Şiirde Besin Zinciri – Bir Yapay Zekâ Oyunu

• 29 Ocak 2013 Salı 01:29:32

Çok bilinen bir zekâ oyunu vardır: Kurt, Koyun ve Ot Üçlemesi.
Bu oyunu, niçin bir sanat etkinliğine uyarlayalım ki? Ne ilgisi olabilirdi bir zekâ oyunu ile sanat paylaşımı yapanların arasındaki ilişkilerin? Bunları birbirine bağlayan nokta, otobur/etobur derecesinde bir ‘carnivor’ (canavar) olmaları mıdır yoksa?

İşte, bunların bir arada bulunmaları gibi; okur, şair ve şiir arasındaki ilişkilerin yapılandırılması ve bir çerçeve dâhilinde sürdürülmesi de; oyundaki kadar tehlikeli, gerçek yaşamdaki kadar da hasar verici olabilirdi. Bu nedenle bir zekâ oyununu, sanat çalışmalarındaki insanî tarafı daha berrak bir şekilde değerlendirmek adına kullanabiliriz.

‘Çoban şair’ imgesini, “Bir Şairin Otobiyografisi” adlı şiirde resim olarak kullanmıştım. Böylesi bir sunumdan, çok güzel bir esinlenme ortaya çıkmış ve bir şair dostum bir zekâ bulmacasına atfen: “Çoban şair, mısra süt, kâğıt kuzu. Vallahi kurttur okur!” dizeleriyle bulmaca kahramanlarını birleştirmiş olmalı demiştim. Zaten kendisi, yeterince dâhîdir; teorilendirmişti; bunun üzerine şahsen katkım olamazdı elbette. Ancak aşağıda biz minikler için bir uygulama sorusu hazırladım elimden geldiğince:

Masalsı bir uygulamada; çoban, otlatmış koyununu, akşam ağıla kapatmış. Ağılda ise bir kurt varmış. Sonra ne mi olmuş? Bir şiir çıkmış! Elbette ki böylesi bir şiir; koyun+ot yani sadece mısra+kâğıt olamazdı.

Burada, yukarıda belirtilmekte olan zekâ oyunu için iki farklı eşleştirme yapılabilirdi:

Kurt = Okur; Koyun = Şair; Ot = Şiir (Şair oyunun içindedir; hem mısraları parçalamaktadır, hem de dişli okur/eleştirmen tarafından paralanmaktadır; yani çarkın içindedir) veya

Kurt = Okur; Koyun = Kâğıt; Ot = Şiir (Şair oyunun dışındadır; esasen şiir ve kâğıttan/sunumdan sorumlu olup, çarkın içindedir; ancak sunup çekildiği için kendi canını kurtarmış zanneder!).

Sonuçta, her iki eşleştirme de aynı anlama geliverir:

Asıl zekâ oyunundaki kahramanlar ve konumlar için de ek eşleştirmelere gerek var:
Nehir = Şiir sitesi (Sanal paylaşım ortamı - portal);
Bir kıyı = (Şairin) şiir sayfası;
Diğer kıyı = (Okurun) yorum kutusu.
Sal = Yorum (Eleştiri).

Bir Şiir sitesi var ve bu Şiir sitesinin bir şiir sayfasında 1 okur, 1 şair ve 1 şiir var. Üçünü de bir tane yorum ile tek tek şiir sitesindeki yorum kutusuna yerleştirmeniz gerekiyor; kurallar:
1-Okur ve şair beraber aynı şiir sayfasında kalamaz; çünkü okur, şairi yer.
2-Şair ile şiir de beraber aynı şiir sayfasında kalamaz; çünkü şair de, şiiri yer.

Okur, şair ve şiir; bunların üçünü bir yorumla (yoruma sadece kendini -ombudsmanı- ve bunlardan birini koymak şartı ile) birbirlerini çar çur etmeden Şiir sitesinde yorum kutusuna yerleştirebilir misiniz?

Haydin, çözün bakalım bu zekâ oyununu! Çünkü böylesi ilişkilerin besin zinciri gibi çapraşık yönlerini, zekâ aletiyle ancak örnekleyebilirdik:

Çözüm:

1-Önce şairi, şiir sayfasından alıp, yorum kutusuna yerleştiririm (Zaten okur, şiiri yemez!).

2-Sonra geri dönüp, şiir sayfasından okuru almaya giderim ve yanıma alıp, yorum kutusuna getiririm.

3-Okuru yorum kutusuna bırakırken, şairi tekrar buradan yanıma alırım ve şiir sayfasına geri dönerim (Yoksa okur, şairi yer!).

4-Şairi, şiir sayfasında bırakırım ve şiiri yorum kutusuna götürüp, yerleştiririm (Zaten okur, şiiri yemezdi ya!).

5-Tekrar şiir sayfasına döner ve şairi yanıma alıp, okur ve şiirin bulunduğu yorum kutusuna yerleştiririm. (Birlikte gül gibi geçinir gideriz).

Sizce, bu açmazı çözdük mü?
N’apcaz başka; bunların birbirini yememesi için?