Cafer Es-Sadık

Türk-Ýslam âlimleri serisi – 4
CA’FER ES-SÂDIK
D.H. 80/699 veya 83/702 – Ö.H. 148/ 765
Ýsnâaþeriyye’nin altýncý, Ýsmâiliyye’nin beþinci imâmý
Ca’feri fýkhýnýn kurucusu

Adý, Ebû Abdillâh Ca’fer bin Muhammed
El-Bâkýr bin Ali Zeynelâbidin denir.
Seksende Medine’de doðduðu bilinir.
“Ebû Ýsmail” künyeli Ca’fer es-Sâdýk’ým.

Muhammed el-Bâkýr babasýnýn adýydý,
O, Ýsnâaþeriyye’nin beþinci imamýydý,
Annesi Ebû Bekir torunu, Kâzým kýzý,
Annesine “Ümmü Fevre” denir Es-Sâdýk’ým.

Nesebi, baba tarafýndan Hz. Ali’ye,
Anne tarafýndan da Hz. Ebû Bekir’e,
Selam olsun dedesi Zeynelâbidin’e
“Ebû Abdullah” künyelidir Ca’fer’im.

Dedesinin vefatýnda da on beþindeydi,
Ýlmi, babasý Muhammed Bâkýr’dan öðrendi,
Pek çok sahabeden Hadis-i Þerif dinledi,
Künyesi olan “Ebû Mûsâ” Es-Sâdýk’ým.

Þii âlimler imâm olarak tanýtýr,
El-Kasâs âyetine görüþleri kanýttýr,
“Âl-i Beyti’nin kaimi” diye anýlýr,
“Sadýk” lakabýyla ünlüdür Es-Sâdýk’ým.

Babasýndan sonra imâmete geçmiþti,
Mü’minler içinde hakkaniyet gösterdi,
Sünnilerce mükemmel diye bilindi,
“Sâbir” lakabýyla da bilinir Ca’fer’im.

Amcasý “Zeyd bin Ali” isyankâr olmuþtu,
Onun öldürülmesiyle kargaþa oldu,
Bunlardan sonra siyasetten uzak durdu,
“Fazýl” lakabýyla da bilinir Es-Sâdýk’ým.

Kendini tamamen ilme adadý denir,
Böylece Emevi zulmünden esendedir,
Abbasilerde de durum deðiþmemiþtir,
“Tahir” lakabýyla da bilinir Ca’fer’im.

Ýsyan edenlere muhalefet etmiþti,
Onlara “Öldürüleceksiniz” demiþti,
Hadiseler söylediði gibi geliþti,
“Âtýr” lakabýyla da bilinir Es-Sâdýk’ým.

Ýsyanýn sonuçlarýný önceden bildi,
Þia taraftarlarý ona “Bilici” dedi,
Esasýnda o, sonucu tahmin etmiþti,
Zeynelâbidin’in torunudur Ca’fer’im.

Sünni kaynaklar Medine’de vefat etti der,
Þii rivâyetler zehirlendiðini söyler,
Abbasi Halifesi Mansur’a söverler,
Kabri, Cennet’ül-Bâki’dedir Es-Sâdýk’ým.

Ýlim-irfan yönünden deðerli bilinmiþ,
Onun kabri bir ziyaret mahalli imiþ,
Vehhabiler onun kabrini tahrip etmiþ,
Muhammed Bâkýr’ýn oðludur Ca’fer’im.

Onun dört hanýmýndan on çocuðu olmuþ,
Ölümünden sonra Þia, iki yol bulmuþ,
Ýsmail adýna Ýsmailiyye kurulmuþ,
Ýsmail’in de babasýdýr Ca’fer Es-Sâdýk’ým.

Diðer oðlu Mûsâ el-Kâzým bir kol oldu,
Ýsnâaþeriyye’ye Kâzým imâm oldu,
Onlarda kendilerine göre yol buldu,
Kâzým’ýn babasýdýr Ca’fer Es-Sâdýk’ým.

Düþünceleri toplayýcý bir çizgide,
Sapýk fikirlerle ederdi mücadele,
Çaðdaþlarý onu anmakta takdir ile,
Ebû Bekir soyundandýr Ca’fer Es-Sâdýk’ým.

Ýsnâaþeriyye; onu “Cefr ilmiyle”(1) anar,
Bu ilmi, Hz. Peygamberden veraset sayar,
Müfrit Þii fýrkalarý (2) bir baþka yazar,
Oysa Hadis ilminin sikasýdýr Ca’fer’im.

Ali’den üstün, Mehdi, Peygamber demiþler (3),
Bazý fýrkalar “Ýlâh” diyerek sevmiþler,
Ehl-i Sünnette onu güzel tarif etmiþler,
Güvenilir fýkýh âlimidir Es-Sâdýk’ým.

Fýkýhta, müctehid derecesinde denmiþ,
Hadis ilminde güvenilir diye bilinmiþ,
Onun sezgi gücü yüksek diye sevilmiþ,
Hadis kitaplarýnýn sikasýdýr (4) Ca’fer’im.

Buhari, Ca’fer’den hadis rivâyet yapmaz,
“Câmiu’s-Sahih” de ondan hadis yazmaz (5),
Buhari, Onun meclisine güven duymaz,
Âlimlerle ilmi tartýþýr Es-Sâdýk’ým.

O güzel insan, pek çok âlim yetiþtirmiþ,
Tasavvufi yolda önemli yer edinmiþ,
Tarikat silsilesinde önem arz etmiþ,
Sufiliðin piridir Ca’fer-i Es-Sâdýk’ým.

Müfritler onun adýný kullanýp azar,
Onun söylemediðini de ona yazar,
Sapýk görüþü savunan pek çok yollar var,
Yolunu bozaný da lanetler Ca’fer’im.

O devamlý savundu Muhammed-i yolu,
Fitneyi sevmez, fitneden uzak dururdu,
Þia, abartýlý övgülerde bulundu,
Bizce hak yoldadýr Ca’fer-i Es-Sâdýk’ým.

Tabi ilimler ve kimyada üstad denir,
Kral suyunun (6) formülü de ona aittir,
Bazý gruplar adýný istismar etmiþtir,
Buhari, bu yüzden uzak durur Ca’fer’im.

Seyyid Hasan Berzenci ki; (7) onun soyundanmýþ,
“Onun mezhebi tedvin olmadý” yazmýþ,
“Tedvin edilseydi, o yoldaydýk,” demiþ,
Tabiinin en meþhurudur Es-Sâdýk’ým.

Adýna yollar, gruplar lanse edilse de,
Batýllarca, pir-sultan kabul edilse de,
Müfritlerce “Bilici” diye bilinse de,
Bizce O, müctehid güzelidir yiðidim.

Silsilesi ile Ýslâm’ýn çizgisinde,
Adý malzeme olmuþ müfritler elinde,
O, baþka güzeldir Ümmetin gönlünde,
Bizce O, tabiinin piridir yiðidim.

Akledenler doðruyu ayýrt edecektir,
Gereken sevgiyi de gönülden verecektir,
Ehl-i Sünnet çizgisinden hakký görecektir,
Bizce O, Hakk yolunda olmuþtur yiðidim.

Asýl azmaz, bal kokmaz diyerek bakmalý,
Batýl sözüyle deðil, hakla yaklaþmalý,
Adýna yazýlaný iyi anlamalý,
Bize yakýþan doðruyu almaktýr yiðidim.


1-Cefr ilmi: Geçmiþ ve gelecekteki bilgileri ihtiva eder. Bu çok özel bir ilim dalýdýr. Seçilmiþ kullardan baþkasý bu ilme vakýf olmamýþtýr.
2-Müfrit Þii fýrkalarý: Hattâbiyye, Bezigýyye, Umeyriyye, Nâvûsiyye ve Mufaddaliyye.
3- Bu görüþü müfrit, sapýk fýrkalar ileri sürmektedir.
4- Sika: Güvenilir, emin olan.
5- Buhari, Câmiu’s-Sahih adlý büyük hadis külliyatýnda Ca’fer-i es-Sâdýk’tan hadis rivâyet yapmama nedenini þöyledir: Onun zayýf hadis râvisi oluþundan deðil, onun meclisine girip çýkan bazý kimselerin kendisinin söylemediði münker ve mevzû hadisleri ona istinat etmeleri sebebiyledir. (Þeybi; c.1. Sh: 94) Buhari diðer eseri, El- “Edebü’l-Müfred”de ondan hadis rivâyetine yer vermiþtir.
6- Kral suyu ( El-Mâûl-Melik, “aqua regia”) : Nitrik asit ve kezzap ile tuz ruhunun karýþýmýndan meydana gelen ve altýn eritmeye mahsus bir sývýdýr. Keþfettiði bu kimya bilgilerini öðrencisi “Câbir bin Hayyân”a öðretmiþtir. Bazý kaynaklar O’nun kimyadan anlamadýðýný bu yakýþtýrmalarýn mübalaðalý olduðuna iþaret etmekte olsalar da öðrencisinin kimya dalýndaki baþarýsýnda katkýsý büyüktür.
7- Seyyid Hasan Berzenci Hicri 1088/1677 yýlýnda doðup 1156/1743’te ölen evliyadan olup, soyu Hz. Hüseyin’e dayanan bir âlimdir. Ca’fer-i Sadýk hakkýnda þöyle der: “Ceddim olan Ýmâm-ý Ca’fer es-Sâdýk (RA) Tabiinin ve müctehidlerin en büyüklerinden olmakla beraber, talebeleri kalmadýðý için, mezhebi tedvin edilmemiþ, derlenip toparlanmamýþtýr. Tedvin edildiðini bilseydik, onun neslinden geldiðimiz için, mezhebine tabi olurduk.. ( Ulemâünâ fi Hidmet-il-ilmi Ved’din; SH: 159)

Þair, Araþtýrmacý, Yazar: Abdullah Yaþar Erdoðan

Sosyal Medyada Paylaşın: