Düşünce Devinimindeki Mutluluklar 27

• 7 Eylül 2013 Cumartesi 09:18:05

Monoteizmin ilk oluşma şekli, çokluğun birlik oluşu yansımasıyla, etnik tehdidin asimile edilmesini ön gören uzun süreçti olaylar olgulamasıydı. Sonra da monoteizm kendisi sürece yansıyışla sömürü talan etmenin meşrutiyeti kaynağı oluşla yeryüzünü imparatorluk ülküsünü biçimlemenin bir kullanım ideolojisi olacaktı.

Yeni yeni uygarlık adımı atan atalarımız, insan kurban etme yerine; yerleşik hayata geçmeleri ile ve emek ürünlerinin bilincine varır olmalarıyla, kendi alın teri olan emeklerini tanrıya sunar olmayı da akıl ettiler. Bu akıl edişte her bir yakmalık sunu, kesmelik sunu, suda boğmalı sunu, suda pişirmeli sunu gibi farklı totem kurban ritüel tören seremonileri birleştirilmişti.

Gruplar, çoban ya da çiftçi toplum oluşlarına göre emeğin soyutsa yaşantılaşmasıyla hayvan ya da bitki sunmayı, akıl ettiler. Güce tapmak bir genel doğal ilke idi. Burada bireysel güçler toplumsal güçle somutlaşmıştı. Her gücün akıl erdirilemeyen bir mistik yansıması vardı.

Çevreden yansıyan güçler de, çok farklı idi. Doğadaki haz veren ve korkutan güç yanındaki bir temel güç te, kendinin birey emek gücü olan toplumsal gücünü, kendisinin kurban edilmesi yerine sunulmakla kendisinin kurban edilmesiyle emek ürünü olan şeyin kurban edilmesi yer değişmişti. İşte bu sunulan emek nesneleri, insan kurbanı yerine geçip, kurban olan nesne; insanların değerce eşiti oldular. İnsan kurbanı adetleri de, böylesi bir sembol kılışın uzun yol adımı ve eylemler süreçleriyle aşılmıştı.

Ve insan böylece kendi canını kurtaranı, saygılardı. Kutsallaştırdı. Totemin ikinci bir yansıma anlamı da budur. İnsan kurbanı yerine geçen şeyin totem uhdesinde saygınlaşmasıdır. Kuzu İsa’nın bütün insanlık yerine, kendisini kurban etmesi gibi. Bu anlamın yerleşmesi çoban Dumuzi (Habil) ve çiftçi Enkidum’un (Kabil’in) tanrıça İnanna’ya hayvan ve bitki ürünlerini hediye etmelerindeki ezeli rekabeti ile ritüelleştirildi.

İnanna’nın evlilik müsabakasına dönüşen bu simgeleştirmeler var edildi. Bu sembolizmin toplumsal edimi ve sosyal edebiyatçı olan inançlaşmalarına dek anlaşılmaları vardı. Zamanla bu tür söylencenin ardındaki yatan etnik sosyal anlayışlar, toplumsal değişmelerin etkisi ile anlamlarını da değiştirdi. Asıl anlam unutulup gitti. Koruyucu, gözetici, haber verici ata totem ruhu anlayışı sosyal ve toplumsal gelişme ve değişmelerin etkisi ile yaratan, dilediğini dilediği gibi zengin ya da fakir kılan tanrı olmanın anlamından anlamına giden bir anlayış olacaktı.

Bu nedenle, her toplumun kendi totemi; toplumlar kaynaştıkça hem çok başlılık ikizleşme figürünü sembolize eder oldular. Hem de, bu pulural anlamlar toplumsal ittifaklarla sentezci tekleşen kutsal tek toteme doğru zorunlu olaraktan dönüştüler.

Bir kere toplumsal oluşlar yapının; sürekli ittifaklar içinde gel git yapmasının bir yörüngeleşici manevrası içinde olmalarıydı. Yine eski sosyal birlikçi dönemdeki totemist anlayışların şaman, kâhin ve büyücüler aracılığı ile olan iletişmeleri bu monocu sistem içinde de sürüp gitmişti.

Şimdi ortada toplum vardır. Toplumun okunması akıl erdirilip düzenletilmesi gereken ahlakı ortaya çıkmıştı. Artık bu ahlakın okunması, yeni bir felsefeyi, yeni bir düşünce akımını, milleti olan etik akımları ortaya çıkaracaktı. Yapı, totemi tekil etnik yapıdan, totemlerin birleşmesi olan toplumsal yapı içindeki milleti etnik yapı (kültür etnikliği) içine geçecekti.

Yöneten güç toplumsal yapıyı düzenleyen güç ve toplumsal yapıyı sosyal yapı dil ve kültür anlayışına çeviren güç oluşla ikimsek çift yıldız dönme hareketini ortaya koymaya başladı. Biri saray yönetimiydi. Birisi tapınak yönetimiydi. Kimi kez saray yönetimi tapınağa üstün olurken kimi kez tapınak yönetimi saraya üstün oldu. Kimi kez yapı rahip kral olmanın sentezleriyle yürüdü.

Asur, Babil, Mısır, Eti imparatorlukları içinde birçok gel git varyasyonları ile birleşen bu iki otoriter yapı tekli anlayışın imparatorluk ülküsünü de destekleyen bir yapı zamana kaydı. Monoteistik oluşmalar zamanı dediğimiz 2800 yıllık oluşma süreci, süreç sonuna doğru yaptığı süper nova patlamasıyla eğrisiyle doğrusuyla en kamil haliyle iki tene monoteisttik dini de, süpernova külleri arasında insanlığa armağan edecekti.

Artk yeni dönemin etikçileri, şaman ve büyücler değildi. Belleten, öğretendiler. Tek Tanrı ile insan grupları arasındaki bir aracı rolünü de, zamanla üslendiler. Bunun şimdilik bilinen ilk örneği Şuruppak’lı Ubar Tutu’nun oğlu UtNapiştim’di (ya da Sümer Ziusudra’sıdır).

Aslın da çoklu yapılı bu hal, kültür çokluluğunun ve farklı grup düşüncelerinin bir arada girişmesidirler. Kıyaslanıp eleştirilerek, giriştirilerek serbestlikle içinde onlarca yüzlerce gidip gelmeler içinde yeni düşüncelerini oluşturmaktadırlar. Totem düşünce birey tanrısından, aile tanrısına, oradan kabile tanrısına ve şehir tanrısına ve devlet tanrısına doğru yol olan bir hiyerarşidirler. İmparatorluklarla tek tanrı anlayışı, el alemin de (dünya toplumlarının) Rabbi, oluşla tek Tanrı’ya doğru yol alışın skala oluşturmasıdır bu girilen yol.

Sürecek