Behlül Dana

Türk-Ýslam âlimleri serisi – 5

BEHLÜL-Ý DÂNÂ
D. ? – Ö. H. 183/799
Sufi ve Hâkim

Adý; Ebû Vüheyb bin Amr bin el-Mugire
El-Kûfi es-Sayrafi diye bilinmekte.
Kýsaca Behlül-i Divâne denilmekte,
“Ukalâ-yi Mecânin”denir Behlül Dânâ.

Aslen Kufeli olup Baðdat’ta yaþamýþ,
Behlül ilk zamanlarda normal bir adammýþ.
Denir bir cezbe halinde bu hali almýþ,
“Sultânü’l-Meczûbin” denilir Behlül Dânâ.

Ýlâhi cezbe ile olmuþ bir divane,
Faniden uzak, kem gözle bakmaz kimseye,
Sultanlar duçar olmuþ, nükteli sözüne,
“Er-Reþid” diye de bilinir Behlül Dânâ.

Hakkýnda bilgiler menkýbevi olmuþ,
Sözleriyle garipler gönlünde taht kurmuþ.
Bazen de adýna hikâye uydurulmuþ,
Harun-nur Raþid’in dostudur Behlül Dânâ.

Abbasi devrinde sultanlara yön verir,
En çok da onu Harun-nur Reþid sevmiþtir,
Behlül, mezarlýklarda dolaþýrdý denir,
Dünyaya önem vermeyendir Behlül Dânâ.

Ýðneleyici, söz söyleme üstadýdýr,
Hiciv ile durumu mizah yapmaktadýr.
O ki, zalimlerin korkulu rüyasýdýr,
Halifenin kardeþi denir Behlül Dânâ.

Pejmürde gezip midesine haram koymaz,
Mahalle çocuklarý þetmeder, o duymaz,
Cevaplar verirken kahkahadan duramaz,
Özü sözü doðru olandýr Behlül Dânâ.

Alaycý tavrý bile bir öðüt taþýrmýþ,
O, Allah aþýðý Sufi diye anýlmýþ.
Arabi, Þa’râni eserinde tanýtmýþ,
Mesnevide de anýlýyor Behlül Dânâ.

Pek çok üstat menkýbelerle anar onu,
Doðruluk akla gelir oysa söz konusu,
Üç kuru kafa ile pazarda coþkusu,
Hoþ, taþ ve boþ kafa diyendir Behlül Dânâ.

Arap ve Ýran edebiyatýnda geçer,
Türk halk edebiyatý ki, bir baþka över,
Ýslâm kültüründe çok güzel bir yer eder,
Þia’da kendine özgüdür Behlül Dânâ.

Onu mezhep ile sýnýrlamak yanlýþtýr,
Behlül, insan adýna adýmlar atmýþtýr,
Deli kisvesiyle doðruyu anlatmýþtýr,
Deli-meczup denilen güzel Behlül Dânâ.

Hicri yüz seksen üçte vefat etti denir,
Çok yerde halk filozofu diye bilinir,
Deliliðe vurup kendini gizlemiþtir,
Allah aþýðý bilinendir Behlül Dânâ.

Hak yolda, deli denmedikçe ehil olmaz,
Nice deli görünende hiç kin bulunmaz,
Akýllýyým diyen çok ama adam olmaz,
Veliyi deli edende aþktýr yiðidim.

Ukalâ-yi Mecanin: Deli görünüþlü veli.
Sultânü’l-Meczûbin: Meczuplarýn sultaný.
Þetmetme: Sövme. Kötü söylem

Þair, Araþtýrmacý, Yazar: Abdullah Yaþar Erdoðan

Sosyal Medyada Paylaşın: