1 Mayıs İşçi Bayramı

Ýlk kez 1856’da Avustralya’nýn Melbourne kentinde taþ ve inþaat iþçileri, günde sekiz saatlik iþ günü için Melbourne Üniversitesi’nden Parlamento Evi’ne kadar bir yürüyüþ düzenlediler.

1 Mayýs 1886’da Amerika Ýþçi Sendikalarý Konfederasyonu önderliðinde iþçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalýþma takvimine karþý, günlük 8 saatlik çalýþma talebiyle iþ býraktýlar. Chicago(Þikago)’da yapýlan gösterilere yarým milyon iþçi katýldý. Luizvil’de (Kentaki) 6 binden fazla siyah ve beyaz iþçi, birlikte yürüdü. O dönemde Luizvil’deki parklar, siyahlara kapalýydý. Ýþçiler, sokaklarda yürüdükten sonra hep birlikte Ulusal Park’a girdi. Her eyalet ve kentte, siyah ve beyaz iþçilerin birlikte yaptýðý gösteriler, gazeteler tarafýndan, ’Böylece önyargý duvarý yýkýlmýþ oldu’ þeklinde yorumlanmýþtý1.

Bu gösteriler 1 Mayýs’ý izleyen günlerde tüm harareti ile devam etti ve 4 Mayýs’ta kanlý Haymarket Olayý’na yol açtý.

Uygulanan yasal baskýlarla bu gösterinin tekrarlanmasý engellendi. 1889`da toplanan Ýkinci Enternasyonal’de Fransýz bir iþçi temsilcisinin önerisiyle 1 Mayýs gününün tüm dünyada "Birlik, mücadele ve dayanýþma günü " olarak kutlanmasýna karar verildi. Böylece ikinci gösteri 1890 yýlýnda yapýlabildi.


Türkiyede Sarper Özsan’ýn yazýp bestelediði 1 Mayýs Marþý eþliðinde kutlanmaktadýr.
Osmanlý Devleti döneminde iþçi örgütlenmesinin en geliþmiþ olduðu yer Selanik’ti ve 1911 yýlýnda burada tütün, liman ve pamuk iþçileri, 1 Mayýs gösterisi düzenleyerek bu günü kutladýlar.
1912 yýlýnda Ýstanbul`da ilk defa 1 Mayýs kutlamasý gerçekleþti.
1923 yýlýnda 1 Mayýs günü yasal olarak "Ýþçi Bayramý" ilan edildi.
1924`te hükümet kitlesel 1 Mayýs kutlamalarýný yasakladý.
1925`te çýkan Takrir-i Sükun Yasasý, Ýþçi bayramýný kutlamayý yasakladý ve uzun yýllar bu yasak geçerliliðini korudu.
1935 yýlýnda 1 Mayýs`a "Bahar ve Çiçek Bayramý" adý verildi ve ücretsiz tatil günü ilan edildi.
Türkiye Cumhuriyeti döneminde iþçi hareketleri yüzyýlýn ikinci yarýsýndan itibaren ivme kazandý.

1976 yýlýnda uzun yýllar sonra ilk defa geniþ katýlýmlý 1 Mayýs kutlamasý Taksim`de Devrimci Ýþçi Sendikalarý Konfederasyonu`nun organizasyonu altýnda gerçekleþti.
1977 yýlýnda Ýstanbul Taksim Meydaný’nda yaklaþýk 500 bin kiþiyle en geniþ katýlýmlý 1 Mayýs toplantýsý düzenlendi. Ancak, göstericilerin üzerine ateþ açýldý ve göstericilerden 34’ü, yaralanarak ve üstlerine ateþ açýlmasý sonucu çýkan izdihamda ezilerek öldü. 1977 yýlýnýn 1 Mayýs günü, tarihe Kanlý 1 Mayýs olarak geçti. Askeri darbe hazýrlýðý olarak yapýldýðý MÝT tarafýndan Baþbakan Süleyman Demirel’e rapor edilince, Kara Kuvvetleri Komutaný Namýk Kemal Ersun derhal re’sen emekliye sevkedildi.
1978’de yüzbinlerce kiþi tarafýndan Taksim Meydaný’nda kutlandý.
1979`da Sýkýyönetim Komutanlýðý Ýstanbul`da miting yapýlmasýna izin vermedi, sokaða çýkma yasaðý ilan etti. Buna raðmen Ýstanbul sokaklarýnda yüzbinlere ulaþan rakamlarla korsan 1 Mayýs kutlandý.
1981`de Milli Güvenlik Konseyi 1 Mayýs`ý resmi tatil günü olmaktan çýkardý.
1989`da trafik polisinin açtýðý ateþ sonucu iþçi Mehmet Akif Dalcý yaþamýný yitirdi.
1996`da Taksim Meydaný’nýn yasaklý olduðu gerekçesiyle Kadýköy`de düzenlenen 1 Mayýs kutlamalarýna yaklaþýk 150 bin kiþi katýldý. Eylemin ilk dakikalarýnda polisin silahsýz göstericilere açtýðý ateþ sonucu 3 kiþi hayatýný kaybedince, Kadýköy`de büyük bir kitlesel isyan gerçekleþti. Bu olaydan sonra Kadýköy 2005 yýlýna kadar 1 Mayýs kutlamalarýna yasaklý kaldý. Ayrýca telsizinin sesini açýk unutan bir sivil polisin göstericiler tarafýndan oldukça þiddetli bir þekilde dövülmesini Star TV`nin naklen duyurmasý ve bir baþka yerde polislerin eðlenerek seyrettiði bir linç giriþimini de naklen yayýnlamasýyla hafýzalara kazýndý.
2006 yýlýnda en geniþ katýlýmýn yaþandýðý ilçe Kadýköy oldu. Çeþitli sendikalar ve gruplar saat 12:00 sularýnda Rýhtým Caddesi`ne yürüdü. Düzenlenen miting sonrasý saat 16:00 sularýnda gruplar tamamen daðýldý.
2007 yýlýnda 1 Mayýs’ý tekrar Taksim’de kutlayarak ayný zamanda 1977’de olan olaylarý anmak isteyen gruplarý polis silah, biber gazý, gaz bombasý kullanarak durdurmaya çalýþtý. 100’den fazla kiþi yaralandý.Valiliðe göre 580, diðer kaynaklara göre 700’e yakýn gözaltý gerçekleþti. Ýbrahim Sevindik adýndaki bir vatandaþ hayatýný kaybetti.
2008 Nisan’ýnda, 1 Mayýs’ýn "Emek ve Dayanýþma Günü" olarak kutlanmasý kabul edildi.
2008 yýlýnda sendikalarýn hükümetle 1 Mayýs’ý Taksim’de kutlama konusunda uzlaþamamasý sonucunda sendikalar, Taksim’e yürüme kararý aldý ve bazý sol görüþlü partiler de bu yürüyüþe katýlacaklarýný açýkladý. Bunun üzerine, güvenlik güçleri bir gün öncesinden hazýrlýklara baþladý ve sabah 06:30’dan itibaren Þiþli’de, Osmanbey’de, Pangaltý’da, Niþantaþý’nda, Okmeydaný’nda, Dolapdere’de ve Kurtuluþ’ta olaylar çýktý. Polisin, DÝSK, Makina Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi ve ÖDP binasýnda yönelik tutumu ve bir hastanenin acil servisi giriþinde gaz bombasý atarak birçok kiþinin yaralanmasýna neden olmasý çok tartýþýldý.[1] Polis; bu olaylar sýrasýnda biber gazý, gaz bombasý, tazyikli ve boyalý su kullandý. DÝSK binasý önündeki olaylarda CHP milletvekili Mehmet Ali Özpolat, sýkýlan biber gazý nedeniyle kalp spazmý geçirdi. Okmeydaný’nda Burhan Gül isimli 19 yaþýnda bir genç, baþýndan plastik mermiyle vurularak yaralandý. Ayrýca Ankara’da Sýhhiye Meydaný’nda yapýlan kutlamalarda da olaylar çýktý ve polis, göstericilere gaz bombalarýyla müdahale etti. Ankara’da Sakarya Meydaný’nada yapýlan kutlama olaysýz sona erdi.
Dosya:1mayýs2008.jpg
1 Mayýs 2008 tarihinde çýkan olaylarda polisin bir direniþçiye joplarda müdahalesi.2009 Nisan’ýnda Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne verilen önergeden sonra 1981’den sonra tekrar resmi bayram olarak kabul edildi.
2009 Nisan Taksim’e çýkýlmasýna izin verilmedi.[2]
2010 1 mayýs 300 bin kiþinin katýllýmýyla Taksim’de kutlandý.
Sosyal Medyada Paylaşın: