ÇENGELKÖY’DE HANGİ AYDA, HANGİ BALIĞI YEMELİ

• 1 Temmuz 2013 Pazartesi 17:06:39

ÇENGELKÖY’DE HANGİ AYDA, HANGİ BALIĞI YEMELİ

Sevgili Çengelköy, bu yazımız da, Çengelköy’ün aynı zamanda bir balıkçı köyü olmasından dolayı, bizim sularımızda avlanılabilecek balıkları ve bu balıkların hangi aylarda tüketilebileceğini sizlere aktarmayı düşündük.

Efendim, şimdi gelelim hangi balığın hangi mevsimde yenilebileceği konusuna… Fransızların bir atasözü vardır: “İçinde ‘r’ harfi bulunmayan aylarda balık lezzetsiz olur” derler. Mayıs ayını Fransızcası olan “Mai” de “r” yoktur. Haziran, temmuz ve ağustos karşılığında da öyle… Fakat eylülün karşılığı “septembre” da “r” vardır. Demek ki Fransa’da mayısta, haziranda, temmuzda, ağustos’ta balıklar lezzetsiz oldukları için yenmezlermiş.

Birbirinden lezzetli, birbirinden nefis Türk balıklarına gelince, Allah biz İstanbullu kullarına her mevsimde lezzetle yenilebilecek balıklar ihsan buyurmuştur. Örneğin şubatta balıklar yumurtada olduklarından yenecek hâlde bulunmamakla beraber yine kefalin, levreğin (deniz); hele yağlı gelinciğin mükemmel tavası olur; Frenklerin en lezzetli balıklarından yine de lezzetlidir.

Sevgili Çengelköy, lafı fazla uzatmadan her ay hangi balıkların lezzetli olduklarını sırasıyla sayalım…
. Ocak ayı-Barbunya, zayıf olmakla beraber lezzetlidir. Kırlangıç, öksüoğlanın tam mevsimidir. Fazla olarak ıstakoz, istiridye tarak gibi kabuklu deniz ürünleri ağzınıza lâyıktır.
Şubat ayı- Yukarıda da işaret etmiş olduğumuz gibi balıklar yumurtada olduğundan zevkle yenecek hâlde değillerdir. Yalnız kefal ve gelincik tava olur.
Mart ayı- Karagöz, iskorpit, sarıgöz, mercan, sinarit, dülger balığı haşlama olur. Ayrıca gümüş balığı bu mevsimde başlar.
Nisan ayı- Haşlamalık, yani beyaz etli balıkların hepsi lezizdir. Hele kalkanın oldukça yağlı denecek mevsimidir. Bilirsiniz, kalkan için balıkların şahı derler ki pek doğrudur. Sebebi de, insan oturup doyuncaya kadar kalkan tavası yemiş olsa, yine de mideye ağır gelmez, bulantı yapmaz. Mübarek balığın eti piliç etinden daha hafiftir ve o kadar da lezzetlidir. Beykoz başta olmak üzere, Çengelköy dalyanda da dillere destan nefis kalkanlar avlanabilir.

Mayıs ayı- Kalkan, pisi, kaya balığının en lezzetli zamanıdır. Barbunya bu ayda pek yağsızdır. Buna karşılık kabuklu deniz ürünlerinden ıstakoz, trakunya, pavurya ve çağanoz lezzetlidir.

Haziran ayı- Barbunyanın yağlanıp, kıvama geldiği aydır, yani bu balığın tam ızgara mevsimidir. İspendek, mersin de haşlama olur. Hele kırlangıç nefistir, çorbasına doyum olmaz. Bu ayda ağzının tadını bilen zevk ehli levreğin kuyruk tarafının tavasına bayılırlar.

Temmuz ayı- İzmarit, ateşbalığı yani sardalye, barbunya, tekir, koruk lüferi, ispari, gupez nefis ızgara olur. Yani bu balıkların en yağlı mevsimidir. Diğer taraftan ıstakoz ve midyede de damak tadına doyum olmaz.

Ağustos ayı- Barbunyanın, lüferin, akyanın (kofananın büyüğü), kofananın (lüferin büyüğü) en lezzetli mevsimidir. Haşlamalık beyaz etli balıklar da bu ayda lezizdir. Çaça ve kıraça istavrit başlar.

Eylül ayı- Deniz âleminin bütün balıklarının yağlı olduğu ızgara ve haşlama ayıdır. Hele şişte kılıç nefistir. Aralarına domates parçaları ve taflan yaprakları sıkıştırılıp usta ellerde şişte nar gibi kebap edilmiş irice kılıç parçalarına sıcak sıcak, bolca limon sıkarak, kıtır kıtır taze ekmekle ve yeşil kıvırcık salatanın eşliğinde sofrada sergilediniz mi, en zor beğenen balık meraklısının bile yüzü güler, keyfi gelir ve içinden mutlaka: “Aşk olsun balık yemesini bilen bir adamın sofrasındayım!” diye geçirir. Yine yalnız bu mevsimde palamut, altıparmak ve nefis torik lakerdası yapılır.

Ekim ayı- Barbunyanın lezzetinin doruğa çıktığı aydır. Lüferin ızgarasına da bu ayda doyum olmaz. Büyükten küçüğe doğru sıralarsak; çinakop, sarıkanat, lüfer ve palamut bolca avlanırken, lüferin azmanı kofana, onun azmanı akya, kılıç ve kefalin de en leziz mevsimidir.

Kasım ayı- Barbunyanın yine nefis ızgarası olur; istiridye bu ayda doluşmaya başlar. Istakozlar da fıstık gibi dolgundurlar. Karidesler de olgunlaşmaya başlarlar.

Aralık ayı- Zamanın yıl dönümü olan bu ayda, balıkların çoğu yenmez haldedirler ama her mevsim de, mutlaka kıymetli ve lezzetli bir balıkla şenlendirmeye and içmiş gibi davranan sularımızın yaratılışı, bu ayda da bize uskumruyu bağışlamıştır. Balıklar şahı kalkanın en kıymetli bir benzeri olan uskumrunun en güzel ızgara mevsimidir; yani en yağlı zamanıdır. Buram buram mis gibi koka koka ve zırıl zırıl yağları sıza sıza kıvamında ızgara edilmiş uskumru, elbette ki “ denizlerimizin nimetleri” listesinin ta başında ter almaya aday bir balıktır. Bu ayda zor beğenen misafirlerinize, barbunyanın, tekirin tavasını, fırınını da pekâlâ ikram edebilirsiniz. İnanın bana; o kişi sizi zevksizlikle suçlayamayacaktır. Sevgiyle kalın…

Hüseyin A. Tuna

T U N A C A N