İŞTE SAMSUN TARİHİ

ÝÞTE SAMSUN TARÝHÝ


Tanýtalým sizlere-"Büyükþehir Samsun’u"
Asla hiç unutmayýn-daima sevin onu

Karadeniz’imizin-o gerçek gururudur
Tarihlerden bu güne-yýkýlmayan surudur

Yurdumuzun en þirin-özel canlý köþesi
Ýnsanlarý sevecen-daim sürer neþesi

Samsun ve çevresinde-ilk insan izlerine
Tekkeköy’de rastlanýr-yaþayýþ sözlerine

Yapýlan kazýlarda-"Eski Taþ Devre" ait
Eserler bulunmuþtur-"Orta Taþ Devri" lahit

M.Ö. 5000-sonundan baþlayarak
Ege kültürü ile-iliþkilidir bu halk

Kýyý gemiciliði-geliþmiþ yüzyýllarca
Bu gerçek neticedir-tütmüþ toplumda baca

Orta Asya’dan gelen-Türk’ten etkilenmiþler
Akýllarda ruhlarda-býrakmýþtýr büyük yer

Meskenler Sitesi’nde-Mert Irmaðý yanýnda
Öksürük Tepe Bahçe-Söðütlü’de anýnda

Yapýlan kazýlarda-Gaska adlý ahali
Burada yaþamýþtýr-böyleydi insan hâli

Hititlerin Baþþehri-Boðazköy’de bulunmuþ
Tabletten anlaþýlýr-içlerine dalýnmýþ

Yaþantý varlýðýný-sürdürmüþ uzun süre
Baský altýna girmiþ-hepsi sinmiþler yere

Anadolu’ya gelen-o topluluk Hititler
Boðazköyü baþþehir-yapmýþtýr baþtaki er

Medeniyet kurmuþlar-merkez düzgün yollarý
Hepten inþa etmiþler-uzatmýþlar kollarý

Kollarýn en büyüðü-o Orta Anadolu
Samsun’a baðlanýyor-huzur ve sevgi dolu

Hep Kavak ilçesinden-o günden itibaren
Asfalt þose yoludur-izler bu yola giren

Yapýlan araþtýrma-söz konusu sonucu
Güney-Kuzey tali yol-ordan geçiyor ucu

Havza ve Ilýca’mýz-Demir Yurt Çakýralan
Kapý Kaya üzeri-Bafra’ya ulaþýr can

Hitit Krallýðý’nýn-Kurucusu Labarnas
Köklü bir devlet kurdu-kendisine ait has

Oðullarý Zalpuwa-Hassuwa ve Halpuwa
Ya vali kral yaptý-böyleydi orda hava

Hititlerin uygarlýk-tarihi ortadadýr
18 ve 19-yüz yýlla kýtadadýr

Bilahare yapýlan-düzenli bütün kazý
Bilgileri vermiþtir-ortadadýr bu yazý

Kýzýlýrmak kenarý-Samsun ili Bafra’mýz
Ýkiz Tepe mevkii-uzak deðil aramýz

7 km’lik-Kuzey-Batýsýndaki
Ýkiztepe Köyünün-sýnýrý deme ne ki

Dört tane yükseltiden-Höyük oluþmaktadýr
Devamlý kazýldýkça-ortalara çýkar sýr

Sistemli kazýlara-1974
Bahadýr Alkým ile-baþlamýþtýr bilsin fert

1981-yýlýndan itibaren
Kazý Önder Bilgi’yle-devam etti var bilen

Tepe I ve II’de-ana topraða kadar
Ýnilmiþtir öðrenin-ülkemize kalýr kâr

8.000 üzerinde-arkeolojik eþya
Bilinmeli deðerli-orada toprak kaya

Silâh atölyeleri-çeþitli malzemeler
4.500 yýl önce-bizlere verir haber

Önceye ait beyin-olmuþ ameliyatý
Uygarlýklarý güçlü-deðiþtirmiþ suratý

Ýkiztepe’de çýkan-o eserlerin bütünü
Samsun Müzesi’ndedir-hütýrlatýyor dünü

Hititlerden sonra da-Samsun ve çevresine
Frigler hâkim olmuþ-ev bahçe deresine

Egemenlik saðlarken-hýrpalandýlar bütün
Kimmerlere yenildi-bilinmeli onlar dün

En büyük kötülüðü-hepsi çevreye verdi
Her yana hücum edip-topluluklarý gerdi

Trabzon ile Sinop-arasýnda canlarý
Yaðmalayýp yýktýlar-hep döktüler kanlarý

Lidya Lideri Giges-Kimmerleri yenerek
Miletliler Samsun’da-yerleþti söylenerek

Lidyalýlar Perslerle-tutuþtular savaþa
Perslere yenildiler-çýkamadýlar baþa

Ýskender’de Persleri-hep ortadan kaldýrdý
Sürdü el deðiþmesi-gelen geçen saldýrdý

Þu Pontuslular Roma-Ýmparatorluðunda
Þehir bir harabedir-çýkmaz canlarda seda

Sezar döneminde de-verilir baðýmsýzlýk
Öldürülmesi ile-çekildi hazýmsýzlýk

Doðu-Batý olarak-tam da ikiye böldü
Piskoposluk merkezi-evet Bizans’ta kaldý

Hazreti Âdem Havva-denir yaþadý burda
Gezdi yedi dolaþtý-köy belde ilçe kýrda

Bizanslýlar Devrinde-arttý faaliyetler
Çok papazlar yetiþti-o tarihler böyle der

Kültürü yaymak için-meþru ve gayri meþru
Yollara baþvurmuþlar-sormuþ binlerce soru

Onlar Türk Milleti’ne-yaþattý ýstýrabý
Olmadý baþarýlý-boþ kaldý bütün kabý

1071’den sonra-feth için Amisos’a
Akýnlar düzenlendi-üstüne basa basa

Selçuklu Sultanýmýz-Ýkinci Kýlýç Arslan
Döneminde alýnmýþ-sevinmiþ binlerce can

1185 Yýlý-Rükneddin Süleyman Þah
Ýdareyi almýþtýr-ortalardan kalktý ah

Tattýrdý yenilgiyi-Bizans’a Selçuklular
Avrupalý þaþýrdý-daha niceleri var

Haçlý Ordularýný-oluþturup ittifak
Yolladýlar vatana-karardý bütün þafak

Direniþ müthiþ oldu-sefer üstüne sefer
Göðüs göðüse savaþ-mücadele verdi er

Her defasýnda bozgun-kaldý kursaklarýnda
Tehlikeler önlendi-yurtta yükseldi nida

1214’te-Selçuklu Hükümdarý
Ýzzettin Keykavus- sevindirdi her darý

Yönetimi alýnca-halka mal can ve inanç
Hele hürriyetine-dokunmadý taktý taç

1243’te-öðren -1 Temmuz günü
Kösedað Savaþýnda-ters gitti bütün yönü

Moðol istilâsýný-önleyemedi kuvvet
Selçuklular yýkýldý-baþa geldi o afet

Samsun’un ilk adýysa-‘Amisos’ bilinmekte
Ýyonyalýlar verdi-böylece söylenmekte

Bugün kullandýðýmýz-Samsun’umuzun adý
Türkler ile baþladý-bilinmelidir yâdý

12. ve 13-asýrlarýnda Samsun
Ýsmi kullanýlmýþtýr-öðrenin ya da duyun

Batý kaynaklarýnda-ayný yüzyýlda ise
"Sampson" söyleniyordu-dikkat edin bu sese

Selçuklular bu yeri-feth ettikleri zaman
Yerleþim yeri kurmuþ-Samsun geliyor bundan

Selçuklu Türklerinin-verdiði özel isim
Merkeze Samsun denmiþ-bilmeli amca abim

Ýl sýnýrlarý ile-çevrili olan yere
Canik söylemiþlerdir-öðrenmeliyiz nere

Cumhuriyet Devrinde -1924
Samsun merkez ilçesi-il oldu duydu her mert

Anlatalým sizlere-Yirminci Yüzyýlýný
Öðrenmiþ olursunuz-geçmiþinin dalýný

Salname kayýtlarý-Yýl 1870
Gayri-Müslim olan halk-hep istifade etmiþ

Geliþmiþ iktisaden-bulmuþlar iyi fýrsat
Hepten zenginleþmiþler-çýkmýþ kat üstüne kat

19. Yüzyýl-önem kazandý tütün
Yabancý etnik grup-doldu bölgeye bütün

Rum ve Ermeni tüccar-alt üstlerden türedi
Tütün iþletmesinde-bunlar çoðalttý derdi

Onlar bütün canlarý-baþladýlar ezmeye
Maddeten ve manen de-üstlerini çizmeye

Rumlar gayet plânlý-ediyordu hareket
Yaptýklarý iþlerle-kayboldu hep bereket

Pontus Rum Devleti’ni–duy 1840’ta
Canlandýrmak istedi-bilinmeli bu hatta

Birtakým vaatlerle-kandýrýlan Ermeni
Katliamlar yaptýlar-üzdüler seni beni

Yerli olan insana-görünmek için þirin
Tüccarlarý dil döktü-hepsi yere kazdý in

Uzun vade az faiz-verdiði krediyle
Sempatiyi topladý-halka çektirdi çile

Ýyi avlamýþlardý-kazandýðý parayla
Ýstanbul Patrikhane-azdýrýlan yarayla

Nüfus çoðunluðunu-saðlayýnca bu çete
Silâha sarýldýlar-yazdý acý reçete

Hep Rum Patrikhanesi-Yunan Konsolosluðu
Tabanca tüfek bomba-yok ettiler çocuðu

Mavri Mira isminde-teþekkül etti heyet
Talimat Venizelos-oyun oynadý velet

Hele Patrik Vekili-Dreteos denen it
Enez Metropoliti-Atenagoras o bit

Þu Yunan Kaymakamý-Giritli Katekhakis
Katelopulos ile-Ayinpa Dipasimos

Palitimis Siyara-yardým yapan mahlûklar
Patrik Zaven Efendi-daha birçoklarý var

Kâðýt üzerindeki-iþte böyle davranýþ
"Pontus Rum Devleti’ni"-oluþturmak büyük iþ

Samsun ve ilçeleri-bütünüyle Rum köyü
Silâh deposu oldu-kurutmaktý genç beyi

Emir Amasya Samsun-þu Rum Metropoliti
Yermanos veriyordu-soysuzun gâvur iti

Osmanlý Devletimiz-tek baþýna çaresiz
Maddi manevi deprem-el ayak kopuk bu diz

Çok geçmeden baskýnlar-þiddetli vahþet ölüm
Tarih sayfalarýnda-vardýr iþte bu bölüm

Soykýrým evet buydu-çocuk genç ihtiyarý
Kundaktaki bebeler-aðlarlar zarý zarý

Ýnsanlýk duygusunu-kaybeden bu barbarlar
Ýftirada bulundu-ne þeref var ne de ar

Güneþ gibi parladý-öne çýktý Liderim
Bizlere yol gösterdi-Atatürk’üm Önder’im

Bütün Halk Fýrkasý’nýn–15–20 Ekim’i
.927-halka öðretti ilmi

Ankara’da toplanan-ikinci kurultayda
Güzel konuþma yaptý-böyle þerefli ayda

"Muhterem Efendiler-bu sözlerim millete
Ýyice dinleyiniz-uðramayýn illete

1840 Yýlý-hep baþlangýç tarihi
Yunanlýnýn emeli-bilinmelidir sahi

Bütün Karadeniz’de-evet Rize’ye kadar
"Megola Ýdeali"-o günden bu güne var

Rahip Klematios-ilk yerleþim yerini
Ýnebolu’da kurdu-yüzünde vardý kini

Eþkýyalýk yaptýlar-Çarþamba ve Bafra’da
Silâh deposu oldu-bu bölge ve orada

Mütarekeden sonra-Rumlar ve Yunanlýlar
Faaliyete geçti-canlarýmý yaptý dar

Bütün bu havalide-Rum Metropoliti
Yermanos’un emrinde-topladý eþya iti

Rum Komitacýlarý-baþýnda Tokamandis
Ýyice azýttýlar-o iþleri bütün pis

Ecnebi hükümetler-Pontus hayâlî ile
Çetecilik yaptýlar-yaydýlar ilçe ile

Þuhumda Haralambos-isminde bir azgýný
Hepsi baþa getirdi-bizlere sundu kini

Nümayiþler yapýldý-ilk 7 Nisan günü
1919-hatýrlatýyor dünü

Hep toplanýyorlardý-gizli kiliselerde
Silâh tabanca bomba-o gün baþka bir yerde

Batum’da hükümeti-kurdular o esnada
19 Temmuz -20-kongre verdi seda

Büsbütün azýttýlar-yaðmalar öldürmeler
Hunharca katletmeler-vatanýma girmeler

Atamýn anlattýðý-iþte tarihten bölüm
Milletini uyardý-"Ya Ýstiklâl ya Ölüm"

Kemal’in o sözleri-ruhlara kazýlmalý
Birlik beraberlikle-bir tarih yazýlmalý

Þýmarýk ve saldýrgan-Rum Ermeni döneði
Vahþetleri ortada-pislettiler çanaðý

Yabancý ülkelerin-bunda var büyük rolü
Ýlk baþta Sovyet Rusya-soldurdu çoðu gülü

Samsun Bafra Alaçam-nüfusu çoðaltarak
Hep gönderiyorlardý-türlü soysuzlarý bak

Rumlar gerek içinden-gerek yabancý güçten
Destek alýyorlardý-oku öðren bunu sen

16 ve 19–1919
Aylardan Mayýs ayý-hepimiz Türk oðluyuz

Yolculuðu hatýrla-ama kolay deðildi
Atatürk’ün önünde-bütün baþlar eðildi

Önemli olaylardan-biri unutma bunu
Evet seveceksiniz-Türk’ümü bir de O’nu

Samsun’a ayak basýþ-çaresiz bir milleti
Bütünüyle yok etti-ortadaki illeti

Birinci Dünya Harbi-kötüleþmiþti durum
Önümüze konmuþtu-sýkýntýlý bir yorum

Ýþte böyle bir günde-çýktý Büyük Bir Önder
Düþün dedi peþime-tarih bize bunu der

Samsun’a ayakbastý- Milli Mücadele’yi
Atam burda baþlattý-hem akýllý hem iyi

Ýstanbul’dan baþlayan-böyle yüce yolculuk
Kurtuluþu si mgeler-meydanda çoluk çocuk

Ýþgal kuvveti için-Samsun önemli nokta
Bunlarý biliyordu-Mustafa Kemal Ata

Stratejik bakýmdan-bilinsin önemliydi
Caným Atatürk’ümüz-O baþarýlý idi

Ýngilizler 9 Mart -1919
Samsun’a çýkmýþlardý-baðrýmýza bastý tuz

Manzara þöyle idi-Ýngiliz kuvvetleri
Boy gösteriyorlardý-kaplamýþlardý yeri

Ýstanbul’dan baþlayan-Samsun’da eren sona
Yolculuk esnasýnda-çok görev düþtü cana

Atam Tuðgeneraldi- görevli bir askerdi
Giyim buna uygundu-Kemal yiðit bir erdi

Görevi belli idi-Samsun ve civarýnda
Huzuru saðlamaktý-enerji vardý canda

Kendisine baðlýydý-Sivas ile Erzincan
Trabzon ve Erzurum-öteki ilimiz Van

16 Mayýs günü-günlerden Cumartesi
Kaptan Ýsmail Hakký-o gemi idaresi

Bandýrma Vapuruyla-ayrýldý Ýstanbul’dan
18 Subay ile-çýktý Samsun’a yaman

Ýsimleri bellidir-tanýyalým onlarý
Bir dua gönderelim-verelim itibarý

Müfettiþ Kurmay Baþkan-O Albay Kazým Dirik
Mehmet Arif Ayýcý-baþkan yardýmcýsý ilk

Kurmay Binbaþý Hüsrev- Binbaþý Kemal Doðan
Dr. Albay Ýbrahim Tali Öngören bu can

Binbaþý Refik Saydam-Cevat Abbas Gürer’im
Ali Þevket Öndersev- Muzaffer Kýlýç erim

Üsteðmen Hayati’yle-Yüzbaþý Mümtaz Tünay
Ýsmail Hakký ile- caným Mustafa Süsoy

Üsteðmen Abdullah’ým- Kâtip Memduh’um ile
Katip Faik Aybars’ým-onlarda geldi ile

Albay Refet Bele Bey- Teðmen Hikmet Gerçekçi
Korumayý saðladý-Atama oldu bekçi

Üç gündüzü üç gece-Salý sabah altýda
Mýntýka Palasta-ayrýldý birer oda

Rumlar baskýn yapýyor-yýldýrma ve katliam
Bölge öyle hassastý-durmuyordu o yamyam

Atatürk’ü Samsun’dan-bilin Havza’ya kadar
Yanýndan ayrýlmayan-Þükrü Tolun eri var

Çünkü o Alaçamlý-yaptý vazifesini
Gerçekten sevindirdi-ilçemizi ve beni

Emrindeki kuvvetle korudu Atatürk’ü
Samsun’umdan Havza’ya- ulaþtýrdý o Türk’ü

25 Mayýs günü-Atam karargâhýný
Havza’ya naklettirdi-unutmayýn o aný

Mesudiye Oteli-kiralanýp seçildi
Bütün teçhizatlarla-odalara geçildi

Oluþtu milis gücü-baský arttý iyice
Askeri üniforma-çýkartýldý netice

Samsun’uma çýkýþý-o hürriyet ateþi
Memleketimi sardý-toplandý baba eþi

Hep rüzgârý ekenler-evet biçti fýrtýna
Yürekli sesi duydu-çocuk genci ve ana

Kurtuluþ Savaþý’ný-kazanan milletimiz
Devletine kavuþtu-o an cemiyetimiz

1924–20 Eylül gününde
Atam tekrar Samsun’da-eþi amca ve dede

Devletimiz kurulmuþ-o savaþ sona ermiþ
Ýbrahim Veysi Baþkan-onura yemek vermiþ

Yaptýðý o konuþma-çok önemli manalý
Mesajlar içermekte-sözleri ’Anzer Balý’

‘Ben Samsun’un halkýný-evet gördüðüm zaman
Yurt ve millete ait-kararlara koþtu can

Gözlerinde gördüðüm-ümit vatanseverlik
Müspet inanca sahip-ruhunda fedakârlýk’

Samsunluyu anlatan-nice naçiz ifade
Manasý çok önemli-bak söylendi nerede

Atamýn doðum günü-çünkü 19 Mayýs
Hainleri görünce-kalbimize basar hýrs

Samsun’un jeolojik-anlatalým yapýyý
Delta ovalarýyla-dik yamacý ve yayý

Güneydeki o daðlýk- geçiþ olan bölgesi
Yaþlý neojen killi-çakýllý tortu sesi

Kretase Eosen-rastlanýr fliþine
Volkanik oluþumlar-sebeptir neojene

Samsun genel olarak-deprem bölgesi deðil
Salýpazarý Lâdik-Havza etkilenir bil

Anadolu fay hattý-uzantýsý geçmekte
Erzincan’dan sonra da-ulaþmaktadýr öte

Amasya ve Çankýrý-Bolu ve Düzce yönü
Hareket hissedilir-alýnsýn hemen önü

Coðrafi durumunu-yurt içindeki yeri
Verimli topraklarý-þirin asildir eri

Orta Karadeniz’in-o deniz kenarýnda
Yerini almaktadýr-öyle yükselir nida

Alüvyonlu topraklar-Kýzýlýrmak Nehriyle
Hep Yeþil Irmaðýyla-sona erer bu çile

Hele þehir merkezi-iki delta arasý
Uzunca sahil yolu-geçer varsa sýrasý

Doðusunda Ordu’muz-Batý yönünde Sinop
Amasya Tokat ili-Güneydedir bilin hep

Demir ve kara yolu-ulaþýmý çok kolay
Boylamlarý bellidir-çizer öylece bir yay

Yeryüzü þekilleri-atalým þöylece göz
Ovalarý daðlarý-demeyelim baþka söz

Alaçam’la Çarþamba-uzantýsý denize
Doðruyu konuþmalý-verimi çoktur bize

Platolar gözükür-Canik Sýradaðlarý
Birlikte kaynaþýrlar- yeþil rengi ve sarý

Çangal Daðlarý Akdað-Lâdik hudutlarýnda
Bilin bulunmaktadýr-bize yapmazlar veda

Bafra’daki Nebiyan-Alaçam’daki Dürtmen
Vezirköprü’de Kunduz-o bin metredir hemen

Sayýsýz göller vardýr-balýklar oynaþýrlar
Sazan ve alabalýk-sularda buluþurlar

Bitki örtüsü ile-yeþil ve mavi tonu
Her þeyi bulunmakta-asla gelmiyor sonu

Yanlýþ ve yasak kesim-bilinçsizce kullaným
Azalttý ormanýmý-öyle deðil mi caným

Buna raðmen bilhassa-Alaçam ve Asarcýk
Terme Çarþamba Kavak-Bafra ile Ayvacýk

Vezirköprü ilçesi-evet göz kamaþtýrýr
Aðacýna sahip çýk-bencillik hýrsýný kýr

Bað bahçe geniþ mera-Bafra Terme Çarþamba
Lâdik sazlýk bataklýk-gerekir güç ve çaba

Orman ve belediye-tarým müdürlükleri
Gayretli projeli-yeþillendirir yeri

Akarsu açýsýndan-Samsun zengin bir ildir
Karadeniz’e gider-bunu söyleten dildir

Kýzýl ve Yeþil Irmak-Terme ve Kürtün Çayý
Tersakan Mert Irmaðý-görür anne ve bayý

Kara boðaz ve Abdal-Karadeniz’e giden
Ýkiþer baraj ile-sanki onlar bir maden

Ýrili ufaklý göl-tabii Baraj Gölü
Gerçekten verimlidir-asla deðildir ölü

Lâdik ve Kara boðaz-Simenit balýk cernek
Liman ile Uzun göl-büyük küçük verir ek

Ulu göl Ayan Akgöl-Sülüklü Ýnce Acý
Bataklýyla Kahýrlý-Kurtgirmez Tombul Kýcý

Dutdibi ve Borabay-hepsi de tabii göl
Baraj gölü beþ tane-öðrensin yetiþen döl

Altýnkaya ve Derbent-Hasan Suat Uðurlu
Çakmak Baraj gölleri-bilinmelidir ulu

Ýl iklim bakýmýndan-iki ayrý özellik
Göstermekte biliniz-çeþit çeþit güzellik

Merkez ilçe Çarþamba-Terme ile Tekkeköy
19 Mayýs Bafra-Alaçam Yakakent hey

Karadeniz iklimi-özelliði görülür
Yaz sýcak kýþlar ýlýk-yaðýþlarla örülür

Vezirköprü ve Havza-Lâdik Kavak Asarcýk
Salýpazarý ile-bulunmakta Ayvacýk

Daha da sert bir iklim-hüküm sürer burada
Kýþlarýmýz yaðýþlý-yazý serin orada

Enteresan özellik-sýcaklýk ile yaðýþ
Birkaç mevsim yaþanýr-bazen yaz bazen de kýþ

Temmuz ile Aðustos-en sýcak aylarýdýr
Ocak Þubat soðuktur-bilinmiyor nedir sýr

En fazla yaðýþ þekli-evet aralýk ayý
Kuzey Rüzgârý eser-üþütür anne bayý

Karayel Yýldýz Poyraz-bunlarda çok etkili
Ýnsanlarý sýzlatýr-sarar gider bu ili

Kara deniz ve hava-hele de demir yolu
Dört türlü ulaþým var-yorar eli ve kolu

Karadeniz’imizi-baðlar diðer illere
Gelip geçen vatandaþ-buradan iner yere

800 kilometre-devlet karayollarý
169’uysa-demiryoludur kârý

Merkezi Çarþambadýr-Kavak ve Havza’ya dek
Stabilize asfalt-verilmiþtir hep emek

Toplam 9500-o kilometrekare
Evet köy yolu aðý-hizmet sunuyor ere

Günlük ulaþým vardýr-vatanýn her yanýna
Otobüs terminali-yenisi deðer cana

Samsun Ünye Merzifon-Yakakent’e yönelen
Çift yol çalýþmalarý-yapýlýyor genç öðren

Samsun toplam nüfusu-bir milyon iki yüzdür
Bütünüyle insanlar-daima yaþarlar hür

Samsun idari yönden-tamamen on dört ilçe
Böylece ayrýlmýþtýr-huzur veriyor içe

Alaçam Asarcýk’la-Bafra Çarþamba Havza
On dokuz Mayýs Kavak-Lâdik yetiþir hýza

Salýpazarý Terme-Tekkeköy Vezirköprü
Yakakent’im son durak-ister koþ ister yürü

Büyükþehir denmekte-o statüsü öyle
Çalýþýr çabalarlar-akþam sabah ve öðle

Atakum Canik Gazi-Ýlkadým ve Atakent
Altýnkum’la Çatalçam-Taflan ve Kurupelit

Yeþilkent’i unutma-konuþur tane tane
Evleri apartmaný-durular hane hane

965 köy-il hudutlarýnda
215 yeri-ayrý ayrýdýr oda

Bütün bakanlýklarýn-taþra teþkilatlarý
Samsun’da bulunmakta-bunlar canlarýn varý

Ýlimiz uzun yýllar-o Hýristiyanlarýn
Biliniz merkeziydi-hep hükümdü onlarýn

Tevhid-i Tedrisat’la-böylelikle kapandý
Ne ismi ne de cismi-kalmadý hiçbir adý

1912-Darü’l Eytam Okulu
1925-liseye döndü yolu

1 Kasým 28-o Latin Alfabesi
Bilin kabul edildi-sevindi talebesi

Bütün ders kitaplarý-bastýrýldý yeniden
Öðrenmeye baþladý-bütün canlar aniden

Devlet ile vatandaþ-hep iþbirliði ile
Bugünkü seviyeye-geldi bitti bu çile

Ýl Millî Eðitimi- öðretim eðitimi
Tamamen yürütmekte-bunu bilin siz emi

Hep okullarýmýzda-can öðretmenlerimiz
Etrafa ýþýk saçar-evet güzel yerimiz

Devlet kaynaklarýný-yaptý cana seferber
Yatýrýmlar yapýlýr-söze uyar bütün er

Birçok hayýr kurumu-yurtlarý pansiyonu
Hizmete açmýþlardýr-artar yoktur hiç sonu

Eðitim hizmetleri-örgün yaygýn eðitim
Biliniz uygulanýr-öðrenmeli veren kim

1975-evet 1 Nisan Günü
Þu Bafra Karayolu-hatýrlatýyor dünü

Caným üniversite-bu tarihte kuruldu
6 bin dönüm toprak-iþ üstünde duruldu

Ýktisadi yönünü-sizlere anlatalým
Kalp vücut ve ruhlarý-þiirle çýnlatalým

Fýrsat ve imkânlarý-hepten zorlamaktadýr
Belki 19 Mayýs-Atatürk’ten kalan sýr

1970’ten- sonra müesseseler
Kurulmaya baþlandý-hep bellidir hisseler

Sanayi ve zirai-ticaret kaynaklarý
Verimi artýrmakta-iþi býrakmaz yarý

Yerel el sanatlarý-duy yok olmak üzere
Teknolojik geliþme-çoðalýyor ha bire

Halý kilim ve zembil-çömlekçilik ve hasýr
Taþ iþçiliði çorap-kumaþ oya ve bakýr

Bez dokumacýlýðý-abacýlýk saraçlýk
Heybecilik su kabý-boduç ve tahta beþik

Hepsi de yaþasýnlar-kaybolmasýnlar sakýn
Devletim iþadamý-o farlarý siz yakýn

Þu doðum âdetleri-bebeðin çeyizleri
Zýbýn tulum giyecek-kalplerde vardýr yeri

Örülür kýyafetler-kazak þapka ve patik
Bebek battaniyesi-beþikler bir de yelek

Hamilelik dönemi-onun âdeti vardýr
Makas ile býçaðý-bütün canlara kârdýr

Þu býçak kasaplýðý-makassa terziliði
Si mgelemektedir bil-gerçektir bu dileði

Doðumda ebelere-vazifeler düþmekte
Sancý olduðu zaman-gidilir hemen öte

Bebek doðar kordonu-makas ile kesilir
Yýkanýr ve sarýlýr-suyla akýtýlýr kir

Bebek kýrk gün içinde-kundaklanýr daima
Hastalýklara karþý-sebep olunmaz gama

Yüzü açýlmamalý-söylenir olur arsýz
Boþ beþik sallanýlmaz-karný aðrýr oðul kýz

Ýsim verme gelenek-Samsun ve çevresinde
Koymaktadýr biliniz-anne baba ve dede

Emine Fatma Ayþe-Ahmet Mehmet Hüseyin
Genellikle isimler-böyledir anne beyin

Bebek doðduktan sonra-yapýlmakta töreni
Yatýrýlýr yataða-çocuða göre eni

6–9 ay sonra-diþi çýkmaya baþlar
Ýlk gören hediyeyi-alýr yükselir baþlar

Gelenekler çeþitli-muska yazdýrma adak
Hocaya okutmalar-adamalar iyi bak

Nazar deðme inancý-evet biliniz yaygýn
Týrnaðý kesilmeden-el cebe girer baygýn

Bil sünnet geleneði-farklý farklý deðiþik
Eðlence düzenlenir-çocuðun gününde ilk

Kirvelik önemlidir-külfet ve masraflarý
Sanal akrabalýklar-masraflar olur yarý

Yataðý hazýrlanýr-halýlar cibinlikler
Tüller ile balonlar-üstte durur bayraklar

Atlar ve arabalar-onlarla hemen yola
Gezip eðlendirilir-hep olunur kol kola

Mevlid-i Þeriflerde-yemek ile hediye
Bilin iþ düþmektedir-baba nine anneye

Askerlik çok önemli-ilk askerlik þubesi
Muayene edilir-biliyor talebesi

Piyade ve Jandarma-Komanda ve Bahriye
Topçu bölüklerine-ayrýlýr sormaz niye

Uðurlama töreni-toplanýr kolu komþu
Otobüs ile turlar-baþlar böylece koþu

Yurt görevini yapan-o genç evine döner
Aileler sevinir-yanar ýþýk ve fener

Baþörtüsü ve kýna-daðýtýlýr o yerde
Çay þeker ile lokum-uzatmaktadýr vade

Düðün gelenekleri-burada çeþit çeþit
Söz kesme nikâh niþan-erkek kýz yapar akit

Yavaþ yavaþ tükendi-evet beþik kertmesi
Sevindirir herkesi-bu iþlerin bitmesi

Çaðýna giren gençler-beðenirler kýzlarý
Annesini gönderir-çok fazladýr hýzlarý

Görücü gönderilir-sorup soruþturulur
Anlaþýrsa aile-ilk çatýsý kurulur

Söz kesimi yapýlýr-niþan düðün tarihi
Ýyice belirlenir-bu iþler olur sahi

Baþlýk parasý vardýr-kaldýrýlmalý hemen
Topluca sorumluyuz-bu iþten sen ve ben

Söz þerbeti içilir- yenir kuru yemiþler
Bu durum güzelleþir-canlar daima iþler

Niþan hazýrlýklarý-baþlatýlýr önceden
Erkek tarafý yapar-hem sabah ve geceden

Dini nikâh yapýlýr-saðlamlaþýr aile
Kýz ilk adýmý atar-evden baþka bir ele

Çeyiz serimi vardýr-görülür komþularca
Az kaldý tütecektir-baþka evde bir baca

Herkes hemen çaðrýlýr-verilir davetiye
Düðüne ulaþanlar-getirirler hediye

Kedi pençesi yüksük-burmalý ve kuþgözü
Dilberdudaðý ele-kýna yakýlýþ sözü

Düðün günü önceden-ilk kararlaþtýrýlýr
Erkenden kalkýlarak- önce eve varýlýr

Etli pilav ve hoþaf-tatlý pilav ve keþkek
Sofralara serilir-aðza koyulur tek tek

Bu iþler esnasýnda-çeþitli uygulama
Ýki taraf da yapar-zevk verilir o hama

Giyim güreþ hediye-hele de post yarýþý
Birlik aþký saðlanýr-böylece tutar aþý

Gelini almak için-çeþitli eðlenceler
Erkek evi kýz evi-zora sokulur o er

Hep gelinin evine-gidilir birlik ile
Evden çýkartmak zordur-damadý sarar çile

Yüksek dal parçasýna-asýlýr bir yumurta
Onu vurmak gerekir-kabul edilmez hata

Kýzýn o sandýðýna-oturur büyük kardeþ
bahþiþini alýr-elli ya da yetmiþ beþ

Gelinin ayaðýna-bir bakýr kap vurulur
Uður diye bilinir-oluþturur büyük sur

Þu bahçe kapýsýný-kapatýrlar iyice
Zarfý aldýktan sonra-ortadadýr netice

Damattan önce haber-yetiþir o eve tez
Haberci para alýr-bu durumu anla sez

Gelin araçtan inmez-çaðrýlýr anne baba
Ýnek koyun olursa-gerekir biraz çaba

Hayvanýn kulaðýna-iþareti konulur
Gelin eve girmeden-þu testiyi yere vur

Gelin girer mutfaða-karýþtýrýr çorbayý
Evi bereketlenir-gerektirir çabayý

Tekrar imam nikâhý-bu evde tazelenir
Damat kalbur kaldýrýr-birlikte yemek yenir

Erkek çocuk verilir-gelinin kucaðýna
Kýsýr olmasýn diye-dikkat eder her ana

"Aský Asma Töreni"-damat boynuna havlu
Asýlýnca silkeler- iþ olur dolu dolu

Güvey getirme günü-o yatsý namazýyla
Bu iþ o zaman olur-böyle koyulur yola

Hep evin kapýsýnda-güvey çevik olmalý
Yumruklarý yer hemen-bunu iyi bilmeli

Ýki rekât namazda-Rabb’e dua edilir
Mutlu bahtiyar olur-ileriye gidilir

Güvey hamama gider-baþlar duvak töreni
Hemen yufka yapýlýr-ortaya konur teni

Kýz tarafý komþuya-derhal verilir haber
Ýlk törene gelirler-anne baba çocuk er

Düþmanlarýn þerrinden-hemen korunmak için
Gelin derhal baðlanýr-sorulmaz nasýl niçin

Üç Ýhlâs okuyarak-anahtarla o kilit
El ile kapatýlýr-asla beklenmez davet

Düðünden on gün sonra-kýz damadý yemeðe
Çaðýrýr aileyi-gerek vardýr emeðe

"Kavun Yedilik"-denir-hazýrlanýr bohçalar
Eðlence düzenlenir-daha birçoklarý var

Bir hafta sonra erkek-kýz tarafýný hemen
Yemeðe davet eder-haber verilir erken

"Ters Gece" denir buna-böyle mutlu geceye
Konuþulur birlikte-söz düþer anne beye

Son günlerde deðiþti-il ilçede düðünler
Davetiyeler ile-davet ediliyor er

Niþan düðün sünnetler-düðün salonlarýnda
Her þeyi bitirirler-damat kýz durur yanda

Dondurma limonata- pasta daðýtýlýyor
Müzik eþliðinde dans-nerededir diye sor

Arabayla tur atma-hemen oluyor gezme
Kapýnýn eþiðinde-olur yumurta ezme

Trafik kazasýyla-karþýlaþtýklarýnda
Dinimizin gereði-ne var bakýlýr canda

Ölüm hâlinde ise-Tevhit ya da Þahadet
Devamlý okunmakta-gelir hemen anne cet

Gözleri yumdurulur-çenesi kapatýlýr
Sýrt üstü yatýrýlýr-elbise çýkartýlýr

Karný üstüne demir-ya býçak ya da makas
El yana uzatýlýr-evde baþlar böyle yas

Akraba çocuðuna-o an salýnýr haber
Otobüs uçaklarla-hep gelinir beraber

Tahta sedir divana-evet kýbleye doðru
Öylece yatýrýlýr-sorulmaz asla soru

Ýmam ölüyü yýkar-havluyla kurulanýr
Kefen gömleði giyer-canlarý ezer kahýr

Evet son bir kez daha-hep bakýlýr mevtaya
Bu iþler düþmektedir-anne çocuk ve baya

Omuzlar üzerinde-önce cami mezarlýk
Kollar semaya kalkar-titrer o anda ilik

Elle toprak serpilir-atýlýr teker teker
Ýlk üstü kapatýlýr-toplulukla beraber

Turizm insanlarý-bir yerden baþka yere
Araçlarla taþýtýr-geçilir ýrmak dere

Deðerlendirilmeli-ekonomik kültürel
Önce sosyal açýdan-verilmeli buna el

Turizm ülkelerin-hepten kalkýnmasýnda
Büyük bir yer tutmakta-illerde ve her yanda

Bacasýz sanayidir-fazla külfeti yoktur
Ýnsanlara yaptýrýr-sýra ile güzel tur

Canlarý harekete-yönelten iç ile dýþ
Deðerlendirilmeli-tarih kültür spor iþ

Dinlenme ve eðlence-saðlýk ile ziyaret
Dýþ faktörler tanýtma-reklâm tanýtýmý et

Samsun’un zenginliði-yeþili güzelliði
Gerçekten de fazladýr-budur o özelliði

Tarihi yer kültürü-höyük ve tümülüsler
Camiler türbeleri-çeþme müze gelin der

Doðal sit alanlarý-hamam ve yapýlarý
Ýnsanlarý çekiyor-apartman kapýlarý

Hepsi Samsun’a göre-hep turistleri çeker
Araba otobüsler-gelinir teker teker

‘Merkez ilçenin halký-Milattan öncesinde
3500 yýllarý-Gaskalý anne dede

Mert Irmaðý yanýnda-Sosyal Meskenler yaný
Burada hüküm sürmüþ-çeþit çeþit insaný

Milattan öncesinde-Miletliler ticari
Samsun’da hayat sürmüþ-yaþayan bütün eri

Cedit Mahallesi’nin-bulunduðu o bölge
En önemli kapýsý-yaþar teyze ve yenge

Milattan öncesinin–280 Yýlý
Duy Pontus Krallýðý-kuruldu aþtý yolu

Mithridates Dönemi-en parlak bir zamaný
Tarihlere geçmiþtir-böyledir orda aný

Tapýnaklar saraylar-ev liman tersaneler
Zeytinlik bahçeleri-ev binalar haneler

Romalýlar Pontus’u-uðrattýlar bozguna
Ünlerini yaydýlar-böylelikle dört yana

395 Yýlý-Roma Ýmparatorluk
Ýkiye bölününce-Bizans’a aktý oluk

Justinianus Devri-tamamen geliþtiler
Piskoposluk Merkezi-oldu budur ilk haber

Bütün Cenevizliler-ticareti hep ele
Böylece geçirdiler-öðrenip bile bile

Samsun’umun Limaný-böyle arttý önemi
Sultan Keykavus ile-Keykubat’ýn dönemi

Bu dönemde Samsun’un- Ýl Merkezi gerçekten
"Müslüman-Gayrimüslim"- bilmelidir bunu ten

"Kara ve Gâvur Samsun"-Müslimlerin o ismi
Kuzey-Batýda idi-kitaba geçti resmi

Anadolu Selçuklu- Devleti yýkýlýrken
Canik’e Baþkent oldu-Müslüman Samsun erken’

‘1645’te-O Evliya Çelebi
Samsun’umuza geldi-gördü anne ve abi

Þöyle anlatmaktadýr-o an Samsun’umuzu
Taþtan yapýlmýþ kale-bilmem kaldý mý tozu

Gemicilik ve kendir-lezzetli bað suyundan
Yaban üzümü armut-bahseder turþudan can’

Gene bir baþka seyyah–1701 Yýlý
Anlatýr Tournefort-yazar böylece eli

Bu günkü merkez ilçe-köy olarak niteler
Ýngiliz J Macdonald-kitabýnda verdi yer

1814’te-þirin güzel denizi
2000 nüfusu var-ilgilendirir bizi

Osmanlý Devleti’nde-idari yapýlanma
Tabi oldu Samsun’um-cesaret verdi hama

Rumiye-i Suðra’nýn-þu Beylerbeyliðinin
Bir vilayeti idi-haberin var mý senin

6 ilçesi vardý-Karadeniz Limaný
Ýkinci derecede-oldu bilir insaný

Sakin hayatý vardý-tersane asker sivil
Orda bulunuyordu-öðren önce bunu bil

Rum Pontus Devleti’yle-bozuldu yaþayýþý
Rumlarýn sayesinde-gözde görüldü yaþý

Samsun Trabzon Ordu-Giresun ve Amasya
Bölücü faaliyet-eziyet etti baya

19.Yüzyýl–20. Yüzyýl baþý
Ýyice azýttýlar-zehir ettiler aþý

1.Dünya Harbi-Ýtilaf Devletinin
Desteðini aldýlar-kustular bizlere kin

Acýlar katliamlar-Çarlýk Rusya’dan silâh
Alarak saldýrdýlar-bize çektirdiler ah

Ýngilizler Rumlara-tüfekleri daðýttý
Þer halkasý oluþtu-böyle bozuldu çatý

Göçmen adý altýnda–25 bin kiþiyi
Kattýlar saflarýna-vurdular anne beyi

Merkez ilçe içinde-kundaklama öldürme
Yaralama çoðaldý-oldu haneye girme

1919-Ýngilizler Hintliler
Dört bin kiþilik kuvvet-Samsun’da kapladý yer

Sokak ile caddeler-tepeden týrnaða dek
Pontusçu Rum Çetesi-ev yanýnda tuttu bek

Bir þeyler yapýlmalý-olmalý hayat hakký
Bütün canlar birlikte-söylemeliydi Hâkký

Karanlýk bulutlarýn-çöktüðü o ruh hâli
Bozulmaya baþladý-kaldýramadýk eli

Mutlu geliþme oldu-Tuðgeneral Kemal’im
Müfettiþliði aldý-sevinç duydu hep ÝL’ im

Yaptý çalýþmalarý-Ýstanbul’a bildirdi
Samsun’u yönlendirdi-onla murada erdi

Hürriyet baðýmsýzlýk-meþalesi tutuþtu
Havza Amasya Sivas-sýkýntý sardý puþtu

Erzurum’la birlikte-hele 23 Nisan
1920’de-Meclis açýldý yaman

Dört yýl süren bir savaþ-düþmandan temizlendi
"Ya Ýstiklâl Ya Ölüm"-yurdu kurtardý kendi

Samsun’daki o Rumlar-hemen Yunanistan’a
Birlikte gönderildi-huzur geldi hep cana

Ankara Sinop Ordu- Merkez Ýlçe ortasý
Birleþtiði noktada-onun o haritasý

Doðusunda Tekkeköy-Batýsýnda Bafra’mýz
19 Mayýs Kavak-yaþar anne baba kýz

Engebeli arazi-üzerinde yapýsý
Hemen sahilden baþlar-bil açýktýr kapýsý

Yüksek yeri Toraman- 125 metre bak
Çadýr Tepe 110’dur-nefes al gitsin ayak

Karadeniz iklimi-burada hüküm sürer
Havasý ýlýmandýr-yüreklerde tutar yer

Yazlar sýcak ve ýlýk-bilin geçer yaðýþlý
Don olayý bulunmaz-hepsi yurdumun balý

Yeþili epey fazla-plânlý çalýþmalar
Büyükþehir beldeler-daha birçoklarý var

Çam gürgen meþe söðüt-akasya aðaçlarý
Yüksek kesimlerdedir-sevindiriyor darý

Ulaþým bakýmýndan-var üç ana unsuru
Kara ve deniz yolu-demiryoludur suru

Trafik hareketli-yurdumun her yanýna
Ulaþmasý kolaydýr-huzur veriyor cana

Otogar hizmet verir-gemiler uðrak yeri
Yurt içi ve yurt dýþý-ya ileri ya geri

Tren Garý Sivas’a-baðlantýlý olarak
Vatandaþým ulaþýr-bize verirsiniz hak

19 Yüzyýl-nüfusça küçük bir yer
4–5 bin civarýnda-tarih bize böyle der

Tütün buharlý gemi-arttýrmýþtýr verimi
Hamleleri yaþandý-bunlar bilinsin emi

Merkez ilçe nüfusu–2000 sayýmýnda
435’Bin’dir-burdan yükselir seda

362 Bin-bulunuyor Merkezde
73 bini köyde-yaþar anne ve dede

Eðitim ve öðretim-Millî Eðitim kutsal
Yürütülmekte bilin-onun ile mutlu kal

Müdür yardýmcý þube-teftiþ kurulu vardýr
Hepsi hizmet veriyor-taþýrlar büyük sabýr

Þu anda göç veriyor-kültürel ile sosyal
Özellikler gösterir-sýkýntýda bütün hâl

3 tane güzel müze-bir büyük kütüphane
"Kültür Sarayý" vardýr-bilir apartman hane

Kaçamak mýsýr çorba-baklalý yaprak dolma
Pýrasa salmasýyla- zevk verir yiyen hama

Peynir söndürmesiyle-yanýcý kaypancaðý
Mutfak ürünleriyle-coþturur bütün saðý

Yeraltý ve yerüstü-zenginlikleri bilin
Üretim hizmet aþký-ön taraflara gelin

Ticaret ve Sanayi- Odasý ekonomi
Ýyice yön vermekte-biliniyor dönemi

Zirai ürünleri-hele zirai mamul
El emeði göz nuru-çalýþýyor bilin kul

Ukrayna Gürcistan’a-yapýlýr ihracatý
Almanya ile Rusya-oluþturuyor çatý

Tarihi ve turistik-önemlidir yerleri
Sizlere veriyorum-þiirimle haberi

Antik höyük Tümülüs-yerleþim alanlarý
Çalýþalým Samsun’um-bizlere kalsýn kârý

Cehalet sýkýntýyý-birlik aþký yok eder
Önemi kavranýrsa-can yolda rahat gider

Sesleniþim herkese-þiiri okuyana
Mutluluk esenlikle-kalpleri dokuyana

El ele verilirse aþýlýr bütün setler
Durmadan çaða gider-çalýþan cemiyetler

Anlayan ve okuyan-gel birleþtir elleri
Samsun’dan güneþ doðdu-konuþturun dilleri

Yazýlan bu dörtlükler-Samsun’un tarihinden
Oku çocuklar gençler-sorumlusun bundan sen

Öðretmen Hasan yazdý-okudu tarihini
Siz de ön safa gelin-ortaya koyun teni

"Samsun Ýller Sultaný"-sev ve koru Samsun’u
Ruhlarda yüreklerde- yaþatmalýyýz onu


Sosyal Medyada Paylaşın: