ANADOLU DA ( YOZGAT ) EVLİLİK GELENEKLERİ-2

• 14 Mart 2013 Perşembe 12:24:56

Yozgat’ta Görücü Usulü Evlilik ve gelenekleri: 2.Bölüm
Evlenme Gelenekleri, Kısaca şu şekilde sıralana gelmiştir. Kız arama, araştırıp uygun kız bulma, dünürcü olma (kız İsteme” ), söz kesme, yüksük takma, nişan yapma ve düğün yapma olarak çeşitli aşamalardan geçmektedir. Yozgat ilimizde geçmişten günümüze çeşitli dönemlerde deformasyona uğramış, sürekli kısalarak azalmıştır. Bu erozyon günden güne de büyüyor, gelenek ve göreneklerimiz yok olmaya doğru gitmektedir. Orta Anadolu da “ azda olsa “hala yaşanıyor olması ortak sevincimizdir. Anlatmaya çalışacağım gelenek ve göreneklerimiz yaşadığım (60 lı ) yıllar içinde “Aile büyüklerimden duyduğum ve görüp şahit olduğum kadarıyla yaşananları yansıtacağım. O yıllarda evlenen erkekler aileleriyle birlikte yaşarlarmış ve bu yüzdende evlenme yaşı çok küçük olurmuş, 14-15 yaşından sonra kız aramaya başlanırmış ve en fazla askerden dönünceye kadar beklenirmiş. Bu beklemenin Çoğu da oğlan askerde iken kız bulunur karar verilir oğlan askerlik iznine gelince nişan takılır ve teskere dönüşünde hemen düğün yapılırmış. Bu geleneklerin içinde de, Başlık Parası, Süt Hakkı, Mehir vs. gibi adlar altında oğlan tarafından paralar alınırmış. Bende evlenirken Başlık parası verme geleneğine tabii oldum.
Eski Anadolu geleneklerinde kız oğlan görüşmeleri (70 li ve öncesi yıllarda)“ Ayıp ve yasaklar” arasında idi . Bu yüzden evlenecek gençler açıktan görüşemezlerdi. Birbirlerini aileler arasında söz kesildikten sonra gizli saklı olarak görüşürlerdi ve il o zaman tanışırlardı. Ayrıca bazı katı kuralları olan aileler buna dahi göz yummaz farkedince sözü de nişanı da bozarlardı. Hatta evlenen gençlerden bazıları gerdek gecesine kadar birbirlerini görüp tanıma fırsatı bile bulamayanlar varmış. Kısacası evlenecek gençlere eşlerini kendi seçme hakkı tanınmazmış. Ancak gençler Ailelerden gizli bahçede , tarlada, bağda birbirlerini görüp aşık olup beğenirse bu aşkını içine atar vakti gelince ailesine belli edermiş. Bunu bir kıssayla anlatayım…
Adamın biri kızının birine gönlünü kaptırdığını öğrenmiş ve kızının düşüncelerini yoklamak istemiş ve kızı yanına çağırmış ve der ki, bak kızın sana dünürcüler ( Dünürcü kızı istemeye gelen oğlanın aile büyükleri ) geliyorlar ama kime vereceğime karar veremedim, “damat adaylarının ismini sayarak
KIZIM “seni şuna vereyimmi ?
kız yok diye omuz silkmiş,
KIZIM buna vereyimmi?
Yine yok diye omuz silkmiş,
KIZIM falancaya vereyimmi?
Yine yok omuz silkmiş
ve kızın gönül verdiği oğlana sıra gelmiş baba yine kızına,
KIZIM seni filancaya vereyimmi deyince kız başını öne eğmiş ve
get gavurun ağası ( Babaya AĞA derler) adamın gülesini getiriyon diyerek gülmüş ve o oğlanla evlenmek istediğini belli etmiş.

YAZI DİZİSİ- DEVAM EDECEK
Araştırmacı Şair Yazar Salim GÜLBAHÇE
Yozgat Şairler Yazarlar Birliği Derneği Başkanı