TEKKE NEDÝR
Tekke, (Arapça: تكيه, tekye) Tarikattan olanlarýn barýndýklarý, ibadet ve tören yaptýklarý yer, dergâh gibi yapýlardýr. Devlet-i Âliye-yi Osmâniyye döneminde tekke anlamýnda dergâh, âsitane sözcükleri kullanýlmýþtýr. Bazý tarikatlarda hankâh ve âsitane yalnýzca merkez tekkeye denir.
TEKKE EDEBÝYATI
Dini Tasavvufi Halk Edebiyatý : Tasavvuf, Türklerin Ýslamiyet’i kabulunden sonra Anadolu’da kendini göstermiþtir. Tasavvuf düþünürlerine “mutasavvýf” denir. Mutasavvýflara göre, Allah’a bilmeden O’na ulaþýlamaz. Dini tasavvufi halk edebiyatý, Allah aþký, doðruluk, nefse hakim olma, ahlak, toplum gibi konularý iþler.
TEKKE EDEBÝYATININ ÖZELLÝKLERÝ
1) Kurucusu 12. yüzyýlda Doðu Türkistan’da yetiþen Hoca Ahmet Yesevi’dir.
2) Tekke Edebiyatý, Anadolu’ya 13. y.y.’dan itibaren geliþmiþtir.
3) Bu edebiyat þairleri tarikat merkezi olan tekkelerde yetiþmiþtir.
4) Nazým birimi genellikle dörtlüktür.
5) Hem aruz hem hece vezni kullanýlmýþtýr.
6) Þiirlerin çoðu ezgilidir.
7) Allah, insan, felsefe, doðruluk, ibadet gibi konular iþlenmiþtir.
8) Ýlahi, nefes, nutuk, devriye, þathiye, deme gibi nazým þekilleri kullanýlmýþtýr.
9) Dili Aþýk Edebiyatý’na göre aðýr, Divan Edebiyatý’na göre sadedir.
10) Aþýk, maþuk, þarap, saki gibi mazmunlara yer verilmiþtir.
TEKKE EDEBÝYATI NAZIM VE NESÝR TÜRLERÝ
MANZUM ESERLER
Þiirsel özelliðe sahip, dini tasavvufi halk edebiyatý ürünleridir.
1-ÝLAHÝ
Türk Halk Edebiyatý’nda din ve tasavvuf konularýnda, ezgiyle söylenen þiir türüdür. Ýlahinin özel bir biçimi yoktur. Koþma, semai biçimlerde olur. 7-8 heceli olanlarý genellikle dörtlüklerden, 11 ve daha çok heceli olanlarý ise beyitlerden oluþur.
Örnek…Yunus Emre’den bir ilahi
BANA SENÝ GEREK SENÝ
Aþkýn aldý benden beni
Bana seni gerek seni
Ben yanarým dünü günü
Bana seni gerek seni
Ne varlýða sevinirim
Ne yokluða yerinirim
Aþkýn ile avunurum
Bana seni gerek seni
Aþkýn aþýklar oldurur
Aþk denizine daldýrýr
Tecelli ile doldurur
Bana seni gerek seni
Aþkýn þarabýndan içem
Mecnun olup daða düþem
Sensin dünü gün endiþem
Bana seni gerek seni
Sufilere sohbet gerek
Ahilere ahret gerek
Mecnunlara Leyla gerek
Bana seni gerek seni
Eðer beni öldüreler
Külüm göðe savuralar
Topraðým anda çaðýra
Bana seni gerek seni
Cennet cennet dedikleri
Birkaç köþkle birkaç huri
Ýsteyene ver anlarý
Bana seni gerek seni
Yunus’durur benim adým
Gün geçtikçe artar odum
Ýki cihanda maksudum
Bana seni gerek seni
( Yunus Emre )
Bu da Aþýk Lüzumsuzdan bir Ýlahi
ALLAHIM
Ol denince, olduransýn
Hayýrlýsýn, ver Allâh’ým
Gönülleri, dolduransýn
Dilim seni, der Allah’ým
Her an seni, anýyorken
Aþkýnla kalp yanýyorken
Semahlarla dönüyorken
Bu kulunu, gör Allh’ým
Kör eyleme, gözümüzü
Deðiþtirtme, özümüzü
Seccadede, yüzümüzü
Aydýnlatýr, nur Allah’ým
Hayrý, þerri, senden bilip
Þükrederek, dersler alýp
Hâk nizama, baðlý kalýp
Nefsi ezmek, zor Allah’ým
Batýl olmuþ, tüm inançlar
Gurur dolu tahtlar, taçlar
Zimmet, zina gibi suçlar
Alev, ateþ, kor Allah’ým
Var evliya, erenin de
Kâr sözünde, duranýn da
Cehennemi, Kur’ânýn da
Okumayan, kör Allah’ým
Ýmanýmýz, tüm vallahi
Ementü, yemin billahi
Tavaf edip, Beytullâh’ý
Yapalým biz, tur Allah’ým
Zikirlerle, coþuluyor
Camilere, koþuluyor
Düþündükçe, boþalýyor
Lüzumsuz da, ter Allah’ým
Sadýk DAÐDEVÝREN
Aþýk LÜZUMSUZ
Sosyal Medyada Paylaşın:
(c) Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir.