BEN SUSTUM, ONLAR KONUŞTU

"Anlayana sivrisinek saz
Anlamayana davul zurna az"

Dil, bir ulusun en önemli belirleyici, tanýtýcý, birleþtirici unsurudur. Anlatýmda akýcýlýk saðlamak için, yazýlaný anlaþýlýr kýlmak için sözcükleri iyi seçmek, doðru cümleler kurmak yanýnda yazým ve noktalamayý da o dilin getirdiði kurallara göre uygulamak gerekir.
Sözlü, yazýlý anlatým aracý olan dil doðru kullanýlmadýðý zaman anlama, anlatma, anlaþýlma, iletiþim ve daha pek çok þey bozulur.
Ben de topladým bir araya noktalama iþaretlerini "Ben susayým, siz anlatýn kendinizi, size önem vermeyenlere, sizi yerli yerinde kullanmayanlara karþý." dedim.

***
Konuþturayým dedim iþaretleri
"Nokta"dan "parantez"e
Ola ki kulak veren olur
Bu gönülden sese

***
Bir gidiþimde köyüme
Duvarlarý yarý yýkýlmýþ evler görmüþtüm
Ne yaþanmýþlýklar vardý o duvarlarýn arasýnda
Göçle boþalan köyüme üzülmüþtüm
Dile gelmiþti birden o duvarlar
O yaþanmýþlýklarý anlatmýþlardý bana
Anlayacaðýnýz ben duvarlarý konuþturmuþtum

***
Gölgelerinde dinlendiðim iki aðaçla da konuþmuþtum
Eðirdir’de
Anlatmýþlardý
Neden açýlmýþtý o yarala gövdelerinde
Ýþte böyle
Ne sayarsanýz sayýn
Kuru kuruya olmasýn diye anlattýklarým
Dile gelir dizelerimde
Benim dýþýmdaki canlý cansýz varlýklarým

***
Bugün de noktalama iþaretleri geldi aklýma
Onlarý da bir konuþturayým dedim
Okul yýllarýmda bir öðretmenim demiþti ki bana
“Bu iþaretler dilimizin trafik iþaretleridir, ýþýklarýdýr
Düþünebilir misiniz o ýþýklarýn, levhalarýn bir an olmadýðýný
Ýstanbul Taksim’de, Ankara Kýzýlay’da
Ýçinden çýkýlmaz olur trafik
O koskoca meydanlarda
Bir deneyin, yerli yerinde kullanmayýn noktayý, virgülü
Ve de diðerlerini
Bir anlam çýkar mý o anlatýmda

Ben “Nasýl baþlasam?” diye düþünürken
“Kýrmýzý ýþýðým ben!” diye baðýrdý nokta
Ýþaretlerin baþkanýyým
Baþka görevlerim de var ama
En önemli görevim
Bittiðini bildiririm gelerek cümlenin sonuna

“Noktanýn küçük kardeþiyim.” dedi virgül
“Yabana atmayýn beni
Yollardaki "Yavaþ!" levhasý gibiyim
Aralarýna gelerek birbirinden ayýrýrým
Benzer görevli sözcükleri

“Daha görevlerin var; ama burada dur!” dedi iki nokta, virgüle
“Bir de ben anlatayým ne iþe yaradýðýmý, dinle
Hangi cümle ya da sözcüðün sonuna konmuþsam
Açýklamasý vardýr o cümle veya sözcüðün
Anlatýmda en önemli görevim budur ama
Ayrýca kullanýlýrým matematikte”

Söze girdi birden týrnak iþareti
“Adým ’týrnak’ diye kimse kesip atmasýn beni
Alýrým içime konuþmalarý bir de alýntý sözleri”

“Beni unutmayýn!” diye bir ses geldi bu arada
Baktým “tek týrnak” küçücük boyuyla ayakta
Dedi ki
“Siz verdiniz yukarýda örneði
Çift týrnak içinde varsa konuþandan baþkasýnýn sözleri
Karýþýklýk olmasýn diye orada ben alýrým görevi”

Her cümlenin sonuna “nokta” konmaz ki
Bazen “ünlem” bazen de konur “soru iþareti”
Sorarak öðreniriz merak ettiklerimizi
O zaman cümlede ya ayrý yazýlan “mi” kullanacaksýn
Ya da “Neden, niçin, nasýl, kaç, nerede...” gibi soru sözcükleri
“Ünlem” mi, o duygularýn iþaretidir
“Aman ha! Sakýn ha!” derken anlatmak istediðini
Baþka hangi iþaret belirtir

Nokta, iki nokta derken unutmayalým “üç nokta”yý
Yargýsý yarým kalan cümlelerde size býrakýr anlamý tamamlamayý
Ýçinde “nokta” olan iþaretlerden

Zor anlaþýlýr kullanýmý “noktalý virgül”ün
“Ama, fakat, yalnýz, oysa...”gibi baðlaçlardan önce vardýr
Bir de “Ali; Ahmet, Erol ve Mustafa’yý yanýna çaðýrdý.” derken
“Ali”nin görevini diðerlerinden ayýrmak için kullanýlýr

“Kesme iþareti” ile ayýrýrýz çekim eklerini özel isimlerden
"Ankara’da" derken ayýrýn ama
Ama sakýn ayýrmayýn "Ankaralý" derken

“Konuþma çizgisi” ayýrýr karþýlýklý diyaloglarý birbirinden
Her konuþmanýn baþýna çekin çizgiyi
Budur yazýyý zevkli hale getiren

Biliyorum gülümseyecek bu yazdýklarýma kiminiz
Ýþte burada açýlacak “parantez”imiz
"Açýklama" görevi yapar bu iþaret
Her kiþinin görevidir dilini kurallarýyla kullanmak
Önemseyelim bu görevi, burun kývýrmayalým bir zahmet

Düþünenleriniz vardýr belki
“Adam emekli olmuþ, ders vermeye kalkýyor.” diye
Öyle bir düþüncem yok, bu benim ne haddime
Noktalama iþaretleri nasýl trafik iþaretleri gibiyse anlatýmýn
Onlar kadar önemi var
Sözcüðü, cümleyi anlamlý ve doðru yazmanýn

Doðru kullanýrsan noktalamayý
Kolaylaþtýrýrsýn okuduðunu anlayýp düþünceyi kavramayý
“Türkçem, ses bayraðým” diyor bir þiirinde Fazýl Hüsnü Daðlarca
O bayraðý düþürmeyelim yere, temiz kullanalým
Biraz dikkat yeter
Bu güzel dilin kafasýný, gözünü yarmayalým
.....................................................
Numan Kurt
.....................................................
Numan Kurt
10 Ocak 2021
Sosyal Medyada Paylaşın: