HIDIR-NEBİ BAYRAMI

• 17 Kasım 2012 Cumartesi 23:01:25

Bayramlar dedikdə Türk dilli xalqların varlığında yaşayan bay¬ramlardan söhbət açmaq istəyirəm.
Xıdır Nəbi bayramı – türk dilli xalqlar mifalogiyasında mifik obraz, yazın gəlməsini xəbər verməsi ilə bağlı mövsüm mərasimidir. Xıdır Nəbi bayramı müsəlmanlıqla əlaqəsi olmayan bayramdır. Ona görə də bu bayram yerini dəyişmir. Adətən bu bayram qışda, kiçik çillənin 10-cu günü keçirilir. Kiçik çillənin 10-cu günü köhnə təqvimə əsasən fevral ayyının 13-nə düşür. Bu bayram bizim kənd¬də Adına axşamı (4-cü gün) keçirildiyinə görə 13-ü ətrafında dəyişə bilər. Mərasim şənliklərində əsasən buğda və buğda unundan hazırlanan yeməklər hazırlanır. Qovurğa, qovud (qoyud), xəşil, əriştə, halva və s. şirniyyatları. Türk dilli xalqlarda Xıdır – “Xızır” kimi işlənmişdir. Xızır özü ilə, yazın gəlməsi ilə əlaqədar olaraq istilik gətirəndir. Türk dillərində “xız – od, istilik, ər – insan, kişi” deməkdir. Lakin odun gəlməsi ilə təbiətin canlanması üçün su da lazımdır. Xızır su Tanrısı İlyasla qaynayıb qarışmışdır. “Xızır İlyasda” adlanmışdır. Xızır peyğəmbər kimi də məşhurlaşmışdır. İslamiyyətin qəbulundan sonra Xızır sözü Xıdırla əvəz olunmuş bayram Xıdır Nəbi bayramı adlanmışdır.
Şindilər kəndində Xıdır Nəbi bayramında imkanı olanlar heyvan kəsərdi, imkanı olmayanlar erkək hindquşu və ya xoruz kəsərdilər. Bu da el arasında qurbanlıq sayılardı.
Bir gün əvvəl taxıl qovrularaq kir-kirədə çəkilərək un halına salınardı. Qovud unu böyük bir siniyə tökülərdi və axşam bir tərəfə qoyulardı. Guya gecə vaxtı Xıdır Nəbi atı ilə çaparaq gəlir və qovud ununa əl basır və onu ovsunlayır. Beləliklə də gələn il bərəkətli olur. Xıdır Nəbi darda qalanlara kömək, sevgililəri qovuşduran bir qüvvədir. Sabahı, bayram günü qovud hazırlanırdı. Sadəcə qovud ununa şirin su tökülərək qarışdırılır və qovud halına gətirilirdi. Bununla yanaşı başqa nemətlər də bişirilərdi. İnsanlar bir-birinə qonaq gedər və şənlik edərdilər.