YORGUN TOPAÇ VE DEVİNİM
vega4
YORGUN TOPAÇ VE DEVİNİM
Dünyanýn, pek yaygýn olarak bilmediðimiz,
DEVÝNÝM hareketini, basit bir oyucakla anlatayým.
Çocukluðumuzda sokakta kýþ günleri
Çok topaç çevirirdik.
Topaç, aþýk, misket ve çelik çomaktan baþka da
Oyuncaðýmýz yok gibiyidi zaten.
Topaç dönmeye baþladýðýnda
Ekseni zemine oldukça diktir,
Bu duruma topacýn uðunma hali denir.
Eksen yere dik olarak gökyüzüne uzanýr…
Bir süre sonra topaç yorulur, dönme hýzý düþer,
Baþlar kafa sallamaya, sarhoþtur artýk,
Eksen sokaktaki evlerin üst kat balkonlarýný gezinir;
Kimseyi de göremez kýþ günü kimse olmaz ki,
Balkonunun karýný temizleyen Esma Teyze’mden baþka...
Yoruldukça eksenini aþaðýlara indirip,
Bakar alt katlarýn pencerelerine ve düþer buza…
Genelde; Dünya ekseninin kuzey ucunun,
Kutup Yýldýzý Polaris’i sabit olarak gösterdiðini biliriz.
Bi daha; sabit olarak gösterdiðini biliriz…
Kuzey yarým kürede yaþayanlardan,
Gece yolunu þaþýran;
Ne tarafa gidecektim diye ona bakar,
O da göz kýrparak; þu tarafa der, adam yolunu bulur...
Ýnsanlar eksenimizin, Polaris’i gösterdiðini sansa da;
Ýþin gerçeði birazcýk farklýdýr, aslýnda eksenimiz þu anda;
432 ýþýk yýlý mesafedeki Polaris’i deðil,
Yaklaþýk 13 milyemlik bir sapmayla
Sol tarafýnda bir noktayý gösterir…
Milyem de neymiþ diyor SÜLO’M? Bir dairenin 360 da biri 1 derece ya;
Hah iþte, milyem de dairenin; 6 bin 400 de biri.
Yani 1 derecelik açýdan 17 nokta 8 kat daha minik
Dolayýsýyla da, daha hassas bir açýölçer birim.
Milyem: 1.000 metre yarýçaplý dairede
1 metrelik yay parçasýný gören açýdýr.
Bulutsuz bir gecede,
Yapay ýþýklardan ýrak bir yerde;
Bulun Polaris’I,
Hayalinizde Polaris’e ikiz bir yýldýz canlandýrýp
Polaris’in sol yanýna koyun.
Iþýk uçlarý birbirine deðsin ama içiçe geçmesinler.
Dünya’nýn ekseni sizin Polaris’ten geçer.
SÜLO’M kýzmýþ gibiydi;
Bu kadarcýk sapma için,
Bu kadar laf kalabalýðý niye ki? Bu kadarcýk sapma sana bana
Yaþadýðýmýz sürece fark etmez.
Haklýsýn ama NASA’da bir masada rotayý planlayana,
Ya da roketin maliyetini çýkarana,
Ya da kasada parasýný sayana, 432 ýþýk yýlý mesafede
Hem de çok farkeder, bak gör þimdi.
13 milyemlik açý;
Bir kilometre uzaklýkta:
13 metrelik bir yay parçasýný görür,
10 trilyon kilometrede:
130 milyon kilometre yapar bu yay parçasý...
10 trilyon kilometre mesafeye her ýþýk gidemez;
Takati yeten ýþýk;
Ancak 1 yýlda gider, buna da 1 ýþýk yýlý denir…
Çarp bunu Polaris’le aramýzdaki
432 ýþýk yýllýk mesafeyle, gör anasýnýn kenarýný,
Pardon sapmanýn boyutunu diyecektim…
Ýþte o; 432 trilyon kilometre mesafedeki yay parçasý,
561 milyar 600 milyon kilometredir.
En dýþýmýzdaki Neptün’ün Güneþ’e uzaklýðý yaklaþýk;
4 milyar 500 milyon kilometre…
Yani Güneþ Sistemi’mizin yarýçapýndan,
125 kat daha büyük yarýçaplý bir çemberdir bu sapma...
Sabit saydýðýmýz, bi daha; sabit saydýðýmýz
Kuzeyimizi gösterir dediðimiz,
Polaris’ten eksenimizin kuzey ucunun
Gerçek eksenimizin kuzeyinden sapmasý iþte bu kadar.
Þimdi sýký dur, Dünya YORGUN TOPAÇ MISALI
Bu sarhoþ kafayla dönmeye devam edince;
Kuzey istikametimiz, Polaris’in çevresinden uzaklaþacak,
12 bin küsur yýl sonra
Vega Yýldýzý, bir daha Kuzey Yýldýzýmýz olacak.
At o zaman Polaris’i çöpe,
Bak Vegaya göstersin sana doðru yolu...
Devinimin boyutunu,
Daha doyurucu anlayabilmek için bulutsuz bir yaz gecesi
Sýrtüstü uzanýn açýk havada yapay ýþýksýz, uygun bir yere,
Yani elektrik direðinin altýna yatmayýn,
Ayaklarýnýz Polaris’I göstersin,
Sonra yaz gecelerinin tam tepemizdeki,
“Büyük Yaz Üçgeni” isimli üç parlak yýldýzýný bulun,
Doðusunda DENEB, Güney batýsýnda ALTAIR,
Batýsýnda VEGA, tanýþtýnýz mý Vega’yla,
Uzatýn sað kolunuzu Polaris’e, parmaðýnýz tebeþir olsun,
Polaris’i ve Vega’yý içine alacak þekilde
Soldan saða doðru tam bir daire çizin gökyüzüne...
Bu iki yýldýzý içine alan bir elips demediiim,
Çapý bu iki yýldýzý da içine alacak
Tam bir daire dedim daire, hah þimdi oldu.
Gördünüz mü Dünyanýn ekseninin
25.920 yýllýk sarhoþluðunu...
Neler olur bu durumda;
Bugün kutup noktasý dediðimiz yerlerde birikmiþ
Buzullar bir yanda erirken, diðer yan buzullanýr,
Büyük Sahra, Gobi Çölü vs… bakarsýn yine deniz olurlar,
Zaten kumlarý o zamanlardan kalma olarak
Suya hasret hazýr sayýlýr...
Günümüzden 12 bin 500 yýl öncesi görünümlerine göre
Nil vadisine yapýlan piramitlerin sembolize ettiði,
Kutup Yýldýzý’mýz Polaris’den bu kadar ýraktaki,
Avcý Takýmyýldýzý’nýn
Yaptýðý sapmayý, var sen hesap eyle...
Benim aklým ermez, bu hesaplara! Hani sormuþtun ya SÜLO’M:
Bu kadarcýk sapma için, bu laf kalabalýðý niye ki diye? O nedenle yani...
Dünyanýn kendi ekseni etrafýnda dönüþünü
24 saatte gece ve gündüzden,
Güneþ’in etrafýnda dönüþünü
Yýlýn dört mevsiminden anlar, biliriz,
Ömrümüz yetmediðinden;
Dünya’mýzýn bu özel hareketini,
Yaþayanlarý da; yakýnen ilgilendirmediðinden,
Genelde bilmeyiz, bu harekete DEVÝNÝM denir.
Bu gece bakýp gördüðünüz herhangi bir yýldýzý,
Dikkaaat, AYNI NOKTADA deðiiil!
Ayný açýsal deðerlerle bir daha görmek için
25 bin 920 yýl beklemeniz lazým.
Allah saðlýklý, sabýrlý, neþeli, huzurlu
Uzun ömürler nasip etti beklediniiiz…
Yýldýzlar orada sizi beklerler mi sanýyorsunuz…
Süleyman KARAMAN vega4
NOTLAR:
1… GELECEK BÖLÜM (10) NERDE HAREKET ORDA BEREKET
2… Ýtalik yazýlar gizli sesim, SÜLOM’UN konuyu açma çabasýdýr.
Sosyal Medyada Paylaşın:
(c) Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir.