etik filozoflar/ ardahan öyküleri- 296

• 17 Kasım 2012 Cumartesi 18:58:07

Hallefendideyim.
Tanrı’nın olağanüstü lütfu!
Hallefendi’de bir okuldayım. Ve ismiyle okul, tabelada şöyle yazıyordu: Cemal- Zekiye Vatan İlk ve Ortaokulu.
Konu dolaşıp: Etik Filozoflar’a gelecek.
Bu Raskolnikov’un romanı vasıtasıyla olacaktı.
Dostoyevski’yi varoluşcu sayarlar. Bunu çok eşitmişim. Bir gün için, niçin Dostoyevsky’i varoluşçu sayarlar değip, akıl edip düşünmedim... düşünememiştim.
Genç öğretmen bana sordu.
" Raskolnikov yaşlı kadını öldürmeli mi, öldürmemeli mi?"
Genç açıkca: Kriter nedir? dedi. " Raskolnikov’u biz neye göre yargılayacağız. Ve o yargı ne olacak"
Benden sarih bilgi istiyordu. Ben biliyorsam cevap verebilirdim. Bilmiyorsam cevap veremezdim.
Genç adam ardını bırakmadı, sorunun yanıtını beklediğini söyledi.
Raskolnikov haklı mıdır? Haksız mıdır?
Varoluşcu Filozoflar yukarıda sorulmuş soruya cevap verirler mi? Raskolnikov SUÇ VE CEZA roman’ının kahramanı bütün hayat’a bir sual yöneltiyor: " Yaşlı pinti kadın yaşamalı mı, yaşamamalı mı? " Raskolnikov şahsi varoluş’uyla, büyük varoluş’a: Hayat’a diyordu ki; varoluş’ta kurallar var mı? Varsa nedir ve neye göre bu böyledir?
Hallefendi... saat 13... güneşli bir gün...
Söz: Sören Kierkegaard’ın idi...
" İnsan bir bireydir. Bir birey olmak bakımından hem kendisidir, hem bütün insan soyudur."
Evrensellik nedir?
Evrenseller hayatımızın kriterleri midir?
O evrenseller hayat’a şamil olmakla; hayat’ta ki herşey’e kriter oluyor muydu?
Hayat akarsu’yu gürleyerek akarken. Gürlemesinin gücüyle ileriye ve geriye değer kıstas’ı olmuyor muydu?
Hayat yürüyüşü insanlığın ezelden ebed’e. Yığıp- yığşırdığı ile insan uygarlığı: İnsanlığın geçerlenmiş her şeyi: EVRENSELİK’tir.
O herşey’in doğurduğu kıymet üzerinden criterium oluşturabiliyoruz.
O evrensel kriter’den biri: İNSAN BİR BİREYDİR. BİR BİREY OLMAK BAKIMINDAN HEM KENDİSİDİR, HEM BÜTÜN İNSAN SOYUDUR."
" ... ama!" dedi, genç adam.
Devam etti: " İnsanlar’ı öldürüyorlar!"
İnsanların öldürülme kararı dedikten sonra: Bu bir CREDO’dur dedim.
Ne CREDO’SU dediysede genç, ben hala çırpınıyordum: İzahetmeğe.
Evrensellik: Hümanist evrensel’le insanların yaşam hakkını, evrensel kriterlere bağlamıştır.
ON EMİRDE’ki öldürmeyeceksin!.. ile din’de.
Öldürürsen! Ceza, ölüm cezası alırsın!.. Bunlada yasalar da.
Genç şunu anladı: Bütün insani hayatımız boşuna bir süreç değildir.
Hayatımız, biz insanlara bizim hayatımız olmakla, varoluşla, var olmuştur.
Etik Filozoflar ve Dostoyevisky.
Dostoyevisky’nin bir yapıtında şu tırnak içine almış olduğu cümle ilginçti.
" BİRİ BİZİMLE OYUN MU OYNUYOR! "
" Hayat bir sahnedir." SHAKESPEARE.
ADAM SMİTH: Milletlerin Zenginliği kitabıyla Ekonomi Bilimini kurdu denir. Smith, Etik Filozofken nasıl olmuşta Ekonomi Bilimini disiplinize etmiş olabilir? İnsan bunu düşünmeden edemiyor.
Etik Felsefe evrensel ilkelerle uğraşırken; büyük resmi görmektedir. Bu kayd-ü şart’tan doğma imkanların getirisiyle her disipline egemen olmak’ta olabilirdi.
Oyun Teorisi, Adam Smith’in büyük resmi gördüğünde kurduğu teoridir.
Hegel’de bir oyun teorisi kurmuştu: " EFENDİ VE UŞAK "
Bir’i bizimle oyun mu oynuyor? ( FENOMENOLOJİK ÖZ)
En büyük oyun: İde’nin tabiat üzerinden Geist’la oynadığı oyundur. ( SÜREÇ)
Filozoflarımız’ın OYUN dedikleri şey: KURGU değildir. O oyun bir süreçtir. Bir E’lan Vital’dir.
O oyun fenomendir ama mekanlı ve zamanlı ve de olaylı değildir.
O oyun’u Bloch ancak: Var ve yok’un diyalektiğinde irrasyonel olarak zikredebildi.
Bize düşen ise buncağızıdır.
Hegel dedi de... Platon ondan geri kalmadı ya?
İdealar alemi ve gölgeler alemi. Hegel’in Geist’i ve ide’si İDEALAR’dır. Gölgeler ise tabiat’dır.
İde ve Geist doğa üzerinden spiral gelişim, değişimle: BERDEVAM!
Anlayan anlasın derken, DİLTHEY! "Kendini herşeyin yerine koyarak hissetsin!" der.
Benden de bu kadar!
" Kendini fetheden kendiyle yücelecektir. Evrenle yücelen evren’e yücelecektir. Tanrı’ya inanan Tanrı’ya yücelecektir." KİERKEGAARD’dan bu kadar.
Ve Kierkegaard’ın son sözüyle: NE YAPARSANIZ YAPIN! HATIRLANACAKSINIZ!
Neye yorarsanız yorun!
Gece Ardahan da bitmek üzereydi... Cafeci internet’i kapatacağını söylemek’e yeltenmedeyken ben ondan yeğin davrandım. Geceye boyun olmadım. Gece’de bana boyun olan oğula benzemerdi... kalktım ve çıktım.

y.yılmaz
27-11-2012
ardahan