göz atalım “Şen Olasın Yozgat’a:
.
“ (Ay dost, aman...)
Şen olasın Yozgat dumanın getmez
Yavrılar pek küçük yerimi tutmaz
Turan’ım ufacık imdada yetmez
.
Vur gamayı gan damlasın döşümden
Ayırdılar beni ahbabımdan eşimden

(Ay dost aman...)
Gezdirdiler Nohutlu’nun dağını
Erittiler yüreğimin yağını
Vurdular da Manişar’ın beyini
.
Vur gamayı gan damlasın döşümden
Ayırdılar beni ahbabımdan eşimden

(Ay dost aman...)
Boğazköy derler ki bir ulu harman
Atlıyı görünce galmadı derman
Çalap’tan mı geldi de vur emri ferman
.
Vur gamayı gan damlasın döşümden
Ayırdılar beni ahbabımdan eşimden”
.
Son kıtada geçen “Çalap” sözcüğü “Allah” manasınadır. Bu sözcüğü dikkate aldığımızda bozlağın birkaç asırlık bir geçmişi olduğu sonucuna ulaşıyoruz. Her üç ezgide temalar da aynı. Ağıt. Bölge olarak baktığımızda Nevşehir,Kayseri,Yozgat İçanadolu Bölgesinin komşu şehirleri. Esinlenme gayet doğal karşılanmalı.
Selim Bey vesile oldu. “Şen Olasın...”ları derleyip topladık. İlgilerinize, bilgilerinize sunarız aziz dostlar.