Muhammed Bin İsmail Buhari

Türk-Ýslam âlimleri serisi – 23

Muhammed bin Ýsmail BUHARÝ (RA)
D.H. 194/810 – Ö. H. 256/870
Büyük Muhaddis

Onun tam adý; Ebû Abdullah Muhammed bin
Ýsmail bin Ýbrahim el-Cu’fi el Buhari.
Dedesinin dedesi “Berdizbeh”, Mecusi’ydi.
Babasý ise Müslümanlýðý seçmiþ idi.

Buhara valisi Cu’feli Yeman gelmiþ,
Mugire bu davet ile Ýslâm’ý seçmiþ,
Dedesi hakkýnda da bilgi verilmemiþ,
“Cu’fi” nisbesiyle de tanýnýr Buhari.

Hicri yüz doksan dörtte Buhara’da doðdu.
Babasý Mugire’nin güzel oðluydu,
Annesi ise duasý makbul bir kuldu,
Küçücük yaþýnda yetim kalýr Buhari.

On yaþýnda hadis öðrenmeye baþladý,
On birinde hocasýna ikazlar yaptý,
On altýsýnda ezberlemiþ kitaplarý,
O sene annesiyle Hac’tadýr Buhari.

Hac bitimi, Buhari Mekke’de kalmýþtýr,
Hallâd bin Yahya – Humeydi’den ders almýþtýr.
Hadis için muhaddisleri dolaþmýþtýr,
Baðdat’a sekiz kere gitmiþtir Buhari.

Baðdat, Basra ve Belh’te âlimlere gitmiþ,
Bin Muhaddis ve âlimden hadis derlemiþ,
Hicaz, Humus ve Kûfe’yi ziyaret etmiþ,
Medine’de de dersler almýþtýr Buhari.

Bin seksen kiþiden hadisler alýp yazmýþtýr,
Üç yüz dokuz Muhaddis’i kitaba yazmýþtýr,
Muhaddisleri de detaylýca anlatmýþtýr,
“El-Câmi’us Sahih”in yazarýdýr Buhari.

Firebri, Müslim ve Tirmizi öðrencisi,
Yetiþtirdi, Zûr’a, Râzi, Mervezi,
Gezere, Huzeyme gibi Muhaddisi,
Doksan bin talebesi olandýr Buhari.

Yazdýðý hadisleri ezberlemektedir,
Baðdat’ta da bir imtihana girdi denir,
Muhaddisler böylece imtihan etmiþtir,
Hadisi senediyle anlatýr Buhari.

Mu’tezile grubu fitne yaymaya baþlar,
“Mihne Olayý” da tarihe mühür basar,
Bu sapýk görüþ “Kur’ân-ý” mahlûk sayar,
Fitnecilere karþý çýkmýþtýr Buhari.

Kur’ân; mahlûk deðil, diyerek gürlemiþtir,
Kur’ân; Yüce Allah’ýn kelamý demiþtir,
Sapýk grubu vaazýyla etkilemiþtir,
Bir zaman Niþabur’da kalmýþtýr Buhari.

Bu konudaki sorulara Bid’at demiþ,
“Halkul Efali’l-Ýbâd” ý kaleme almýþ.
Ýtikadý konuya da çok önem vermiþ,
“En iyi Allah bilir” diyendir Buhari.

Niþabur’da Zühli adýnda biri vardýr,
Bu kiþi ki; Buhari’ye baþ kaldýrmýþtýr,
Buhari’yi her tarafta karalamýþtýr,
Niþabur’dan sessizce ayrýlýr Buhari.

Bilgisini, öðrenmek isteyene verdi,
Devlet adamlarýný nedense sevmezdi,
“Ýlmi küçük düþürmemek için” derdi,
Her türlü zorluða da dayanýr Buhari.

Vali, Onu özel hoca tutmak istemiþ,
O; “Ýlim belli kiþilere olmaz” demiþ,
Hz. Peygamber ilmi anlatmayý emretmiþ,
Ayrýcalýk hali sevmeyendir Buhari.

Horasan Valisi bu söze hiddetlenir,
Halkýný Buhari’ye karþý kinlendirir,
Ýftira atýp memleketten göndermiþtir,
Horasan’dan Semerkand’a gider Buhari.

Semerkand’a varmadan dostlarýný görmüþ,
Hartenk Kasabasý’nda bedeni üzülmüþ,
Ramazan Bayramý gecesi Hakk’a yürümüþ,
Hartenk’te de topraða verilir Buhari.

Ahmed adýnda bir oðluyla soyu sürer,
Dünya malýndan evinde yok zerre eser,
O güzel insan ki; ilmiyle irþad eder,
Hadis ilminin piri sayýlýr Buhari.

Orta boylu olup, ince bir yapýsý var,
Çok konuþmamayý kendine ilke yapar,
Alacaklarýna karþý müsamahakâr,
Borcuna ise çok sadýk denir Buhari.

“Dünya için dinimi satmam” diyen odur,
Gýybet etmez, edenden ise uzak olur,
Þiir yazýp mersiyelerde okumuþtur,
Ok atmada da çok ustadýr Buhari.

Onun bilmediði hadis, hadis sayýlmaz.
O ki; kendine iftira atmýþa kýzmaz,
Onun kalemi asla boþ þeyleri yazmaz,
Bu ümmetin de fakihi denir Buhari.

Sahih hadisleri ilk kez toplayandýr O,
Hadis ilminde tartýþmasýz liderdir O,
Müslim’den ileri olarak bilinir O,
Gerçeði ayýrmakta mahirdir Buhari.

“El-Câmiu’s-Sahih” ki Onun þaheseri,
Eser bizde bilinir “Sahih-i Buhari”
Titizlikle incelemiþ her bir eseri,
Boy abdestsiz hadis yazmayandýr Buhari.

Dünyada itinalý yazýlan tek eser,
Zamanýn âlimleri bunu teyit eder,
“Aralýksýz on altý ayda yazýldý” der,
Hadis ilminin piri sayýlýr Buhari.

“Et-Târihû’l-Kebir” ilk eseri denilir,
Bu kitap sahasýnda ilk ve tek bilinir,
On üç bin ravi kronolojisi içerir,
Seri eserler hazýrlamýþtýr Buhari.

Eserinde Kur’an ve Sünnet baþ kaynaktýr,
O, ilk Sünni âlimlerden sayýlmaktadýr,
Ehl-i Sünnet mezhebine katkýsý vardýr,
Her bir konuyu güzel açýklar Buhari.

Bizler ki, o dâhileri unutur olduk,
Ýçi boþ, dýþý boþ, bir hayat yolu kurduk,
Biz hangi iþimizi dâhilere sorduk?
Ben bilirim diyen yanýlmýþtýr yiðidim.

Maþa varken, ateþi elle karýþtýrdýk,
Elimiz, evimiz yanýnca hayýflandýk,
Hani doðrularý baþ tacý yapacaktýk?
Âlimleri sevmemiz gerekir yiðidim.

Þair, Araþtýrmacý, Yazar: Abdullah Yaþar Erdoðan

Sosyal Medyada Paylaşın: