Biruni - 2
rasay

Biruni - 2

T�rk-�slam �limleri serisi – 48

B�R�N� -2
D. H. 362 (973) – �. H. 453 (1061)

K�nyesi; Eb�’r-Reyh�n Muhammed bin Ahmed
El-Bir�ni diye daha �ok bilinmekte,
Hicri �� y�z atm�� iki de do�du denir,
Harzem’in K�s’ta ya�am��t�r El-Bir�ni.

“H�rizm” ad�yla da an�ld�� bilinir,
Bazen “Harizmi” ile kar��t�r�lm��t�r,
Bunun i�in “Bir�ni el-H�rizmi” denilir,
Harzem’in yetimi denilen El-Bir�ni,

T�rk k�keninden geldi�i yaz�lmaktad�r,
Soy k�t��nden nedense anlatmam��t�r,
O’nun T�rk�e bildi�i anla��lmaktad�r,
T�rklerle m�nasebet kuran El-Bir�ni.

K��k ya�larda saray terbiyesi alm��,
Eb� Nasr �bn Irak, O’nun ilk hocas�ym��,
O’nu her daim �stad�m diyerek anm��,
Ondan �klit Geometriyi okur Bir�ni.

Abd�ssamed el-Hakimi’den dersler ald�,
Erken ya�lar�nda ilk eserini yazm��t�,
Hicri �� y�z seksen de rasad�n� yapt�,
O zaman on yedi ya��ndad�r Bir�ni.

K�s’a Me’m�niler sald�r�p yok etmi�ti,
Bir�ni, vatan�n� mecburi terk etti,
Bir s�re yoksul bir ya�ant�ya girmi�ti,
K�sa zaman Rey’de kalm��t�r El-Bir�ni.

�bni Sina ile bir zaman tart��t�lar,
Sorulu cevapl� mektupla yaz��t�lar,
Eb�’l-Vef� el-B�’zcani’yle �al��m��t�r,
Her d�nem itibar g�rendir El-Bir�ni.

Eb�’l-Hasan saray�nda g�revler ald�,
O, sarayda m��avir olarak �al��t�,
�lme olan hevesi daha �ok artm��t�,
Eb� Sehl ile irtibatl�d�r Bir�ni.

Hicri d�rt y�z atm��ta bir karga�a oldu,
Gazneli Mahmud, yeni d�nem olu�turdu,
Bir�ni ve hocas� Gazne’de oturdu.
Nandana’da hapis kalm��t�r El-Bir�ni.

Gazneli Mahmud, d�neminde �ok rahatt�,
O �l�nce mersiye ve a��tlar yazd�,
O’nun i�in demi�tir “�lemin aslan�,”
Mahmud devrinde verimlidir El-Bir�ni.

Bir�ni, otuz kadar bilim dal�nda var,
Her konuda m�kemmel bir eser yazar,
O’nu tan�yan, okuyan, �vg�ye bo�ar,
Zamanlar�n en b�y�k �limi Bir�ni.

Bir�ni, ilim ve hikmete ba� koymu�tu,
Dertlere devay� tabiatta bulmu�tu,
Ne Hind, ne de �in tedavisine kul oldu,
Eczac�l��n babas�d�r El-Bir�ni.

Her otun sefa ve cefa y�n�n� bilir,
Toprak ve iklimine kadar ilgilenir,
Da� ve ova otu ayr� �zelliktedir,
Her daima hekimler piri El-Bir�ni.

T�p alan�n�n inceli�ine vak�ft�r,
�la�lar�n� da hep kendisi yapm��t�r,
Tabipli�in de s�n�r�n� ay�rm��t�r,
Havan ba��nda ila� yapan El-Bir�ni.

O, her maddeyi ayr� ayr� tasnif etmi�,
Nerede ne nas�l kullan�l�r belirtmi�,
Onu alfabetik s�rayla tek tek dizmi�,
Yan tesirini belirtmi�tir El-Bir�ni.

“Kitab�’s-Saydale Fi’t T�b” eseri yazd�,
T�p alan�nda m�kemmel bir ��r a�t�,
Bu eseri yazarken seksen ya��ndayd�,
Eczac�l��n babas�d�r El-Bir�ni.

Bir�ni, co�rafya ile de ilgilenir,
Asya ve Avrupa hakk�nda bilgi verir,
O y�llarda ki, �mit Burnu’nu anlat�r,
En ince detaya vak�ft�r El-Bir�ni.

Amerika K�tas�’ndan bahisler etmi�,
Japonya’n�n da topraklar�n� belirtmi�,
Bunlar Coluombus’tan be� as�r �nceymi�,
�lim d�nyas�n�n deryas� El-Bir�ni.

Bir�ni, “D�nya yuvarlak, d�n�yor” demi�,
Bunu Newton’dan be� as�r �nce s�ylemi�,
“Yer�ekimi var” deyip deneyle g�stermi�,
�lim, irfan deryas� olan El-Bir�ni.

“El-Kanun-�l-Mes’udi” uzay� anlat�r,
Onunla uzay co�rafyas�n� aktar�r,
I��k h�z�, sesten h�zl� diye yazm��t�r,
Hem fikir, hem sanat dehas� El-Bir�ni.

Her t�rl� ara� gereci kendisi yapar,
�zg�l a��rl�kta ger�ekleri yakalar,
Madenler hakk�nda �ok g�zel �eyler yazar,
“Kitab-�t-Tefhim”in yazar� El-Bir�ni.

“Marifet-�l-Cevahir”le ta�lar� s�yler,
“Mahruti alet”le madeni tespit eder,
O’nun eliyle bilinmi�tir madenler,
“Piknometre”nin mucididir El-Bir�ni.

Bir�ni, botanikle de yak�n ilgili,
Botanikle �zde�tirmi� geometriyi,
�i�ekteki nizam� da incelemi�ti,
Zoolojide derya denir El-Bir�ni.

Bir�ni, her konuda ayet, hadis arar,
K�inatla dinini bir kefeye koyar,
Allah kelam�yla olaya ��k tutar,
Hata yap�nca t�vbe eder El-Bir�ni.

“Kanun-i Mes’udi” adl� eseri yazm��,
Sultan Mes’ud fil y�k�yle g�m�� g�ndermi�,
Bir�ni almaz “o ba�tan ��kar�r” demi�,
Paraya asla �nem vermez El-Bir�ni.

“�lmin ona g�re, buna g�resi olmaz”
�eriata mugayir tek bir c�mle yazmaz,
Sa�lam ve sarih, metotsuz asla anlatmaz,
Dini ilimde haddini bilir El-Bir�ni.

B�t�ldan, hurafeden, sihirden ka�m��t�r,
Der: “Teori ve deney ilmin kanad�d�r,”
Her daim sened g�sterip nakil yapm��t�r,
�z�n�, ruhunu bozmayan El-Bir�ni.

�� nesil; Mahmud, Mes’ud, Mevd�d’a hizmette,
Zorlanmaya ba�lar g�rme ve i�itmede,
��renci En-Neh�ei kal�r hizmetinde,
Gazne’de vefat etmi� denir El-Bir�ni.

Medeniyet dedi�in ars�z canavard�r,
Tarihine g�r bak ki, nice h�rs�z vard�r,
�sl�m �liminden eserler �al�nm��t�r,
Hak ve adalet �almakla olmaz yi�idim.

El-Bir�ni ki, Harzemli bir yetim imi�,
O’nun da eserleri el alt�ndan gitmi�,
Newton gibileri o eserle �nlenmi�,
Bizim d�hiye sevgimiz olmaz yi�idim.

Bir�ni der ki;
* Hata yapt�ysam Allah’a t�vbe ederim.
* R�zas�na sar�lmak i�in Allah’tan yard�m isterim.
* Bat�ldan korunmak i�in Allah’tan hidayet isterim.
* �yilik elbette Allah’�n elindedir.
* Teori ve tecr�be, ilmin iki kanad� gibidir. Tecr�be (deney) dedi�in, tekrar tekrar yap�labilmeli ve her seferinde ayn� neticeyi vermelidir.

�air, Ara�t�rmac�, Yazar: Abdullah Ya�ar Erdo�an

NOT: Kur’�n’daki b�t�n emir ve yasaklara itaatte b�y�k hassasiyet g�steren M�sl�manlar, ilme te�vik eden, hatta ilmi emreden �yetlere itaatte de ayn� titizli�i g�stermi�lerdir. �taatteki bu hassasiyet onlar�n Fizik, Kimya, T�p, Astronomi ve Jeoloji �zerindeki ara�t�rmalar�n� ba�latan ve devam ettiren en b�y�k muharriktir. Bu sayede �sl�m d�nyas�nda dev isimler yeti�mi�tir.

Sosyal Medyada Paylaşın:

rasay Şiirleri

En Çok Okunan Şiirleri

Komşu-Komşuluk HOŞGÖRÜ Farabi İbni Sina - 1 ACBü'Z - ZENEB Kul Hakkı Muhammed Bin İsmail Buhari Hoşgörü (Musamaha) Kibir Hz. Hamza

Anasayfa

Şiirler

Yazılar

Forum

Nedir?

Kitap

Bi Cümle

İletişim

Biruni - 2