SÖZ ve ÖZ ÜZERİNE !

• 4 Mayıs 2013 Cumartesi 16:48:03

SÖZ VE ÖZ ÜZERİNE !

"Yüz dinle, bin düşün, bir tek söz söyle,
Sözünden bilinir irfân demişler. (Mir’âti )
Bir ingiliz devlet adamı , " İnsanları sözcükler idare eder" demiş.
Tarih boyunca devam edip gelen ve son günlerde giderek artan anlamlı ve anlamsız yada yerli - yersiz söz yarışını gördükçe söz üzerine söylenmiş görüş ve düşünceleri okuyucu ile paylaşmak gereksinimi duydum.
Siyasi hayatta, devlet yönetiminde, bilimsel kurumlarda ve toplumsal sorunlarda görüşleri ve düşünceleri ifade ederken, insanların ünlü bir halk sözünü hatırlamaları fayda sağlayacaktır :
" Bin düşün bir konuş." Yanlış söz söyleyen kişinin diline söylediği söz :
"Dilim, seni dilim dilim yerim."
İnsanoğluna şöyle demek gerekiyor: Aman ! yanlış söyleme, dilini de yeme. Dil kalbe bağlıdır söz için, dil mideye bağlıdır yemek için.Dil, hem söz için hem de yemek için en gerekli bir organ olup ,dili yok olan insan, hem yemeğin, hem sözün ve hem de dünyanın tadını alamaz. Dil, insanı toplumsal varlık yapar, dili olmayan yalnız kalır.
"Aklına ve ağzına geleni olduğu gibi söylemeden önce dokuz yutkun, dur düşün ve sözün nereye varacağını iyi düşün " , diyen halkımızın, asırların süzgecinden süzülüp gelen deneyimlerinden ve söylemlerinden yararlanmakta yarar bulunmaktadır.
Nasrettin Hoca’nın hemşerisi şair Şevki Akar, bir şiirinde şöyle demekte:
"Kimileri kuru sıkı, kimi desteksiz atıyor;
Pişmiş aşa kimi zehir,kimi soğuk su katıyor...."
Toplumda söz sahibi kişiler, bir söz söylemekte ve halk o sözü alarak yollara düşmekte, dilden dile kişisel bilgi ve anlayışa göre , değişik anlamlara ve yerlere sürüklenen söz adeta "yerle yeksan" olmakta, akıl ve mantık ölçülerini taşan yaklaşımlar, yorumlar ve forumlar günlerce halkı meşgûl ederek esas sorunlardan uzaklaştırmaktadır.
Boş söz ve faydasız çabalarla toplumsal dinamizm yorgunluğa sürüklenirken ulusal birlik ,hoş görü, sevgi , dayanışma ve kardeşlik havasının yerini sevgisizlik, saygısızlık, düşünce karmaşası almaktadır.
Düşünce yorgunu toplum fikir karmaşası içinde gerçeklerin aydınlığını bulanık gözlerle ve gönüllerle izlemekte ve karamsarlığa sürüklenmektedir. Bu ortamlar bulanık suda balık avlamak isteyenlerin işine gelmektedir. Bilge (Lâ edri) nin söylediği gerçek olmaktadır:
"Güden çoban sürüyü döndürünce ters yöne
Geçmez mi sürüdeki topal koyun en öne."
Sözünü özünden söyleyen Yunus Emre şöyle demekte:
" Keleci bilen kişinin yüzünü ağ ede bir söz
Sözü pişirip diyenin işini sağ ede bir söz.
Söz ola kese savaşı, söz ola bitire başı
Söz ola ağılı aşı, bal ile yağ ede bir söz."
Toplumumuz "sözü pişirip" söyleyecek ve "ağılı aşı bal ile yağ" edecekleri aramakta.
Özü doğru, sözü doğru olanlarla ,yalancıları halkın toplumsal bilinci değerlendirir.
" Akil " denilen kişiler akıllarını değilde duygularını öne çıkararak her kafadan birtakım sesler çıkarınca , söz söyeleme yerine başka unsurları koyunca toplumunda kafası karışmakta. Toplumsal kafa karışıklığının hangi sosyal çalkantılara gidebileceğini de iyi hesap etmek gerekir.
"Erdemin başı dil " diyen ve Türk dili üzerine 11. YY’ da yazdığı " DİVANÜ LÜGAT- İT -TÜRK " eseri ile ünlü Kâşgarlı Mahmut için, Fazıl Hüsnü dağlarca yazdığı şiirde şöyle demekte:
"Büyük savaşlarında Türkçe’nin
Sen dil eri
İşte yapıtın gözalan göklerle ulaşır
Ta bugüne dek
Ta oralara, ileri"
Uygurlara ait bir atasözü : " Yüzün süsü gözdür, dilin süsü sözdür," demekte.
Kutadgu Bilig’ de şu sözlerin yer aldığını görmekteyiz:
"Diline dikkatli ol ki dişlerini kırmayasın"
Söz , öz, kem göz ve dil üzerine halkımız arasında sayısız deyim ve halk hikâyesi de bulunmakta. Söz söylemek isteyenler bunlardan yararlanmalıdırlar.
Sözün üzünü alarak geleceğe armağan bırakan filozoflar- bilgeler ölümsüz olarak yaşamaktalar. Kötü sözler ve sahipleri günlük olur , uzun yaşamazlar. Yunuslar, Karacaoğlan ve daha niceleri bugünlere geldiler ve yarınlara akarak yaşayacaklar.
Bir bilgenin deyişi ile yazıyı noktalamak gerekiyor:
"Pişkinin halini anlayamaz ham,
Kısa kesmek gerek sözü vesselâm."
YAHYA AKSOY