AŞK
Namluda çivi, çiziyor yivi
Katleden devi, ölüm bir nevi
Çelikten kavi, od’a müsavi
- Kalbi parçalayan kama mýdýr aþk?
- Eskimiþ duyguya yama mýdýr aþk?
Gökteki þimþek, tüfekte fiþek
Nazlý kelebek, beþikte bebek
Yemin ederek, hep ölene dek
- Sürer mi sonsuza, bir yaz belki aþk
- Deðeri bilinmez ama ilki aþk.
En deli sancý, yakar kýskancý
Yürekte acý, bulur muhtacý
Derde otacý, þifanýn tacý
- Rafta satýlmayan ilaç mýdýr aþk?
- Göðsünde þaklayan kýrbaç mýdýr aþk?
Zem eder suyu, böler uykuyu
Yoktur saðduyu, en derin kuyu
Bozarak huyu, çözer tutkuyu
- Sýrlarla boðulmuþ bir gecedir aþk
- Dillere taht kuran tek hecedir aþk.
En tatlý rüya, bitmezmiþ güya
Doyuran derya, deðiþik dünya
Güneþe veya; rakiptir aya
- Yazýlý ve görsel yayýn mýdýr aþk?
- Basýnca patlayan mayýn mýdýr aþk?
Ýki olur bir, en güzel devir
Yokluðu kabir, karanlýk þehir
Kalemde nesir, dillerde þiir
- Notayla iþlenen bir ahenktir aþk
- Hayatý sevdiren pembe renktir aþk.
Baþlarda ayaz, kibritte alaz
Kulakta avaz, haylaz mý haylaz
Duvak bembeyaz, verilir cevaz
-Yalancý cennette iksir midir aþk?
-Zakkum mu, zýkkým mý, zehir midir aþk?
Afet Ýnce Kýrat
ÇÖZÜMLEMESÝ
Ses tabakasý: Þirin en dikkat çekici yönü biçimi yani ses tabakasýdýr. Alýþýk olunmayan bir biçim kullanýlmýþ. Yedi birimlik þiirde birimlerde beþer dize vardýr. Ýlk üç dize 5+5 duraklý olup hem iç hem dýþ uyaklýdýr. Son iki dize ise 6+5 duraklý olup kendi arasýnda uyaklýdýr. Yine 1. 3. 5. ve 7. bentlerde son iki dize “midir aþk” redifiyle bitip istifham (cevap beklemeyen soru) sanatlýdýr. Þiirde iç uyaklar olduðu için bol bol asonans ve aliterasyonlar da vardýr. Örneðin “Kulakta avaz haylaz mý haylaz” dizesinde sekiz kullanýmla “a” asonansý “Nazlý kelebek beþikte bebek” dizesinde yedi kullanýmla “e” asonansý; “Zakkum mu zýkkým mý zehir midir aþk” dizesinde hem “m” hem de “z” aliterasyonu kullanýlmýþtýr. Yine dört birimde kullanýlan istifhamlar da okuma vurgusuyla þiirin ahengine etki etmektedir.
Anlam tabakasý: Aþk, tanýmý ve genellemesi olmayan mantýklý mantýksýz her þeydir: Mutluluk, sevinç, özlemek, beklemek, sevgi, tutku, takýntý, kalp sancýsý... Aþk bir anlamda iki kiþilik deneme uçuþudur. Duygu olarak adlandýrýlsa da mantýksýz bir durumdur. Kimilerine göre tanrýnýn yeryüzündeki görüntüsüdür; onun için her yerde ve her þeydedir. Þair de þiirine en akla gelmedik yerde bile (Namluda çivi çiziyor yivi) aþkýn olduðunu söyleyerek baþlamýþ þiirine. Büyük küçük, maddi manevi her yerde olabileceðinden bahsetmiþ, bazen aþkýn özelliklerinden bahsetmiþ, bazen tanýmlara sýðmadýðý için sorular sormuþ. Þiirde geçen eskimiþ sözcüklerden kavi, saðlam; od, ateþ; müsavi, eþit; otacý, doktor; zem, kötülemek anlamlarýndadýr.
Obje tabakasý: Sadece ilk birimde namlu, çivi, yiv, dev, çelik, od, kalp, kama, yama objeleri kullanýlmýþtýr. Þiirin bütününde aþk denilince ilk anda akla gelmeyecekler dahil pek çok obje vardýr.
Karakter tabakasý: Kýrat belki de yapýlmasý en zor olaný yapmaya çalýþmýþ, bir yandan aþkýn özelliklerini dizelere yazmýþ, bir yandan da cevap beklemeyen sorularýyla aþkýn tarifinin yapýlamayacaðýný þiir diliyle anlatmýþtýr. Þiirlerinde çoðunlukla 7+7 duraklý hece ölçüsünü tercih etmesine raðmen bu þiirinde bir düzen içerisinde ayný anda hem 5+5 hem 6+5 duraklý heceyi birlikte kullanmýþtýr. Bundan anlaþýlýyor ki þiirde yeniliði, farklýlýðý seven bir þairdir. Farklý okumalarda þiirin anlamý ve þairin karakteri hakkýnda baþka çýkarýmlar yapmak da mümkündür. Son birimdeki “Duvak bembeyaz verilir cevaz” dizesindeki mutlu sondan, þiirlerinde bir kompozisyonun olduðu da görülmektedir.
Alýnyazýsý (kader) tabakasý: Ýnananlara göre maddi manevi her þeyin yaratýcýsý tanrýdýr. Kimilerine göre aþk tanrýnýn varlýðýnýn ve yaratmasýnýn delilidir. Aþk belki de üremek için uygun olaný seçme duygusunun þekil deðiþtirmiþ halidir. Þiirin son birimindeki “Yalancý cennette iksir midir aþk?” dizesinden, insanlarýn bu yalancý dünyada yaþamak zorunda olduðu ve bunun da kader olduðu þeklindeki inanç dile getirilmiþtir. Dünya genelinde aþklarýn evlilikle sonuçlanmasý, dahasý evlilerin bir birine aþýk olmasý istenen, beklenen bir durumdur.
Çözümleyen; Seddar Ýnce
Sosyal Medyada Paylaşın:
Afet İnce Kırat Åžiirleri
(c) Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir.