Unutma Su Uyur Düşman Uyumaz
Köklerinden kopup dünü unutma
Ey dostum dikkat et þunu unutma;
Unutma "Su uyur düþman uyumaz"
Yenip yenildiðin günü unutma !
Kökünden kopanlar mazýyý bilmez
Köksüz milletlerin yüzleri gülmez
Þeytan hiç bir zaman imana gelmez
Bundan sonra asla bunu unutma !
Aldýrýþ etmedin Hak kelamýna
Kandýn küffarlarýn mimlan Lamýna
Gazze`ne Lübnan`a, þimdi Þam`ina
Yediðin þamarý unu unutma !
Ýlyas geç kalirsan duymazlar seni !
Siyonlar insandan saymazlar seni
Vatanýn kudüse koymazlar seni
Hakka yönel dik dur KÜN`U unutma !
Mustafaoðlu Ilyas Þiirin ilham kaynaði
ABD’yi kendi topraklarý dýþýnda savaþa soktu! 308 denizciyi esir alan ’Karamanlý Yusuf’
Osmanlý Devleti hüküm sürdüðü 600 yýl boyunca birçok beylik, devlet ve imparatorlukla savaþtý. Yeniçeri paþasý Karamanlý Yusuf’un ABD’ye açtýðý savaþ da onlardan biriydi. Ýþte 5 yýl süren savaþa ve ABD’yi kendi topraklarý dýþýnda savaþa sokan ilk Türk Karamanlý Yusuf’a dair bilinmeyen detaylar.
ABDyi kendi topraklarý dýþýnda savaþa soktu 308 denizciyi esir alan Karamanlý Yusuf
Derleyen: Fazilet Þenol / Milliyet.com.tr - Yusuf Paþa, 1795 ila 1832 yýllarý arasýnda o zamanlar Osmanlý himayesinde olan Trablus’u yönetti. Aslen bir yeniçeri olan namýdiðer ’Trablusgarp Dayýsý’ Yusuf Paþa vazife süresi boyunca Cezayir ve Tunus gibi Trabluslu denizciler ile Akdeniz’de ticaret yapan gemileri kontrol ediyor ve bu gemilerden vergi alýyordu. 19. yy’ýn baþlarýnda Cezayir, Fas, Tunus ve Libya’daki denizciler Akdeniz’i tamamýyla kontrol altýna almýþlardý.
ABDyi kendi topraklarý dýþýnda savaþa soktu 308 denizciyi esir alan Karamanlý Yusuf
Thomas Jefferson ve John Adams
ANLAÞMAYA UYMADI
1785 yýlýna kadar ABD uluslararasý sularda özgürce hareket edebiliyor, gemilerine bayraklarýný çekebiliyorlardý ancak Cezayirli denizcilerin Amerikan gemilerini ele geçirmesiyle bu özgürlükleri kýsýtlanmaya baþladý. Bu durum ABD’nin Akdeniz’deki ticari faaliyetlerini zora sokmaya baþladý. Bu sebeple bazý diplomatik kararlar alýnmasý gerekti. ABD hükümeti Akdeniz’in güneyindeki yöneticilerle kaðýt üzerinde anlaþmalar imzalamak durumunda kaldý. Onlardan biri de Osmanlý Ýmparatorluðu’nun Trablusgarp eyaletini yöneten Karamanlý Yusuf Paþa ile 4 Kasým 1796 tarihinde Trablus Anlaþmasý’ydý.
O dönem ABD Baþkaný John Adams tarafýndan imzalanan anlaþma 10 Haziran 1797 yýlýnda yürürlüðe girdi. Anlaþma ABD’nin Akdeniz’de yaptýðý ticaret karþýlýðýnda Trablus yönetimine vergi vermesini içeriyordu. O dönem için yaklaþýk 10 bin dolarlýk bu haraç hatýrý sayýlýr bir para sayýlýrdý. Ýmzalar atýlsa da bir müddet sonra vergiler kesildi.
ABDyi kendi topraklarý dýþýnda savaþa soktu 308 denizciyi esir alan Karamanlý Yusuf
NOT GÖNDERÝP YILLIK VERGÝYÝ 225 BÝN DOLARA ÇIKARDI
Cezayirli askerler tarafýndan himaye edilen gemilerin vergileri verilmiyor, bu nedenle anlaþmanýn tekrardan gözden geçirilmesi gerekiyordu. Bunun üzerine ABD yönetimi ticaret gemilerini korumak için Akdeniz’e tam 4 adet savaþ gemisi gönderdi. Bu harekete binaen Yusuf Paþa, dönemin ABD Baþkaný’na bir not gönderdi ve yýllýk vergiyi 225 bin dolara çýkardý. Ancak ABD, gönderdiði savaþ gemilerine güvenerek bu talebi görmezden geldi.
Ciddiye alýnmadýðýný hisseden Yusuf Paþa askerlerine 14 Mayýs 1801’de ABD konsolosluðu önünde bayraklarýný parçalamayý emrederek ABD’nin ticaret gemilerinin peþine düþmeye baþladý. Üstelik Yusuf Paþa ABD konsolosunu da ülkeden kovmuþtu. Camilerden savaþ ilan edilmesi emrini de verdi. Bunun üzerine ABD Haziran 1801’de her birinde 44 adet top bulunan President ve USS Philadelphia firkateynlerini bölgeye gönderdi. Bu iki firkateyne 32’þer top kapasiteli 2 savaþ gemisi daha sonradan katýldý. Ayrýca baþka gemileri de sonraki aylarda filoya katýldý, ardýndan ABD baþkaný 1803’de Trablus limanýn iþgal edilmesi ve Trablus’un da topa tutulmasý emrini verdi.
Yusuf Paþa’nýn o tarihlerde 10 bin süvari, 40 bin piyade olmak üzere toplamda 50 bin kiþiden oluþan bir ordusu vardý. Ordu Kuloðullarý ve yeniçerilerden oluþuyordu. Denizlerde ise 1000 denizcinin görev yaptýðý 20 adet savaþ gemisi bulunduruyordu. Saray ve yönetim birimlerini koruyan Çavuþ Birlikleri (Þaviþiyye) olarak isimlendirilen kapýkulu askerleri ise kölelikten azat edilmiþ Afrikalýlar ve yeniçerilerden oluþuyordu.
ABDyi kendi topraklarý dýþýnda savaþa soktu 308 denizciyi esir alan Karamanlý Yusuf
GEMÝYLE BÝRLÝKTE TÜM ASKERLERÝ ESÝR ALDI
ABD’li askerler Libyalý denizcileri hafife almýþlardý. Karþýsýndakileri basit birer korsan olarak görüyorlardý. Ancak Yusuf Paþa himayesindeki Trablusgarp denizcileri en büyük ABD gemisi olan Philadelphia’yý, 31 Ekim 1803 tarihinde içinde bulunan 308 denizciyle birlikte ele geçirerek, Trablus limanýna çekti. Kaptanlarý Bainbridge ile birlikte denizcilerin hepsi esir alýndý. USS Philadelphia’yý geri almayý baþaramayan ABD Donanmasý, geminin Yusuf Paþa’nýn elinde ganimet olarak kalmasýný engellemek amacýyla Maltalý korsanlarla anlaþarak gemiyi ateþe verdirdi. Ancak yakýlan USS Philadelphia’nýn bayrak direði bir þekilde söküldü ve bayrak hâlâ Trablus kalesinde dikili. Savaþ yaklaþýk 5 sene sürdü ve ABD ekonomisini çökertti. 1805’te savaþ bittiðinde Yusuf Paþa tahtýný korumakla birlikte savaþýn baþýnda 10 bin dolar haraç isteyip barýþ antlaþmasýnda 60 bin dolarlýk bir rüþvet almýþtý.
Böylece Yusuf Paþa ABD’yi kendi topraklarý dýþýnda bir savaþa zorlayan ilk Türk oldu ve bu savaþ ABD tarihine ’First Barbary War’ (Birinci Barbar Savaþý) olarak geçti. Libyalýlar halen Trablus Kalesi’nde dikili bulunan Yusuf Paþa’nýn ele geçirdiði ABD firkateyni USS Philadelphia’nýn bayrak direðini zafer iþareti olarak görüyor.
Sosyal Medyada Paylaşın:
Mustafaoğlu İlyas Åžiirleri
(c) Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir.