Mesnevi, Ýran edebiyatýna ait bir nazým þeklidir. Divan edebiyatýnýn en uzun eserleridir. Kýsacasý Divan edebiyatýnýn, hikâye ve romanlarýdýr. (Beyit sayýsý otuz bini bulan mesnevilerin olduðunu biliyoruz.)Mesneviler, Divan Þiirinde hikâye ve romanlarýn yerini tutar. Her beyit kendi içinde kafiyelidir. Kafiye örgüsü “aa bb cc çç dd…” biçimindedir. biçimidir. Oradan Arap edebiyatýna ve Türk edebiyatýna geçmiþtir. Bir þairin beþ mesneviden oluþan eserine “hamse” denir. Mesneviler “aþk, tasavvuf, savaþ, kahramanlýk, peygamber ve din büyüklerinin yaþamlarý, bir þehrin güzellikleri, evlenme ve sünnet törenleri, mizah, hiciv, eleþtiri, nasihat” gibi konularda yazýlýr. Türk edebiyatýndaki ilk mesnevi, Yusuf Has Hacip’in “Kutadgu Bilig” adlý eseridir.
EDEBÝYATIMIZDA KÝ ÜNLÜ MESNEVÝ ÖRNEKLERÝ
Aþk Konusunda Fuzulu’nin “Leyla ve Mecnun”u, Din-Tasavvuf konusunda Mevlana’nýn : “Mesnevi”si ve Süleyman çelebi’nin Mevid’i, Didaktik (Öðreticilik alanýn da) Nabi’nin “Hayriyye”si Mizah (Alay, Eleþtiri konusunda) Þeyhi’nin “Harname”si sayýlabilir Beþ’er divaný bulunan Hamse sahibi olan Divan þairlerimiz, Ali Þir Nevai, Taþlýcalý Yahya, Nev’izade Atâî’dir.
AYLAK ADAM
Sevmezdi, çalýþmýyor, bu erkek Miskin di, becerse yok, ve ürkek
Hep zevce, iþindedir, o boþtur Ýþsiz ya, içer þarap, na hoþtur
Akþam da, kadýn döver, içince Günleri, yatýp yatýp geçince
Beþ oldu, velet de bak, sayýnca Evler de, gürültüler, duyunca
Aklýnca, kadýn ise, köleydi Herkes de, onun için öleydi
Gördükçe, okurdu hem, yazardý Korkmuþtu, salak adam, bizardý
Gel gör ki, güzel kadýn, sevindi Baktýkça, inat adam, dövündü
Onlar da, bakýp bakýp, üzüldü Döndük çe, bu kez niyet, sezildi
Terk etti, birer birer, gidenler Anlardý, o ayrýlýk, tadanlar
Yalnýz ve, arsýzca boþ yaþarmýþ Kar kýþ da, soðuk görüp üþürmüþ
Ölmüþtü, sonunda bak, o aylak Bilseydi, deðer görür/dü çaylak
Sadýk DAÐDEVÝREN Aþýk LÜZUMSUZ
Not: Bu þiir aþaðýda belirtilen aruz kalýbý ile yazýlmýþtýr