El Cezeri

Türk-Ýslam âlimleri serisi – 81

EL-CEZERÝ
D. 1136 – Ö. 1233

Adý; Ebu’l Ýz Ýbni Ýsmail Ýbni Rezzaz
El-Cezeri’dir kýsaca El-Cezeri denir.
Cizre’de doðup Cizre’de de vefat etmiþ,
Ýsmini yaþadýðý þehirden aldý denir.

Sibernetik alanýnda en büyük denilmiþ,
Fizikçi, robot ve matriks ustasý biliniþ,
Öðrenimini Türk Medresesi’nde okudu,
Buluþlarý günümüzde de çok etkiliymiþ.

Yunan Archytas buharý keþfetti denir,
Bilinen Robotik kayýt El-Cezeri’nindir,
Sibernetik üzerine çalýþmasý olmuþ,
Leonardo da Vinci bundan etkilenmiþtir.

Sibernetik ve robot bilimi onundur,
Yazdýðý bir eserinde ortaya koymuþtur,
“El-Cami-u’l Beyn’el Ýlmi ve El-Ameli’en
Nafi fi Sýna’ati’l Hiyel” çok meþhurdur.

Elliden fazla mekanik aletler çizmiþ,
Nasýl ve nerede kullanýlýr belirtmiþ,
Bu eserin kopyasý Avrupa’da bilinir,
Beþ tanesi Topkapý Kütüphanesindeymiþ.

“Kitab-ül Hiyel” altý bölümden oluþuþtur,
Birinci bölümde su saatini duyurmuþtur,
Ýkinci bölüm, tas-tabak tasarýmý için,
Üçüncü bölüm imbik ve ibrik olmuþtur.

Dördüncü bölüm müzik otomatlarý denir,
Beþinci bölüm kuyudan su almak içindir,
Altýncý bölüm bazý þekiller içinmiþ,
Teorikten çok pratiði seven biridir.

Her aleti ilk önce kâðýttan yaparmýþ,
Cezeri, geometriyi süper kullanýrmýþ,
Ýlk hesap makinesini icat etti denir,
Otomatikte denge kurmayý baþarmýþ.

Ýlk otomatiði Jacquard buldu denir,
Oysa Cezeri altý yüz yýl önce bilmiþtir,
Cezeri otomasyonun mucidi denilmiþ,
Örnek Diyarbakýr’daki güneþ saatidir.

Carles Babage, bilgisayarý buldu denmiþ,
El-Cezeri altý asýr önce belirtmiþ,
Emek ve alýn teri gerçek sahibinin,
Bunu pek çok âlim delille ispat etmiþ.

Diyarbakýr’ýn Cizre’den bir ýþýk doðmuþ,
Bilgisayar mantýðýný ortaya koymuþ,
Biz Batýlý buldu bilelim þuursuzca,
Tarih Türk-Ýslam âlimleriyle doluymuþ.

Þair, Araþtýrmacý, Yazar: Abdullah Yaþar Erdoðan

El-Cezeri der ki: “Tatbikata çevrilmeyen her teknik ilmin, doðru ile yanlýþ arasýnda kalýr.”

Sosyal Medyada Paylaşın: