ARİF ERKİN

• 20 Temmuz 2013 Cumartesi 12:36:07

Efsaneleşmiş "GENÇ OYUNCULAR"dan
yaşlanmayan bir delikanlı sanatçımız:

ARİF ERKİN…
„Genç Oyuncular“, amatör tiyatronun ideal örneğini yarattılar. Bu güne kadar gişe, hasılat, kar, geçim düşünmediler. Sürekli bir oyun yeri, bir tiyatro açmayı da düşünmediler. Okullarda, hastanelerde, fabrikalarda, kışlalarda kısaca neresi onlara kucağını açtıysa, orada oynadılar. Seyircinin ayağına gittiler. Çünkü bir kurum olarak tiyatronun kaçınılmaz yükleri, külfetleri vardır. Eğer kendilerini böyle külfetlere kaptırırlarsa bütün düşüncelerini, belki de varlıklarını kaplayan araştırma ruhunu koruyamaz, ister istemez kendilerini, yaratıcılık çabasını eriten, yutan hoşgörülüğe kaptırırlardı. Oysaki Genç Oyuncular, bunu değil, tiyatroda yeni bir hava estirmeyi istiyor, yenilikler arıyorlardı. Başardılar da. Altı senelik bir geçmişleri oldu…
Altı senelik tiyatro denemeleri, herhangi bir amatör veya gençlik oyun topluluğu olmaktan daha çok, gelişmekte olan tiyatro hayatımızda başlı başına çığır açan bir davranış olmuştur.
Evet, kimlerdi bu Türk Tiyatrosu’nda çığır açan “GENÇ OYUNCULAR” ?..
Topluluğun kurucu kadrosu 13 kişiden oluşuyordu

Sevil Akdoğan - Atila Alpöge - Ayla Alpöge - Aysel Ataman - Özcan Dalkır - Arif Erkin - Aram Gümüşyan - Mardik Hekimoğlu - Çetin İpekkaya - Üstün Kırdar - Ergun Köknar - Beyhan Türer - Erol Ünal.
Daha sonra ise iki kişi daha katılır kadroya
Genco Erkal ve Zeynep Tarımer…
Genç Oyuncular’ın kuruluşundan 50 yıl sonra, İstanbul Harem’de, Kızkulesi’nin karşısındaki eski bir balıkçı kahvesindeyim.

Karşımda kim var dersiniz?..

ARİF ERKİN…

Yani, geleneksel tiyatromuzu sınır tanımaz bir enerji ve hayal gücüyle okullarda, hastanelerde, fabrikalarda, kışlalarda sahneye taşıyan, Türkiye’nin ilk tiyatro ve kültür şenliği olan “Erdek Şenliği”ni gerçekleştirenlerden, ilk sokak tiyatrosunu deneyerek tiyatroyu seyircinin ayağına getiren “Genç Oyuncular”dan biri… ARİF ERKİN…

„Tatlı Bela Fadime” adlı televizyon dizisinin çekiminin yapıldığı film seti yakınındaki balıkçı kahvesinde demli çaylarımızı içiyoruz. Cam kenarındayız. Karşımızda Kızkulesi. Onunla konuşurken “Yabancı Damat” adlı dizideki zaman zaman sert mizaçları aklıma geliyor; görünüşü yine aynı. Fakat o sert görünüşünün altında sımsıcak bir insan var. 1935 Gaziantep doğumlu. Yani 73 yaşında.

Son izlediğim “Beyaz Melek” filminin ilk sahnesinde hakikaten o kadar koşup koşmadığını sorduğumda,
“Koştum, koştum… Mahsun beni iki gün koşturdu. Birçok kişi o sahnelerin bigisayarla yapıldığını sanıyor. Hayır, koştum. Mahsun’a da ’bak Mahsun , 73 yaşında bu kadar koşacak başka bir oyuncu bulamazsın!..’ dedim.”
diye cevapladı.

Çok etkilenerek seyrettim Mahsun Kırmızıgül’ün yönettiği Beyaz Melek filmini. Duygu dolu bir film olmuş. Türk Tiyatrosu’nun güçlü oyuncularını hep biraraya getirmiş Mahsun Kırmızıgül. İyi de yapmış. Başta Arif Erkin olmak üzere, Toron Karacaoğlu, Suna Selen, Ali Sürmeli, İlkay Saran, Yıldız Kenter, Nejat Uygur, Gazanfer Özcan, Erol Günaydın, Cihat Tamer, Bilge Zobu… gibi.
Türk Tiyatrosu’na çoğunun hemen hemen yarım asırdan fazla emek vermiş ustaları biraraya getirmekle, onları aynı karelerin içinde görülmesini sağlamakla iyi bir hizmet vermiş Mahsun Kırmızıgül; teşekkürler…
Ve filmi seyrederken beğenmenin dışında, filmde oynayan ustaların 7’si ile söyleşi yapmış olmak beni ayrıca mutlu etti; Erol Günaydın, Toron Karacaoğlu, Cihat Tamer, Nejat Uygur, Yıldız Kenter, İlkay Saran ve Arif Erkin’le söyleşi yaptım…

Şimdi tekrar Harem’deki balıkçı kahvesine dönelim.
Arif Erkin’le karşılıklı çaylarımızı yudumlarken, sohbetimize de devam edelim:

Ciddi olarak tiyatroya başlamam…
Bu sene (2007) “Genç Oyuncular“ın kuruluşunun 50. yılıdır.
Benim ciddi olarak tiyatro hayatım „Genç Oyuncular“ ile başladı. Ondan önce 1951’de lise yıllarında oldu. Lise ikinci sınıfta Fransızca hocamız Hakkı Bey, her sene sonu bir oyun sahneye koyardı. Moliere’in “Hastalık Hastası” adlı oyunu sergilenecekti. Başrol için oyuncu aranıyordu. Arkadaşlarım benim de başvurmamı arzu ettiler. Birkaç adayın içinden ben seçildim ve bu oyunda başrol oynadım.

İstanbul Teknik Üniversitesi ve tiyatro çalışmaları…
Liseyi bitirdikten sonra İstanbul’a gelip, İTÜ’de mimarlık okumaya başladım. Birinci yıl sadece derslerle oyalandım. İkinci yıl, Ergun Köknar bir çağrı yaptı:

“Bizim Sanat Kulübü’müz var. Tiyatro çalışmalarımıza katılmak isteyen var mı?”

Ben elimi kaldırıp, katılmak istediğimi söyledim.

„Haydi yürü, gel benimle” diyerek beni peşine taktı. Giriş o giriş… Burada birkaç oyun oynadık. Ergun Köknar, Çetin İpekkaya, Genco Erkal, Atila Alpöge gibi arkadaşlar vardı aramızda.
Onlar, üniversiteden önce, Galatasaray Lisesi’nde beraber tiyatro çalışmaları yapmışlar.

Ve Genç Oyuncular’ın kuruluşu… hedefler…
Sonra baktık ki, bu Sanat Kulübü’nde pek özgürce tiyatro çalışmaları yapamıyoruz. Birbiriyle iyi anlaşan kişiler bir araya gelerek amatör bir topluluk kurduk ve adını da “Genç Oyuncular” koyduk. 9 Ağustos 1957’de kurduğumuz bu grup, amatör bir grup olmayıp, çalışmalarını profesyonelce yapan bir topluluktu. Çalışma yöntemlerimiz son derece profesyonelce idi. Çünkü biz bu işi olay olsun diye değil, bir iş diye bilmiştik. Ne yaptığımızı bilerek, amaçlarımızı ortaya koyarak, daha iyi tiyatro yapma arayışları içinde sürdürdük çalışmalarımızı; hep arayış içinde idik. Ben, Aram Gümüşyan, Ergun Köknar ve Atila Alpöge kurucu kadro idi. Daha sonra aramıza Çetin İpekkaya, Genco Erkal, Ayla Alpöge, Mehmet Akan, Ani İpekkaya gibi arkadaşlarımız katıldılar. Geleneksel tiyatromuza (Ortaoyunu ve Seyirlik Oyunları) yeni bir çıkış noktası arayarak yaptık tiyatro çalışmalarımızı. Daha sonra kendimiz oyunlar yazmaya başladık. Grubun içindeki arkadaşlarımızın yazdıkları oyunları oynadık. Yani tam bir profesyonelce çalışma içinde idik. Çalışmalarımız imece türü çalışmalardı. Oyun dergisi çıkarırdık; oyunu yazanın ismi değil de grubun ismi, yani ‘ben’ değil ’biz’ vardı: Genç Oyuncular…
İlk kültür ve tiyatro şenliği…
1958 yılında Türkiye’nin ilk tiyatro festivalini Erdek’te gerçekleştirdik. Şimdinin aksine, bazı politikacılar, örneğin Sıtkı Yırcalı, Albay İhsan Aras, Balıkesir Valisi Kazım Arat, Erdek Kaymakamı Zeki Ocaklı bize Erdek Şenliği’ni gerçekleştirmemizde yardımcı olmuşlardı.

Giriş bedava olsun…
„Genç Oyuncular“ olarak, bu festivaldeki gösterilere girişin bedava olmasını arzuladık. Ahmet Kutsi Tecer, “Hayır, 1 lira bile olsa, bir emek karşılığı alınsın bu ücret. Bedava girerse bunun kıymetini bilmez halk! “ dedi. Böylelikle giriş ücretini 1 lira yapmıştık. Erdek, o zaman küçüktü. Çesitli şehirlerimizden memurların dinlenmeye gittikleri dinlenme kampları vardı. Dışarıya dönük sadece bir lokantası vardı. Şenlik yapan bizler orada yemek yerdik. Şenlik sona erdiğinde oranın halkı bizlere hazırladıkları yolluklarla bizleri uğurlamaya gelmişlerdi.

„Hızlı, akıcı, güçlü, güzel, özenli, yoğun bir sanat ve kültür havası sarmıştı Erdek’i. Halka inerek onun onurunu, geri kalmışlığını kollayarak, halkla birlikte bu güzele yöneliş umutlara boğmuştu beni. Gençlerin festivalin başında törenle Seyit Gazi tepesinde yaktıkları festival ateşini, bütün yurdu sarması gereken bir inşa ve öğreti heyacanının parolası olarak görüyor ve Atatürk’e özlediği bu manzarayı göremeden öldüğü için acıyordum. Erdek Festivali’nin bütün havasını dün gibi anımsıyorum. Bu mutlu yaşantı, belleğimin kara bulutlu anıları içinde, pırıl pırıl ayrı bir yer tutuyor.” - Haldun Taner, Milliyet, 8 Ağustos 1976

Genç Oyuncular’ın dağılması…
Biz, “Genç Oyuncular”, içine kapalı bir topluluktuk. Aramıza yeni üyeler almadık, almıyorduk!.. Ve sonunu da galiba düşünemedik. Okul bitince herkes yavaş yavaş hesap derdine düştü; aileler ekonomik sorunlar yaratmaya başladılar. Benim de askerliğim gelmişti. Üç yıl daha sürdürdük çalışmalarımızı; ben, Aram ve Atila… Sonunda da bitirmek zorunda kaldık. Çünkü bizden sonra bayrağı verecek, arkamızdan devam ettirecek elemanlar da yoktu.

Mimarlık… ve müzik çalışmaları…
Bu arada İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü’nü bitirip, mimar oldum ve askere gittim. Askerlikten sonra ise, Gülriz Sururi - Engin Cezzar Tiyatrosu’na girdim. Bu toplulukta profesyonel oyuncu olarak başladım; 2 yıl çalıştım bu toplulukta, “Midas’ın Kulakları” / Müzik, “Direklerarası” müziğini yaptım ve oynadım, Zilli Zarife’nin ve Tiyatrocu’nun da müziklerini yaptım.

Müzikle ilişkim nereden? diye sorarsanız;
Ben lise öğrenimim sırasında keman dersleri almıştım. Tiyatroya da bulaşınca, sergilenen oyunların müziğine sıra geldiğinde; “kimin eli yatkın müziğe?” ; Arif’in… böylece daha o yıllarda başladım sergilenen oyunların müziğini yapmaya… Daha sonra ise bu çalışmalarıma bir de sinema dalında film müzik çalışmaları da eklendi. Geçenlerde bir liste yaptım; yaptığım müzik çalışmalarım 70-80’i geçiyor.
Örneğin 460 dizilik 12 sene sürmüş “Bizimkiler” dizisinin müziği bana aittir. Tabii ben bunu tek çalışma olarak sayıyorum. 8-10 Yeşilçam film çalışmam var. Bunlardan Yılmaz Güney için Umut filmine yaptığım film müziği ile 1969 Adana Altın Koza Film Festivali’nde En İyi Müzik Ödülü’nü aldım.

Yılmaz Güney ve ‘Umut’ filmi…
Bana ödül getiren bu film müziği çalışmamı müthiş olanaksızlıklar içinde yapmıştım. Bir gün Onat Kutlar beni telefonla aradı;
“Yılmaz Güney’in ’Umut’ adlı bir filmi var. Gel, bir seyret, müziğini yapıver…” dedi.
Peki yaparım, dedim. Filmi seyrettim. Sonra Yılmaz Güney, “Abi, benim hiç param yok" deyince; tamam Yılmaz, bana para verme. Ancak kullanacağımız müzisyenlerin parasını bari veriver, deyince; "Ya, abi, en ucuz şekilde yapıver..." dedi. Yapımda kullandığım klarnetçi arkadaşımdı. Stüdyo olarak ta Mecidiyeköy’deki Lale Film Stüdyosu’nu kullandık. Umut filminin dışında, Ağıt, Naciye, Değirmen, Karakolda Ayna Var, Gramafon Avrat, Bir Milyara Çocuk... gibi filmlerin müziklerini yaptım.

Dostlar Tiyatrosu’nun kuruluşu...
1969’da Genco Erkal, Mehmet Akan ve ben Dostlar’ı kurduk. İlk 3-4 yıl oynayan bütün oyunlarda oynadım. Tabii sadece oyuncu olarak değil de bazı oyunların müziklerini de yapıyordum.
1969-Durdurun Dünyayı İnecek Var / Oyuncu
1970-Rosenbergler Ölmemeli / Oyuncu ve müzik
1971-Havana Soruşturması / Soruşturma / Oyuncu
1972/73-Abdülcanbaz / Müzik
1973/74-Azizname / Müzik
1975/76-Ezenler Ezilenler / Müzik ve oyuncu
1988/89-Üzbik Baba / Müzik
1994/95-Bir Takım Azizlikler / Müzik
Dostlar’dan sonra belediyedeki mimarlık işlerim ağırlaşınca oyunculuğu bırakıp sadece müzik çalışmalarına vakit ayırmaya başladım. Film müziklerine daha çok ağırlık verdim.

Televizyon çalışmalarım...
Televizyon çalışmalarım 1989’da "Bizimkiler" adlı televizyon dizisinin müziği ile başladı. 5-6 bölümünde ben de oynadım. "Yazlıkçılar" dizisinde hem oynadım hem de müziğini yaptım. Daha sonra "Oğlum Adam Olacak"ın müziğini yaptım.

İkinci Bahar... Yabancı Damat...
Benim televizyonda tanınmam "İkinci Bahar" dizisi ile oldu. 2000 yılında "İkinci Bahar" dizisinde oynayan Ali Sirmen tarafından Antep şivesini öğretmem için sete davet edildim. Ali’nin evine gittim. Ali, bana "senin adın da geçiyor, oyuncu olarak seni istiyorlar…" dedi. Üç beş gün sonra bana telefon geldi. Şener Şen’in babasını oynayacak birkaç oyuncu gelmiş; beğenilmemişler. Beni çağırdılar. Ve böylece ben de "İkinci Bahar" dizisine katılmış oldum. Bunlardan sonra 10-15 bölümlük bazı dizilerde oynadım. Ve "Yabancı Damat"... Bu dizi de „İkinci Bahar“ gibi tuttu ve 3 yıl sürdü. Toplam 110 bölüm sürdü.

Kurtlar sofrası şeklindeki diziler...
Birkaç yıldan beri televizyon kanallarındaki bu diziler kurtlar sofrası şeklinde sürüyor... Dört büyük kanal var; bu kanallar her gün 2’şer dizi oynatıyorlar. Diğer kanalların oynattıkları dizileri de sayarsak; yüzleri geçer; işin içinden çıkamayız!..
Bu kadar ne senaristimiz, ne kameramanımız, ne de oyuncumuz var!.. Bunun için de pek kaliteye dikkat edilemiyor; dizi başlıyor, üç veya beş bölüm sonra yayından kaldırılıyor.

Kriterlerim...
Dürüst olunacak. Çünkü ben dürüstüm. Benim 30 yıllık bürokrasi hayatım var. Çok önemli mevkilerde bulundum. İmar müdürlüğü yaptım. Beşiktaş Belediyesi İmar Müdürlüğü’nden Müdür olarak emekli oldum. Hala da adli bilirkişi olarak görevim sürüyor. Eşim ressam. İki oğlum, bir kızım var. Büyük oğlum reklam yazarı, küçük oğlum moda fotoğrafçısı, kızım ise, o da fotoğrafçılık okudu. Dizilerde oynadım. Ancak büyük sinema filminde oynamadım. ’Beyaz Melek’ ilk teklif idi.

Beyaz Melek...
Bana bu filmde oynama teklifi geldiğinde "yönetmen kim?" diye sordum.
"Mahsun Kırmızıgül" yanıtını alınca, bozuldum!..
Eh, kim olsa patlar yani...
"Kusura bakmayın, üç yıldır çok yoğun çalıştım, yorgunum, beni affedin..."
dediğimde; "Niçin, Mahsun Kırmızıgül ismini duyunca mı tavrınız değişik oldu?"
dedi telefondaki kişi.
Ben de "Eh, siz olsanız kızmaz mısınız? Ben senelerin oyuncusuyum. Siz benden şarkıcı, türkücünün yönetmenlik yapacağı bir filmde oynamamı istiyorsunuz!.. "
Telefondaki kişi "İnsan hiç olmazsa senaryoyu okur da, öyle karar verir..." dedi. Baktım adam haklı. "Peki, öyleyse, senaryoyu gönderin, bir okuyayım..." dedim.
Senaryoyu okuyunca, baktım ki, bana teklif edilen iyi bir rol, kabul ettim. Filmin başındaki koşma sahnesinin çekimleri için iki gün koştum. Mahsun’a "Bak Mahsun, 73 yaşında bu kadar koşacak başka bir oyuncu bulamazsın" dedim. Spor yapmıyorum. Ancak sevdiğim bir köpeğim var. Her sabah onun bahanesiyle yürümek zorunda kalıyorum.

Ben arşivciyim...
Ben, biriktiren biriyim; arşivciyim. Elimde 7-8 bin türkü var. Mehmet Akan bütün arşivini bana verdi. Dostlar’ın da yine aynı şekilde arşivi bendedir. Ben, ’Genç Oyuncular’ın ilk oyunundan son oyununa (160 oyun) kadar, her oyun için defter tutmuşumdur. Tarihler, nerede oynanmış, kimler oynamış, biletler kaç paraymış, kaç seyirci gelmiş, hepsi bende arşiv olarak var.

Son oyunda çok heyecanlandım...
En son, üç yıl önce, 2005 yılında, Devlet Tiyatrosu’nda, Mehmet Akan’ın "Bedrettin"
oyununda misafir sanatçı olarak Bedrettin’in hocası rolünde oynadım. Devlet Tiyatrosu’nda yaşlı oyuncu bulunamadı bu rolü oynayacak!.. bulunanı da Mehmet Akan beğenmedi... Bulamamışlar, çünkü devlet sanatçılarını genç yaşta emekliye ayırıyor!.. Sanatçının emeklisi olur mu?.. Sahneye çıkmayalı yaklaşık 30 yıl olmuş; çok heyecanlanmıştım. Bu oyunda oynadığımın karşılığı olan paranın yarısını bile alamadım. Emekli olan maaş alamıyormuş... Oysa ben Devlet Tiyatrosu’ndan emekli olmadım ki; İstanbul Belediyesi’nden emekli oldum. Ben de ’ücretsiz oynarım’ dedim. Daha sonra kısmen de olsa bu sorunu çözümlediler...

ADEM DURSUN