CELAL ZADE NİŞANCI MUSTAFA ÇELEBİ(Gülce-Bahçe)

Kanuni Sultan
Süleyman Han devrinden
En önde gelen
Âlim ve bilginlerden
Karadeniz’in
Yemyeþil diyarýndan
Görülmeye deðer
Tosya’nýn civarýndan
Kadý Celal’in
Sevgili oðlu olup,
Koca Niþancý
Namýyla anýlýrdý.
*
Tosya’da doðan, Mustafa Çelebi
Ýlk tahsilini, burada yaptýktan
Rabbe kul olup, özenle taptýktan
Sonra yürürken, yedi üzüm, leblebi
…Dedi yiyeyim ki;
….Zeki ve saðlýklý olayým.
…..Varýp Ýstanbul’a, öðrenimini tamamlayýp,
……Bilgi, ilim ve irfanla dolayým.

Genç yaþýnda devlet hizmetine girdi.
En güzel þekilde ona hizmet verdi
Her insan düþkündür, parayladýr derdi
Þu dünyanýn derdi, daha kimler gerdi.
…Ama asýl hedef, merhem olmak bir yaraya
….Ýster yokluða, ister sahip ol
…..Þatafatlý ve görkemli nice saraya.
……Celal Zade Niþancý Mustafa çelebi
…….Yýl bin beþ yüz on altýdan bir güne erdi.
……..Piri paþaya intisap ederek,
………‘Halka hizmet hakka hizmettir’ dedi;
……….Hizmet için insanlýða Divan Katibi oluverdi.

Ýslam yazýlarýndan, en divani yazýda
Baþarýlý olup da, bir güzelce kâðýda
Döktü, döktü emekle, yaþar gibi yazýda
Oya gibi iþledi, çözüldü el baðýda
…Mesleðini ilerletti çabuk yoldan,
….Yavuz Sultan Selim’in iltifatýna kavuþtu.
…..Piri Paþadan sonra, Ýbrahim Paþanýn da,
……Kazandý takdirini, hem de en boldan.
…..Mýsýr’a gittiði sýrada Ýbrahim Paþa
….Mustafa Çelebiyi de aldý Yaný baþa
…Sýr kâtibi olarak görev verdi, gitmedi takdir boþa.
Mýsýr’da kaldýklarý, an zarfýnda âsâyiþ,
Huzurun ve düzenin, teminine kanunlar
Kurþuni kýzaðýna, çekilip de alâyiþ
Ol ki huzurumuza, bir nebze dokunsunlar
…Diye Sadrazam Ýbrahim Paþanýn yanýnda
….Liyakatini fevkalade gösterdi.
…..Her insan doðduysa bir þekilde ölecek
……Kimi faydalý iþ peþinde, kimi dünyalýk gelecek
…..Ölsem bende, her vatan ve millet sevdalýsý gibi
….Serilsem yere, yaðcý bedir halýsý gibi
…Gerçekte ne için öldüðümü, rabbimden baþka kim bilecek?…
Rapor hazýrlamada, kabiliyeti üstün
Mustafa çelebi’nin, resmi yazýmlardaki;
Bilinmiyor bu diye, niçin darlara düþsün
Parmaðý var fermanlar gibi nazýmlardaki
…Dahasý beratlarla, çoðu defa, çoðu zaman
….Padiþah mektuplarý ona yazdýrýlýyordu.
…..Çünkü Padiþahlarda biliyordu
……Edebiyat bilirsen savaþ kazandýran bir ordu
……..Bilmezsen, beceremezsen biz mahvediyordu.
*
Bin
Beþ yüzün
Otuz dördünde
Irakeyn seferinde,
Bitmesin tamda þimdi çile,
Hasretken biz damlacýk suya, göle
Hele de hainlerin eli, beyaz güle,
Sakýn deðmesin derken kara topraðýma bile
Ülkeme acýmadan edilirken arkasýndan hile

Bir
Niþancý
Adý Seydi Bey
Sonu bulan vadeyle,
Sonsuzluða giriþ kapýsý
Ölüm denen vuslatýn türküsüyle,
Ölünce cennette yer bulmak ülküsüyle;
Yerine bizim Celal Zade Mustafa Çelebi
Niþancýlýk makamýnýn niþancýsý olarak geldi.
*
Bin beþ yüz elli yediye, hiç aralýksýz çalýþtý
Bu makamda da devlete, hizmet etmeye alýþtý
Birçok kanun ve nizamýn, hazýrlýðýný saðladý
Ayrýca dýþ ülkelerle, siyasi iliþkileri baðladý
…Siyasi münasebetlerde
….Fevkalade maharet sahibi olduðunu,
…..Gösterdi daha nice meziyetlerle dolduðunu.
*
Osmanlý Devletinin, Bakanlar Meclisinde
Kanunlarla ilgili, hususlarda devamlý
Hep fikri alýnýrdý, fikirlerse kývamlý
Ondan dinlendi kanun, yapanlar meclisinde

Sonraki devirlerde, derlenen bu kanunlar
Onun dahli olup da, hazýrlanan nizamlar
Osmanlý tarihine, geçen altýn kuramlar
Hepsi de celal zade, kanunu oldu bunlar

Celal zade kanunu, ismi tarihe geçti
Bak dudaklarýmýzdan, sevinçtir hep yayýlan
Nice insanlar vardýr, baþarýya bayýlan

Rab’dir yüce yaratan, herkese ömür biçti
Bu bir kýsa imtihan, keþke bunu bilseler
Vatan, millet ve din, deyip gidebilseler
*
Günler geldi, günler geçti hýzla, bak hep geriye
Gidelim hak ve hidayet yolunda ileriye,
Baykuþ yuvasýdýr gönlümüz gel kardeþ beriye
Diyerek hep kardeþliðe, hep sevgiye çaðýran
…Niþancýlýktan ayrýlan Mustafa Çelebi’ye
….Kanuni Sultan Süleyman Han
…..Olur kendisine emeklilik maaþý baðlayan.

Ey gökte uçan kanadý kýrýk kuþlar, siz ötün
Ey karagözce koyun, üzülme sal, aksýn sütün
Bununla beraber devlet hizmetinden büsbütün
El çekmiþ deðildi, bu yolda hiç vermedi ödün
…Bin beþ yüz altmýþ yedi tarihinde,
….Tekrar niþancýlýða tayin oldu, ey okuyan kiþi
…..Duysun seninde kulaðýn
……Okusun, yorgunluktan yaþarsa da, iki gözün…

Dar geçitli Zigetvar Seferine de katýlan
Mustafa Çelebi, vazife seçmeden atýlan
Görevden kaçýp arzulara uymakla batýlan
Her halükarda, kara zindan çukurda yatýlan
…Ahret kapýsý kabre varýncaya kadar,
….Ýkinci kez geldiði niþancýlýk vazifesinde kaldý
…..Ayný yýl içinde vefat ederek,
……Eyüp Sultandaki Niþancýlar Camii yanýndaki
…….Ebedi yolculuðuna, dört kiþinin omuzlarýnda daldý.
*

Yeter artýk bu miskinlik, bu eksiklik bize yetti
O lim seven âþýklarý, bilinir himaye etti

Kendisinin emekliye, ayrýldýðý ilk dönemde
Güzelce bir ev yaptýrdý, oturabilir önemde
Birde hamam yaptýrmýþtýr, çýksýn kirler suyla, nemde
Yeter artýk bu miskinlik, bu eksiklik bize yetti

Birde halveti tarikat, için yaptýrdý bir tekke
Ýlim ve irfan yuvasý, oldu evi sanki Mekke
Sanki ev, Erkam’ýn evi, bundan hiç almazdý sikke
Ýlim seven âþýklarý, bilinir himaye etti
*
Ayný zamanda bir þairdi kendisi takdir edilen
Padiþaha sunduðu kasideler pek bir beðenilen
Kendisine ikram ve iltifatla sevgi gösterilen
Cömert ve þefkatli bir kiþiliðe sahipti muhterem

Tutunacak dal dilerken yüceler yücesi rabbinden
Ýlim ve fen de, insanlýða hizmet yolunda gidilen
Devrin önde gelenleri tarafýndan takdir edilen
Baþka alanlarda da çalýþmýþ, ülke için bilinen
…Þiir ve inþâ yanýnda,
….Birçok telif ve tercüme eser býrakarak,
…..Ýlim seven aþýklara, bilinir hediye etti.

Belki merak edipte soracaksýnýz inþâ ne demek,
Divan edebiyatýnda edebi sanat yüklü emek;
Çaðlar duygu, okþar ruhu, maharet ister ya denemek
Düz yazýdýr, günümüzdeki bir neviden kompozisyon

Eserleri neler þöyle bir deðinelim;

Oku dedi ilk önce, bilgili ol der yüce yaratan
Bunun için kalem yorup, kâðýda mürekkep yalatan,
Kânûnî Sultan Süleyman devrini kalemden akýtan
Gayet içten, güzel ve akýcý bir üslûpla anlatan
…Celal Zade Mustafa Çelebi’nin
….‘Tabakatül memalik fi deracetil mesalik’ adlý eseri
…..Eserlerinin baþýnda gelmekte diye methetmeye.
……Gerek vardýr elbet keleme ve dile söyletmeye.
……Bundan dolayýdýr belki de, Tarihçi Peçevi bu esere;
…….‘Manzum ve Mensur Þehname’ adý vererek,
……..Çalýþmýþtýr kýymetini ifade etmeye

…Ýlk niþancýlýðý döneminde
Horasanlý bir Muinül Miskin adlý beþerin
Peygamberlerin yaþam tarihiyle ilgili
Bil, Mearicün Nübüvve adlý eserini
Tercüme etti Türkçeye, okur diye dillerin

Mustafa Çelebi, emekliye ayrýldýðý sýrada
Eyüp Sultandaki evinin bulunduðu o arada
Oturmaktaydý ne saray, ne de kötü bir barakada
Ýþte burada yazdý, tam onu söyleyecek burada
…Konuþan haddini bilmez dilim
….Yazacak okumasanýz da, þu benim elim.
…..Mevahibül Hallak Fi Meratibil Ahlak adlý
……Daha sonraki zamanlarda,
…….Enisüs Selatin ve Celisül Havakýn adý verilen
……...Kelamlarla dolu olan, pek kýymetli eserini,
,
…….Bu kýymetli eserin, Ýslam ahlakýný anlattýðýný
……..Meydana geldiðini elli dört bölümden
……..Sizlere bildirecek ben, bunda bile aciz benim
………Bari hiç olmazsa ahlak üzere olsun,
……….Yaþadýðým ömrümde, benim hayat düzenim


Günebakan çiçeði güne bakýp emerken ýþýklar
Çalýþtý o hep, fütursuzca gidip gelirken kaþýklar
Yavuz Sultan selim’i ve yaþamýný yazdý özenle
Din ve devlete hizmetlerini, ahenkli bir düzenle
…’Selimname’ adlý eserini yazdý…
….Niþânî mahlaslý Dîvân’ý olan eseriyle
…..Bunlardan baþka bir çok tercüme eseri,
……Yazdýðý bilinmektedir baþlamadan ebedi seferi.
*
Neyi beklersin
Ey kul, niye gafil ben
Ne emeklersin
Hep kötülük peþinden

Sisler de baþýn
Akmasýn hiç gözyaþýn
Düþün ve taþýn
Gel çatýlmasýn kaþýn

Göz gözü oyar
Virgül menfaat için
Söyle gözüm, yar
Bu debdebe gör niçin

Sislerde baþýn
Vakit var, düþün taþýn
Hayýrlý iþin
Peþine koþ ve düþün

Ömür kýsa bak
Hýzlýca geçip gider
Âlemde kalmak
Yok, sen dur ki o gider

Örnek yaþanmýþ
Bak nice hayatlar var
Tarihin sahnesinden
Bak çelebiler geçer


Feyzullah Kýrca
Akbaþlar Köyü / Dursunbey
-------------------------------------------------------------
Ýntisap: baðlanma, hizmete girme, kapýlanma
Alâyiþ: gösteriþ, göz kamaþtýrma,

Sosyal Medyada Paylaşın: