Al Battani

BETTÂNÝ - 31
D.H. 244/858 – Ö.H. 317/929

Adý, Ebû Abdillah Muhammed bin Cabir
Bin Sinan Er-Rakki el-Harrâni bilinir,
Bettan’da doðduðundan “Bettâni” denilir,
Harran civarýnda da yaþamýþ Bettâni.

Yoktur çocukluk dönemine ait bilgi,
Ýki yüz atmýþ dörtte yapmýþ gözlemevi,
Fýrat kýyýlarý, onun güzel meskeni,
“Hârrani” diye de bilinmekte Bettâni.

Astronomi aletleri yapmada usta,
Geometri, teorik, pratik astronomda,
Pek çok konuda meþhur olmuþtu dünyada,
“Âlbetanius” diye bilinir Bettâni.

Güneþ ve ay gözlemlerini mükemmel yapmýþ,
Batlamyus’un fikrine, görüþünü katmýþ,
Buluþunu “Zic”te güzelce açýklamýþ,
“Albetegnus” diye bilinmekte Bettâni.

Beþ gezegenin de hesabýný yapmýþtýr,
Bunu iki yüz atmýþ yedide yazmýþtýr,
Yirmi yaþýnda bilgin unvaný almýþtýr,
“Albategni” diye bilinmekte Bettâni.

Ailesi Rakka’da haksýzlýða uðramýþ,
Mecbur kalýp onlarla Baðdat’a sýðýnmýþ,
Halife Mu’tasým da koruyup kollamýþ,
Beni Zeyyât ailesindendir Bettâni.

Baðdat Kasrû’l-Cis’te vefat etti denilir,
Baþka kaynakta Musul diye de söylenir,
Kitâbü’z-Zic el Cami onun eseridir,
Bilime katkýsý büyük olan Bettâni.

Þöhreti doðu-Batý ilminde yer etmiþ,
Astronomide pratik tarifler belirtmiþ,
Trigonometrik fonksiyonu geliþtirmiþ,
Bilime yorumu güzel olan Bettâni.

Küresel astronomi problemini çözmüþ,
Ortografik projeksiyonu izah etmiþ,
Ýlme “Kosinüs teoremi”ni kazandýrmýþ,
Astronomi aletleri yapan Bettâni.

Üç asýr sonra da deðeri bilinmiþtir,
Modern formüllerin temeli onun denir,
Dört mevsimin uzunluðunu söylemiþtir,
Dünya ilmine yön verendir Bettâni.

Eserleri Latince’ye tercüme edilmiþ,
Arapça aslýndan Ýspanyolca’ya çevrilmiþ,
Eser Paris Bibliotheque’de denilmiþ,
Eserleri çalýnmýþ olan Bettâni.

Yahudi ve Bizanslý mucitler bilirler,
Eserlerini gizlice kopya ederler,
Onun formülleriyle hedefe giderler,
Ýslâm âlimlerinin büyüðü Bettâni.

Deðerlerine sahip olamayanlar,
Deðersizlere de uþaklýk yaparlar,
Bilmem tarih hokkabazý nasýl yazar,
Öze sahip çýkmak gerekir Bettâni.

Þair, Araþtýrmacý, Yazar: Abdullah Yaþar Erdoðan

NOT: Kur’ân’daki bütün emir ve yasaklara itaatte büyük hassasiyet gösteren Müslümanlar, ilme teþvik eden, hatta ilmi emreden âyetlere itaatte de ayný titizliði göstermiþlerdir. Ýtaatteki bu hassasiyet onlarýn Fizik, Kimya, Týp, Astronomi ve Jeoloji üzerindeki araþtýrmalarýný baþlatan ve devam ettiren en büyük muharriktir. Bu sayede Ýslâm dünyasýnda dev isimler yetiþmiþtir.

Sosyal Medyada Paylaşın: