bi ðün önþeden ilaþladým, ayýklanmýþ tohumu bizimki aðþamdan hazýrladý hacatlarý er vakýt da eþeðin semerine sardým sabaný, boyunduruðu zabahýn seherinde, yollarda bi ben varýn(m) bozeþþeðin yularý elimde öküzleri de katmýþýyýn öðüme “Güçcük Bosti” bizden yarým dölüm ilerde bi saða gediyo bi sola çalý diplerinde ne buluyosa ziyaret etmedik makam gomayo valla bi(r) de dutdurmuþuyun “çilenger atdým baða vardý deðdi yapraða gýz ben seni almazsam girmem gara topraða” deye, deme! emme baþka yok hepiciði bu gadag iþde “çilenger atdým baða vardý deðdi yapraða” iþinize gelise, bu çilenger de ne demeðise ve yaut da neye atýlýyosa baða amaan caným sanký bana ne “gedip deðmiþ yapraða.” deðse de deðmese de deðmen keyfime te bobam te! ho oðlum ho!
gün yalayýp ýslatmadan çimlerdeki kýraðýyý daha doo(ð)ru Daþýnbaþýndahý bayýr tarlaya eþe(ði)n dengini endirip, bi ðözel duþadým düzende meraya saman torbasýný da geçirividim baþýna sürüvüdüm anbaþýna, öküzler yayýlalak geliyollar taha bayýrda alt tarafý üç evleklik tohum yarým þinik gadar buyday aldým altý deri kaplý kalbura zaba(hý)n acý ayazýnda taa ciðerimin dibinden; bi besmele çekdim, “ya bislmillah” derin bi soluk taha çekersin ciðerlerine sopsovuk olsa da, bi hapaz dene avýþladýn mý ha bobam ha! de oðlum de
sol elininen bi gavrarsýn gasnaðý emme barnaklarým buyuyo valla sað elimde bi hapaz daha fýcýttým bir o yanna bi bu yanna her sað adýmýmý atýþta her soluk alýp veriþde evleðin bi baþýndan öte baþýna ne sýk ne seyrek, milimi milimine, nokdasý nokdasýna topraðý doyurdum tohuma doy bobam doy saç oðlum saç
gel bakalým “deliðanný” Ala’ya ötekine de “yanaþ bakayýn garaoðlan” öküzleri oðþayalak koþarsýn boyunduruða sabaný bi ziplersin gara topraða sarý öküzü yolcu etmiþin harman sonu o sene onun yerini dutar mý bu kara dana mubarek de üsdelik acemi usül-erkan ne haddine ne ýslýk kar eder, ne öðendire ne yalvarma ne söðme esgiden “saarrýý” dedim mi sarým bi gayrete geli(r)di ki þaþarsýn vallahi billahi nerde Sarý Öküzüm þimdi nerde bu acemi gara dana bi dam dolusu saman yeycek dee tabi Goca Ala Öküz düþtü çýzýya, Allah ne verdiyse yüklendi boyunduruða ne gara dananýn yan çýzmasýna aldýrdý,… ne zora ne tarlanýn daþýna, ne dakmasýna , ne mudula “koca oðlan” dedim, sen de olmasan var ya…. bu bayýr tarlada imanýmýzý gevretcek bu gara dana, Allah yardýmcýmýz olsun ya iþimiz var bu acemi danayna(n) Hacý gurban ossun sana, Allah boynuna guvat versin dayan bobam dayan ha Ala’m ha! ho oðlum ho!
gün deee, doðdum doðacan deyo, ortalýk alagýzýlcana Allah sizi inandýrsýn çokdaan bi evlek karaladým bayýr tarlada an baþýna varýp bille takkayý höyle bi kaldýrdým o sovukta alnýmýn terini iþaret barnaðýmýna sýyýrdým onnar dineldikleri yerden soluklaný(r)larýkana bi evlek daa tohum saþdým, galbýrý eletmekdenise fýldýradývýdým garaladýðým yere seðidelek pulluðun yanýnda alývýdým soluðu elime “tu!” deyip, pulluðun sapýna bi ta(ha) sarýldým ha þunda de bunda bi evlek daha an baþýna varýp bille “ho ha ! goca herif” dedim “ho haa!” “ho ha!” oðlum “ho haa!”
önce oðþadým senin gara danayý “ö(ð)renecen garaolan” dedim “ö(ð)renecen” bunun lami cimi yook emme aðaný bireþ üzecen “ee” dedim olcak gari o gadak zelvelerden saldým öküzleri baþlarýna geçirividim burçak-fink gýrmalý saman torbalarýný boz eþþeði kendi fettatýna býrakdým he(y)beden azzýk çýký(ný)mý çýkardým üç ekmek arasýnda kuru-deri peyniri bi de acýkmýþýyýn ha… hinci bi de çay sovaný olcaðdý kii ýçcýcýk duz ekele götür dür bobam dür ye oðlum ye
ýçcýk dinlenivirince üstüme bi aðýrlýk çöktü kü! terim soðuyuvumuþ, hamlamýþýyýn belli belki de nazar geþdi höyle yokladým yaðýrnýmý, böðrümü , evde olsaydým hindi ne ðözel uyurdum kuru peynir boðazýmý aldý , yutkundum baðrýmý yumrukladým matýradan su iþdim iki yudum cemi cümle damarlarýma gan geldi valla toprakdan gelmiþiyiz emme çamýrýmýzda su varya hayatýn membaý ne dersen de su bobam su iç oðlum iç
su dedim dee….. ýrahmet eyi oldu o sene hele birinde, iki ðün iki gece gece-ðündüz hýþým gibi yaðdý durdu devrisi ðün etdim edemedim Daþýnbaþýnda buluvudum kendimi bereket versin yannamasýna sürmüþüyün depeye do(ð)ru zýylan yerleri öyle de olsa neneyen yarmýþ endirmiþ aþþa do(ð)ru derken mubarek rahmet bi endi nassý.. sanýsýn sicim gibi hýfzolayýn deye andýz aðacýnýn altýna ðaþmak aklýma bile ðelmedi, iliklerime ðadar, cýmcýlýk olmuþuyun ýratlayvýmýþýyýn.. yapraklar ýldýr ýldýr ekinin sulanýþýný seyrederkene zati yaðmýrýn ýslatmasýný bek severin Allah var hinci serde Yörüklük de var hani ertesi ðün burnum uçuklamýþ, sovuk sovuk terlemiþiyin um(u)rumda deði(l) valla ya(ð)mýr deyinçe akan sular duru(r) uruhum duymayoru Allahýn niyemeti iþde içimden “len valla bu ýrahmet daþý bile cücükletiri” deye ðeþdi, yað bobam yað ak oðlum ak!
gabili olmalý daaa Deli Yakýp’ý bi getirmeli hu ekini bi göstermeli emme bi “mahanasý olmalý” durduk yer de zart deye deði bi de deyon içimden “ya nazarý geçerse”, gerçi Allahý var hasit de(ði)ldir emme “sýrça sarayý olan sünger daþýndan sakýnýr” dedikleyin len ne sakýnacan Allahýn verdiðini yau Allah herkeþe versin “gargadan gorkan darý ekmez” emme gene de bi afsýnnatmalý anama bi neminazým öf bobam öf pöf oðlum pöf
Allahý var hinci Yakýp Emmi a(ð)zýna bi dolarsa Yö(v)mül Gýyamete gadar yeter valla bi nam salarýz ki yahay “-len olum Hacýmemedo(ð)lunun Daþýnbaþýnda bi buydayý var, gedin de görün bi(h) Allah sizi inandýrsýn mefrat biþiy gamýþ sanýsýnýz, hu yaþa ðeldim ömrü hayatýmda taha ölee bi baþþag görmedim tam bi! garýþ adam on sene buyday ekmese çoluk-çocu(ðu) yeyceg sýkýntýsý çekmez evelallah” tevatür mü, deði emme, gel de annad millete çekemediklerinden “bak bak, Deli Yakýbý hasöz ðötürmüþ deee, bilmen netmiþ de” öðüne gelen ileri-geri gonuþurlar gari herkeþ a(ð)zýna ðeleni söyler, emme elin a(ð)zý kese deði(l) ki büzcen elim erdikçene kendimi Daþýnbaþýnda buldum, duruyon seyre dalýyon ekini, bak bobam baak gör oðlum gör!!
hani ne derler dokuz ayda bi dutam.., bi ayda dokuz dutam ya! iþde o hesap deði(l) ne dokuz ne ondokuz tevetür valla insan boyu ekin oldu dabanda bobamýn daþlý tarlada o kepir depeyi bile bi görceðniz valla coþdu bu sene Kayasekide buyday çok sürmedi mart-nisan iki buçuk ay gök ekinler boy verdi felek bu sene yüzümüze güldü baþþak demiþsin bi garýþ “Þükür Emrine” sütlendi, göllelik derkene gün çalýðý gün dönünce altýna dönüvüdü mübarek hemi de nassý…. sanýsýn altýn sarýsý bobam gulaklarý çinileyesicenin kosaya gönlü olmazdý boz bayýrdan zabah ayazýnda gevremeden dayandýk oraðý yol babam yol gül oðlum gül..
deste söykeldi kaldý Bayýrtarlada Goca Armýdýn dibini açdýk bir yandan heybeyi, desdileri davþýdýk andýz aðacýnýn altýndan, o(ð)lana bi çuncak guruvuduk avýnsýn deye sen sanýrsýn dilim-damaðým gurudu caným çekti, akþamdan ayazda kalan sudan bekleyemedim kuþluðu, garýynan bi sýra türküsü dutturduk ýçcýk daa bilmediðimizden keþik sýrasýna aldýrmadan birbirimizin her türküsüne ðatýldýk can-ý yürekden
“yücedað baþýnda yanar bi ýþýg düþmüþüm peþine olmuþun aþýg að-buyday benizli zülfü dolaþýk dividim galemim yazarýn böyle bi ðözelin derdi var ben de yar ben de iþde ben gediyon sen hemen aðla yan aðla dön aðla..”
“yücedað baþýndan endiremedim yönünü yönüme döndüremedim bir ðözeli sevdim gandýramadým dividim galemim yazarýn böyle bi ðözelin derdi var ben de yar ben de iþde ben gediyon sen hemen aðla yan aðla dön aðla..”
söle len garý sööle de bobam de he oðlum hee!!!
Allah sa(ð)lýk versin de gerisi golay evelallah, “hu garþý yaylada göþ gatar gatar bi ðözelin derdii barýmý yakar bu-nayrýlýk bize ölümden beter geþti dos(t) kervaný eyleme beniii eyleme beni” .. “hu beni benim sevdiðim daþda oturur bi ðözelin derdi beni bitirir bu-nayrýlýk bize ölümden beter geþti dos(t) kervaný eyleme beniii eyleme beni”
Omaraða Tarlasýndan, Garþýbaðdan çekdiðim “çekme” ler nasýl domurmuþ topladým sütlerini, sakýza da para mý vercez dabanda taþdan kurtuldum muydu dayandým çekmeli kosayý daþa, dakmaya ildirsem de serdim godum, her taraf kerde, vur babam vur ser oðlum ser!!
Allah var ya bi yandan da gözüm Killi Gedikde olur da anamýnan bobam yardýma gelir de gönlü olmaz anamýn garýynan m(uh)abbetimize gönlü olmaz, bobamýn gözü galýr gosa anýzýnda gözü ðalýr desde yerinde “gurdun-guþun sehimi”ni ayýrtmaz asla “len beninen barabar çi(f)t mi sürdüler, tohum mu saþdýlar Yaradan Mevla düþünür onnarýn ýrýzgýlarýný gazansýnlar da yesinner boba!” sanki çifti kendi sürüyo gibi .. “yok boba yok” der yok boba yok hak oðlum hak..
cesaretini toplayýp da “-len boba iþte onun ýrýzgýnýda içine gatmýþ senin tarlaya rahmet salmýþ boklu serçe gedip de ileþbeklik mi edecek” demeye ga(l)ksan iþine ðelmez, gonuþdurmaz, domuþur, küser olur a! galbi file gýrýlýr, nenecen deðmez valla get bobam get, et oðlum et!
görülmüþ deðil daþlý tarlada gamýþ gibi ekin her gören inanamayo “-Hacý… buydaya ters vermiþsin ” len olum bir elden bir ele bura ters çekilir mi yahut da bura ters çekerken gören var mýymýþ beni sapa olunþaz kimsenin yolu ordan geþmeyo ya millet ekine bakmaya gelio valla yardým-mardým mahana hinci þiþinmeyon desem yalan.. çok geþmedi gorkduðum baþýma ðeldi, güççük helkeynen anam ayran getirmiþ, içinde bi topak da sedeyað, burcu burcu tandýr ekme(ði) ýscacýýýk bi elden bi ele, içine ilimemiþ zahýr “-golay gele, Hacuu golay gele, eyneli çýkýn yatýn, hinci hu ayran soður iki yudum için, soluklanýn bi” dur yavrým dur.. ver ana ver iç bobam iç uç oðlum uuçç!
ýpýl-ýpýl eser, hafif bir gündoðu rüzgarý, bir o yana savýrýr, bir bu yana yaslar baþþaklarý en eyisi ardýma aldým ülüzgeri inanmazsýnýz gosayý yamýyo kerdenin aðýrlýðý var yaa, herkeþin tarlasý böyle olsa valla ileþber guduru(r) çok geþmez hinci dalaz alýr-gövün yüzüne savuru(r) yel deðiþdi kerdeyi yeniledim isdikamet Çataldepe çevrilividim, kerde birbirinin üsdüne mezbur benim garý sonraký kerdenin altýndan gurtaramayo desdeyi kerdeyi dutduðun yer al sana deste yannardan ortaya an baþýndan an baþýna yýðýn uzunnamasýna Gundallý iþi gibi gayafiþi bi ora, bi bura yýðýn, bi o yýðýna, bi bu yýðýna bi o yanna kerde, bi bu yanna desde bir o yana bir bu yana, ortalýk serildi ðaldý gözüyün alabildiði yer buyday, gözüyün alabildiði yer baþþak, gözüyün alabildiði yer kerde, gözüyün alabildiði yer desde, gözüyün alabildiði yer yýðýn, yýð bobam yýð hüð oðlum hüð
çok geþmedi nerdeymiþ, bobam çevresine erik çýkýlamýþ bir kaþ da armýt, elinde iki zerdeli arkamýzda bitividi, belli ki boðazýndan geþmemiþ aldým emme valla nutgum dutuldu, oldum sana bi samýt seninki eliynen yolmaya ðakdý, beceremedi zavallý, gamýþ gibi ekine hökmü geþmedi elini kesdirdi, emme “hu” demedi “yaa Hacýmemedo(ð)lu” dedim içimden, “kendini ileþber belleyodun de(ðil) mi?” el gosa vursa; “günah, isiraf, bol bulunca bulgur gaynadýyollar” deye olur olmaz laf ederdi.. kimbili(r) bana ne deycek hinci “-vur bakayýn Hacý” dedi “vur o(ð)lum vur” ha bobam ha ha goçum ha!
bobam bi “ýr” dutduruyo anam beceremese de aþga geliyo “Gozan Daðý çatal mataaall arasýnda aylan yatar” var ol bobam var.. benim ömrümde senin olsun.. serde genþlik var ga(y)ri kerdeler deste ðibi desdeler çýkla baþþak gerneþiyon sonuna gadak vuruyon mu sana dýrpaný Allah var daþa ðelmesin deye bireþ okardan dutduruyon amma günün annacýnda yenicekleyin de diþemiþiyin gosayý bana mýsýn demeyo vur babam vur ser oðlum ser,
bobam memnin olma mý anam memnin olma mý yýðdýkça yýðýnnarý deste alýyoz valla benim garýnýn arkasýnda destenin arkasý yere deðiyo desteyi omuzladý mý, önünü göremeyo zavallý valla yýðýn yerini fehmetmeden geçip gediyo, þoo yana durup bakýþýyoz elbirlik, “len bu andavalý nere ðeder ki” deyye zavallý an baþýnda annayo meraya vardýðýný gel de gülme gel bobam gel gül oðlum gül
öte yannarda goyun çobannarý bekleyipbatý(r), desdeleri galdýrýp daa yýðýný yýðývýralým bi deye bakýþýp durular gözleri tarlada desdeyi alalým kiyne güdüvüsünler bi(h)! hazýr otu, ayrýðý, anýzý desde yerlerini haklýlar tabi daðda daþta ot mu ðaldý güdülüvücek yer mi var hayvannar gavzýnýyo valla haný koyun can derdinde, gasap et derler ya hinci çoban goyun goyunnar ot derdinde biz de harman gelip de yardým ediviseler de bi an evel biz de düze çýksak emme ordan bi dutam dutuvusalar neneyen aman, þordan sürü zýyana ðirer hemi de caným onnarýn da vardýr kendilerine ðöre iþi ðaydý öle ya ben onnara mý gövendim de ðeldim Alla(hý)n aþgýna “caný ðaymað isdeyen” ya evinde camýz besleycek ya da Gundallý camýzcýlarý göze alýp Hatýpadasýný boylaycak derken Goyun Ýrbem’e azýk getirivi(er)miþ de Haçça Memedi desde alývýdý ýccýk dýrmýk çekdiðimiz yere sünüyo goyunnar çocuklar bi yandan dýrmýk çekiyo, deste yerinden baþak toplayo nayeti desteyi yýðdýk, emme mefrat bi yýðýn oldu, Ýbrem a(ða) goyunnarý saldý sanýsýn bayram ediyollar goyun çaný langýr langýr langýr etdi edemedi “-ulen Hacýý harmanyerine nasýl davþýnacak bu” valla bilmem Ýrbem abey” dedim bereket anam çapýt tüttürdüydü tevatür dersin emme valla yýðýnnar dam boyu de bobam de ha oðlum ha!
gün geldi; sapý sardýk, amma ganlý eski, öküzün teki goca gara dana avara anam saðolsun, avsýnlayvýdý da, bi de nusga yazdýrmýþ Yakýp Hocaya ne aþýrdýk, ne de ha deyinþe ganlý boþaldý, bilmen kaþ ganlý da getirdik sapý þükür emrine; ne çatmada beygirler döðneyebildi, ne akdarmaynan baþa çýkdý akdardýk, etiþdi yardýma gonu-gonþu, Sedet, Topal Melit, Derviþ Emmi, Goziroðlu öküzler boyundurugda, beygirler çatýlý mubarekler sapýn içinde gayboldu ðetdi sapda döðnerken, gýraðý nemerdiyo, yazýyon her zabah erkenden bireþ tepseriyo Avýsdos gününü yeyince gevreyo emme narasýn arapatýnýn tayýynan goca beygir, isanýn içi elvermeyo gamçýya bi seneler düðeni gaçýrdým da döðdüm bide horsamý alamadýmda ondan berri iþim ýras getmez, hayvannara meremet etmedim mi onnar da Allahýn bi mahlýðý Avýsdosun ýsca(ðý)nýn gözünde beygirler neyise de bahar dedi mi ekin, ardýndan nadas, sapýydý, harmanýydý zavallýlar bi de düðende gün boyu dönüyo dön bobam dön yan oðlum yan
geþmiþ gün beþ günde, anca erdirdim harmaný ertesi ðün, gün boyu yýðamadým týnazý süpürüp yýðmadan daha badasý devrisi ikindin geçeni bi “deniz” çýkývýmaz mý, alel-acele savýrdým yabaya boþ verdim atkýynan fýcýttým (y)okarýya deniz yeline harþý çeci yabaladým bi kerte, bi kerte daha, þiþdi golum-ganadým baþolcaklayýn deði(l) gene etiþdiler saðolsunnar Gozir Imýz, Sedet, Derviþin çocuklarý, Sýþdý Kazým dene bi yanna, saman bi yanna keklig dýkmaðý irenginde, baþþak irenginde buyday, bulgurlug valla çeç bobam çeç heç oðlum heç
ga(y)ri Allahýn emri, çec baþýnda gecelenme mi elayak döðnemeden, ýsca(ðý) yemeden sabbahýnan gözerledim, çocuklar çuval aþdý göz kararý doldurdum sýraladým çuvallarý iki çuval Derviþ Emmiye tohumluk deðiþividim attýk ganlýya, iki kanlýda eve eletdim sýrtladýðým ðibi; güpürdümünen çýkdým merdimenneri hüðdüm serpini, sýraladým hararlarý menevþeye, Topal Fadimeye bulgurluk deðiþividim goca bi ðünde deneyi, iki ðünde de anca samaný çek bobam çek at oðlum at
badasý çocuklar süpürsün savýrsýn evde boþ çul-çuval narasýn dalgýran çitirim gibi - eriklerin vahtý geþdi göksulu armýtlar hala kekremsi benden sonuraya galmýþ Gucur Emmi Allah gabil etsin beygirlerinen iki de ona dönüvüdüm o sene ileþberliðin sefasýný sürdüm sür bobam sür gör oðlum gör görüyon mu bi “gözünü sevdiðimin ileþberliði”ni var mý gara toprakdan nimet etiþdirmek gibisi bir bereket ki, bereketine bereket zümrüt yeþili, altýn sarýsý, gök mavýsý, gün aydýnnýðý gönül havaslýðý gör babam gör .. sür oðlum sür.. … ver Allahým ver
DÝPNOT Yozgat türküsü, Nida Tüfekçi; “ilenger attým baða”, ilenger, tencere, kazan Yozgat türküsü, Nida Tüfekçi; “ilenger attým baða”, ilenger, tencere, kazan ho / hoh : öküz ya da inekler için yürü, (hohaa : dur, bekle) ho : o düzen: düzlük, enlemesine düzlük dakma / takma: tarlada taþ, ot ya da aðaç köklerinin sabana takýlýp sürmeye mani olmasý mudul: nodul, öðendire (övendire: öküzlere yön veren çubuk)nin ucundaki çivi, biz kýsým, öküzlere dürtülerek hýzlandýrýlýr soluklanýrýkana: soluklarnýrlar iken, dinlenme yada molada olduklarý zaman garalanan yer / karalanan yer : tarlanýn yeni çift sürülmüþ kýsmý hoha / ho haa :öküz ya da inekler için dur, bekle, (ho: yürü) fettatýna býrakmak: kendi haline býrakmak hamlamak: alýþkýn olunmayan yorgunluk böðür: vücudun yan tarafýndaki kalça ile kaburga arasýndaki bölge, koltuk altý boþluðu boðazýný almak: boðazý týkamak, boðazýnda kalmak, zýylan: kaygan, topraðý yuka ve aðaçsýz genellikle bitek olmayan tepecik, bayýr kabili : mümkünü, imkaný, afsýn / efsun : nazara karþý okutma yömül gýyamete gadar : kýyamet gününe kadar, sonsuza deðin hasöz : özellikle, hususi taban : bayýr tarlanýn aþaðý düzlükteki kýsmý, kepir : daz, dazlak, aðaçsýz verimsiz toprak çuncak : çunacak, basip salýncak ýrýzgý/rýzýk: yiyecek, nasip, nimet ters vermek : tarlaya hayvan gübresi vermek soðumak: istenilen kývamdan uzaklaþmak, ayranýn ýlýmasý, aþýn sýcaklýðýnýn kalmamasý, suyun buzlanmasý, dortlar ya da eþler arasýnda muhabbetin kalmamasý, ülüzger : rüzgar, yel kudurmak: azmak, yerine sýðamamak kerde: ekin týrpan ile biçilirken alýnan yol, yol geniþliði, felti kosa diþemek:(týrpaný) daha keskinleþtirmek için kosanýn aðzýný inceltmek için usülünce dövmek gavzýnmak: þiddetle aramak, ümitsizce her ihtimali deðerlendirmek mefrat: þaþýlasý büyüklükte, atlarýn çatýlmasý: yan yana getirilerek birlikte hareket etmelerinin saðlanmasý anca : bu kadar týnaz / týnas :harmanýn tanesini ve samanýný ayýrmak için savrulmak amacýyla yýðýlmasý hüðmek: (konik olarak) taþýrarak yýðmak, üstüne koymak badas: harman týnas edildikten sonra ancak süpürülerek toplanan topraklý, çöplü, samanlý taneler çitirim gibi: bir daldaki meyvenin çok ve sýklýðý Göksulu: harmandan hemen sonra erip, 1-2 haftada geçen armut cinsi kekre: buruk tadlý (tadsýz), ham, yenmesi hoþ deðil, örn. Ham armut, yenecek kýsmýný diþ kesmez, pütürlü
Sosyal Medyada Paylaşın:
İbrahim Çelikli. Åžiirleri
(c) Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir.