SÜTLÜ KENGER SAKIZI...
Beydaðýnýn mor salkýmlý
Yaðmur bulutlarýný getirdim sana.
Yüreðimin acýsýný koydum içine.
Bakarda görür, anlarsýn diye.
Kaysý çiçeklerinin beyazýný getirdim.
Taç yaparsýn baþýna.
Ben vurgunum gözlerine kaþýna.
Al! al! gönlümden baharlarý.
Al! al! gönlümden sevdalarý.
*
Kirazlarýn alýný
Ayvalarýn dalýný
Getirdim sana.
Canýmýn içinde
Can-ý
Yüreðimin içinde
Sevgimi, verdim sana.
Al! al! gönlümden baharlarý.
Al! al! gönlümden sevdalarý
*
Sen iste.
Sen iste yeter ki.
Yýldýzlarý bulutlarý
Yaðmurlarý, bütün dünyalarý.
Vereyim sana.
Fýratýn sevdasý karýþtý
Beydaðýnýn piriç tane karýna.
Al! al! gönlümden baharlarý.
Al! al! gönlümden sevdalarý.
*
Malatya bulguru getirdim.
Kýnallý ellerinle
Çiyköfte yoðurursun diye.
Bir çift
Sütlü kenger sakýzý var.
Mor nakýþlý heybemde.
Sana olsun hediye.
Al! al! gönlümden baharlarý.
Al! al! gönlümden sevdalarý.
*
Arif Ocakçý. O-C-A-K-B-E-Y
KENGER (gundeli atournefortii) / compositae
Taným
Kenger, yüksek yerlerde ,daðlarýn sarp kayalýk bölgelerinde kendiliðinden yetiþen dikenli,þifalý bir bitkidir.kurak iklimi sever.bu bitkiden çoðumuzun bildiði anadolunun çok özel doðal ürünü olan kenger (dað) sakýzý elde edilir.Bilinen bileþimi mastix (sakýz ) dýr.
Kengerin bir dönemin uygarlýklarýnýn sütun baþlýklarýný süsleyen, akantus denilen dikenli yapraklarla akraba olduðu da söylenir. Az geliþmiþ bir enginar sayýlabilir.
Elde Edilmesi
Bol dikenli kenger bitkisinin toprak altýnda kalan kýsmýný çaprazlamasýna býçakla kesilir ve üzerini temiz bir taþla kapatýlýr.kesme iþlemi ustalýk gerektirir.Bitkiden akan beyaz renkli sütü donduktan sonra da, bol su ile yýkanýr ve elde edilen bu sakýz çýkartýlýr.
Bir kenger bitkisinden üç defa sakýz yapýlabiliyor.Sabahtan gövdesi kesilerek sütü akýtýlan bitkinin akþam sakýzý toplanabiliyor.
Özellikleri-Faydalarý
En önemli özelliði katkýsýz ,doðal bir ürün olmasýdýr.Piyasada bulunan diðer sakýzlarda katký maddesi olduðu için vücuda faydasý yoktur.Kenger sakýzýný yumuþatmak sabýr ister.En erken 1 haftadan önce pek yumuþamaz.Bazý gençlerin önce epeyce çiðneyip sonra ebeveynlerine , yaþlý aile halkýndan birine verdikleri de duyulmuþtur.
Ýnsan saðlýðý için bugüne kadar tespit edilmiþ ,bilinen hiçbir zararý yoktur.bunun aksine çeþitli hastalýklarýn giderilmesi için faydalýdýr.Doðal ilaç olarak bilinir.TEspit edilen faydalarý þunlardýr :
Çürük diþin üstüne kenger sakýzý konulup ýsýtýlan demirin sakýzýn üzerinde gezdirilmesi suretiyle diþaðrýsý giderici
Patlayan kulak zarýnýn düzelmesi,
Safra kesesinden taþ düþürme,
Kalp damarlarýnýn gevþemesi,
Diþetlerini kuvvetlendirici,
Orta kulak iltihaplanmasý,
Mide aðrýsý ve þiþkinliði,
Aperatif / iþtah açýcý,
Diþleri temizleyici,
Çene gevþemesi,
Hazýmsýzlýk ,
Tansiyon,
Yüz felci,
Þeker,
Tedarik Edilmesi
Mevsiminde coðunlukla pazartesi ve cuma günleri türkiye malatya-darende çarþýdaysanýz elinde su dolu plastik leðen içinde kenger sakýzý ile gezen çocuklarý görebilirsiniz.Ayrýca istanbul mýsýr çarþýsýnda malatya pazarlarýnda bulabilirsiniz.Temmuz ayýnýn ortalarýnda üretilen kenger sakýzýnýn eylül ayýnýn sonlarýna doðru sezonu kapanýr.
1. Turkiye-Malatya-Darende Ali Karataþ
2. yakup_cinar@yahoo.com tel:0536 420 38 87 www.geocities.com/yakupcinarc/
Tat-Koku
Kenger sakýzý kekik tadýný anýmsatýr.Ýlk çiðnemeye baþlanýldýðýnda tadý hafif acý olur.Ancak çiðnemeye devam edildikçe bu acýlýk kaybolur.
Kendine has karekteristik az kokuludur.
Muhafaza
Kenger sakýzýnýn 5-6 ay kadar kullaným süresi vardýr.
Kenger sakýzsýz yapamam diyenler buzdolabýnda biraz daha uzun süre muhafaza edebiliyor.
Bir miktar çiðnendikten sonra yorulursanýz yine su dolu bir kabýn içine konulmak suretiyle muhafaza edilebilir.
Ticari Takdim
Yaprak kenger sakýz ,damla kenger sakýz olarak iki þekilde ticari olarak takdim ediliyor.
Satýlýrken,bekletilirken su içinde muhafaza ediliyor. Fiyatý 6 adedi yaklaþýk (1500 ytl =1 usd) dir.
Bilinen Diðer Ýsimleri
Yayla gülü sakýzý
Dað sakýzý
Çengel
Kengel
Çýtlýk (sivas ilinde böyle söylenir),
(Gundeli atournefortii) / compositae (asteraceae)
Gundelia toumefortii (sýfýla)
(Kenger otu) (verwehende blätter (gundelie) gundelia tournefortii)compositae
Yetiþtiði Yerler
1. Türkiye , Turkey-,
-Malatya
Darende
Ayvalýk Köyü-Ziraat Tepesi
-Sivas
-Erzurum)
2.Transcaucasia,
3.Kýbrýs-cyprus,
4.Syria,suriye
5.Iraq, Irak
6 Ýran (tahmini),
Kenger Sakýzý ve Oruç
Günümüzde üretilen sakýzlarda, aðýzda % 0.5 alfa amilaz enziminde tükürükle- çözülen katký maddeleri bulunduðundan, ne kadar itina edilirse edilsin bunlarýn yutulmasýndan kaçýnýlmasý mümkün deðildir.Bu sebeple bu tür aðýzda tükürükle çözülen katký maddeleri içeren sakýzlarý çiðnemek orucu bozar.
Kenger sakýzý bünyesinde katký bulunmaz ve çiðnendiðinde hiçbir eksilme olmaz.daha önce çiðnenmiþ ve tadý kalmamýþ sakýzlarýn çiðnenmesi orucu bozmamakla birlikte,oruçlu iken böyle bir sakýzý çiðnemek mekruhtur.
Oruçlu bir kimsenin evvelce çiðnenmiþ olan sakýzý çiðnemesi mekruh olup, yeni alýnmýþ bir sakýzý çiðnemesi ise asla caiz deðildir. hele içinde tat ve koku bulunan çikletleri çiðnemek ise oruç için tehlikelidir.
Yemekleri
Ayný zamanda bir yaban sebzesi olan kenger haþlanýr, kavrulur, varsa yumurta kýrýlýr, bulgura katýlýr. tulukta yoðurtla ekþimeye býrakýlýr.
( Fermentasyon iþlemi )
Kenger Filmi -Gani Þavata
Baþrollerini Gani Rüzgar Þavata, Töre Anadolu ve Ýlknur Soydaþ’ýn paylaþtýklarý KENGER filmi Kanal 7’de izlenme rekoru kýrmýþtý.Aysun Güven, Levent Çakýr, Ekrem Erkek, Aydýn Aydýn, Makbule Hasdemir, Kamuran Kýlýç, Yusuf Özpolat, Enver Dönmez ve Dilber Ay gibi ünlü oyuncularýnda rol aldýðý Kenger Malatya nýn Darende ilçesinde çekilmiþti.
Ayrýlýk, özlem ve aþk acýsýný anlatan duygu yüklü bir yapým olan Kenger, bir öðretmenin acýlarla dolu hayat hikayesini anlatýyor.
Elif öðretmen ve eþi, Hakkari’nin Þavata Köyü’nde öðretmenlik yapmaktadýrlar. Bir yýlý daha geride býrakarak görev süreleri sona erdiðinde memleketlerine gitme hazýrlýðýna baþlarlar. Yola çýkmalarýndan bir gece önce aniden evleri basýlýr ve Elif öðretmenin eþi Mehmet acýmasýzca katledilir. Elif öðretmen çaresiz eþinin cenazesiyle birlikte Hakkari’den memleketine doðru yola çýkar. Malatya Darende’nin Kenger Köyü’ndeki Kavu’nun durumu da Elif öðretmenden farklý deðildir. Çünkü Kavu da ayný gece Elif öðretmen gibi ailesini kaybetmiþtir. Tek fark Kavunun ailesini katleden bir insan deðil, doðanýn kendisidir. Kavu daðda kenger yakarken yaðmura tutularak yýldýrým çarpmasýyla üç kýzýný ve eþini kaybetmiþtir. Elif öðretmenin hatýra defterine kendi acýsýyla birlikte Kavu ailesinin dramý da girer. Her ikisi içinde zorlu ve bilinmez bir yol baþlamýþtýr artýk
Yönetmen: Gani Rüzgar Þavata Oyuncular: Gani Rüzgar Þavata, Töre Anadolu, Ýlknur Soydaþ, Aysun Güven, Levent Çakýr, Ekrem Erkek, Aydýn Aydýn, Makbule Hasdemir, Kamuran Kýlýç, Yusuf Özpolat, Enver Dönmez, Dilber Ay. Müzik: Metin Karataþ Senaryo: Ýlker Barýþ/ Gani Rüzgar Þavata
Yapým: 7. Sanat Sinema/2005
Kengere Ýliþkin Bir Hikaye
iki çocuðu üvey analarý kenger toplamaya gönderir.Kýzýn elinde kengeri köküyle sökmeye yarayan bir tür keser. Oðlanýn sýrtýnda çuval. Çocuklarýn ikisi de aç.Oðlanýn gözü kengerin birini olsun soyup yemekte. Kýz , sakýn ha analýðýmýz öldürürden baþka bir þey söylemiyor çuvala atarken kengerleri. bir iki saat sonra kýz bakar ki çuval yýrtýk , boþ. nerde kengerler?diye haykýrýr. bilmem der oðlan ben yemedim. kýz yedin dedikçe oðlan min nexwar! diye yanýtlar onu. yemedim iþte aç karnýmý, bak karnýma. Kýzýn ,analýðýndan korkusuna boþuna yorgunluðu ve açlýðý eklenmiþtir. Keseri kardeþinin karnýna indirir ve kanlar içindeki midenin bomboþ olduðunu görür.
ve Kengere Veda Vakti Geldi.
Yayla gülü olan kenger sakýzý sýcak yaz aylarýnda dikkat gerektiren,yoðun,zor,tehlikeli bir çalýþmanýn ürünü olarak elde edilmektedir.
Sizde vatanýndan ayrý, bu tadlara özlem duyan, bu þifalý ürününden yararlanmak isteyenlerden biriyseniz , bir þekilde de elinize her nasýlsa zor da olsa ulaþtýysa ,size bembeyaz misler gibi kenger sakýzýný çiðnemek , fazlaysa da ikram etmek ve hediye etmek kalýr . Alýrken de cebinizi biraz zorlayýp çok - çok alýn ki ikram ettiklerinize tattýran siz olun.Ýþiniz zor.Çeneniz dert görmesin.
Afiyet olsun.Allah þifa versin.
ARÝFOCAKÇI OCAKBEY
Sosyal Medyada Paylaşın:
(c) Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir.