Yozgat ça - Yozgat Ağzı

Yozgat’ça - Yozgat Aðzý
(Yozgat ve çevresi yöresel kelimeler)

1
kuru fasulyeye, að pakhla
yeþil fasulyeye goð pakhla
hastalýklýya, sýracalý
bahaneye, mahana
diyorlar bizde
2
havuca, pürçüklü
peynire, pendir
leðene, ilagan
yumurtaya, yýmýrta
diyorlar bizde
3
demindene, bayahtan
baksanaya, bahale
kendini beðenmeðe, kýrýþmak
geçen güne, öton
diyorlar bizde
4
büyük tencereye, guþene
bilmiyoruma, nebim
nasýl olduya, nahas
adýgüzele, adoozel
diyorlar bizde
5
aileye, horanta
kümese, pinelik
domatese, kýrmýzý
havluya, peþkir
diyorlar bizde
6
testiye, boruç
tomruða, hezen
laylon ayakkabýya, týkkýr
mendile, yaðlýk
diyorlar bizde
7
ayrana, çalkama
halaya, bibi
geçen seneye, býldýr
çok yiyene, ganara
diyorlar bizde
8
alkýþa, cibicik
anahtara, firek
akrabaya, gaham
aðabeye mýnna
diyorlar bizde
9
sineðe, ivez
toz topraða, gubir
gömleðe, mintan
iþ buyurmaya, yumuþ
diyorlar bizde
10
altýn takýya, gýremise
þekilsize, önasýz
banyo yapmaya, çimmek
makasa, sindi
diyorlar bizde
11
suratýný asmaya, homuhmak
gerçektenmiye, essahtanmý
beceriksize, sintir
kaþ göz etmeðe, iþmar
diyorlar bizde
12
kahkahaya, hangýrdamak
taneye, dene
çok iriye, zýrýl
periþan olmaya, malamat
diyorlar bizde
13
gölgeye, garaltý
ne yapýyorsuna, nörüyon
deðilmiye, daalmi
biþekile, biþal
diyorlar bizde
14
nedene, nahas
çoðalmýyasýcaya, töremiyesice
acýktýma, yüram geçti
hýzlý hýzlýya, yelli yelli
diyorlar bizde
15
ne bakýyorsuna, ne daðatliyon
at þunuya, kotele þunu
koyun dýþkýsýna, çakýldak
keçinin dýþkýsýna, kýhý
diyorlar bizde
16
sývaya, biþirik
gözetlemeðe, kiþiflemek
gözü açýða, mýstýr
reyhana, irehan
diyorlar bizde
17
sümüklüðe, hortuklu
yazmaya, yaþmak
çamaþýra, asbap
çok iyiye, tavatýr
diyorlar bizde
18
hediyeye, yolluh
römorka, vagunat
bacaya, punare
laf vurmaya, kakýç
diyorlar bizde
19
iri samana, kes
kulübeye, elefcik
buðday ölçeðine, urupla
toprak pekiþtiren taþa, loo
diyorlar bizde
20
baþörtüsüne, bürük
sýnýra, cýzý
lahanaya, kelem
dur demeye, aðleþ
diyorlar bizde
21
dað armuduna, çörtük
cekete, saho
sedire, mahat
çiviye, mýh
diyorlar bizde
22
araziye, yazý
civcive, cücük
mandaya, kömüþ
hindiye, culuk
diyorlar bizde
23
sahiye, essah
takunyaya, nalin
þubata, gücük
belkiye, ellaham
diyorlar bizde
24
rafa, terek
boðaza, ümük
kýsa boyluya, güdük
pisboðaza, sümsük
diyorlar bizde
25
rüzgârsýz yere, dulda
uslu dura, dölek dur
sýrta, yaðanný
galiba ya, zaarki
diyorlar bizde
26
suya dalmaya, suya tumma
sinirlenmeye, herslenmek
eþe kocaya, giþi
ilaca, hap
diyorlar bizde
27
ayakta durmaya, dinelmek
yöne tarafa, cihet
pilice, ferik
küçük bakraca, sitil
diyorlar bizde
28
Ýlmeðe, düðüm
kýsaca pekiye, hee
patatase, patatis
avuca, gavram
diyorlar bizde
29
nazlanmaya, þikarlanma
dönmeye, fýrlanmak
sýkýntýya, cereme
kýz kardeþe, bacý
diyorlar bizde
30
azarlamaya, tazirlemek
çokgörmeye, daðnamak
kýzmaya, sohranmak
huysuza, soyka
diyorlar bizde
31
köþe baþýna, çene
ol görüp’e bir türlü
içeri almaya, dýhmak
aman Allahým’a, abari
diyorlar bizde
32
danaya, býza
yataða, döþek
patlýcana, baldýrcan
avuçlamaya, gavralamak
diyorlar bizde
33
domuza, canavar
un çorbasýna bulamaç
demekkiye, zaar
lokmaya, sokum
diyorlar bizde
34
kuzunun büyüðüne, tohlu
büyük tabaða, sahan
küçük pencereye, temek
küreme aracýna, sýyýrgý
diyorlar bizde
35
süpürge bitkisine, çýtlýh
yokuþa, verep
pencereye, toplu
asfalta, susa
diyorlar bizde
36
kavun karpuza bostan
patavatsýza, müzümsüz
önemsemeye, masimek
külhanbeyine, býçkýn
diyorlar bizde
37
kaþýnmaya, giciþmek
ukalaya, hökela
tuza, duz
pantolona, pantul
diyorlar bizde
38
ezana, ezen
testereye, býþgý
traktöre, motur
tekmeye, depik
diyorlar bizde
39
inceye, yuka
çok fazlaya, zibil
sarhoþa, zerhoþ
çok konuþmaya, býdýrdamak
diyorlar bizde
40
fermuara, cýrcýr
çok fazlaya, gakýlý
davete, okumak
kaplumbaðaya, tosba
diyorlar bizde
41
hacý amcaya, hacemmi
hoparlöre, aporle
aleve, alaf
helikoptere, aligopter
diyorlar bizde
42
tamamene, bidemlik
büyük sineðe, bunelek
beze, çapýt
gezer satýcýya, çerçi
diyorlar bizde
43
kilime, çul
uzun elbiseye, fistan
sürülmüþ tarlaya, herk
atlete, iþlik
diyorlar bizde
44
ne zamana, nefaat
erkek genç koyuna, þiþek
þalvara, tuman
çirkin konuþmaya, çemkirmek
diyorlar bizde
45
tembellik etmeye, aðzýný ayýrmak
uzun aðaca, cerek
sapý ve taneyi ayýran araca düven
küçük keçiye, çebiþ
diyorlar bizde
46
dilenmeye, deþirmek
sýnýra, gevel
kýskanmaya, gunülemek
deðil mi ye, lee
diyorlar bizde
47
yemeyi çok sevene, mantýcý
karýk’a, maþala
surat’a, navrak
dereye, öz
diyorlar bizde
48
büyük çuvala, seklem
çaðýrmaya, çýðýrmak
çok’a, ipiy
azcýk’a, ýcýh
diyorlar bizde
49
makarnaya, mahanna
günahýný alýrýma, gadasýný alýrým
manda yavrusuna, balak
öðrenmeye, belle
diyorlar bizde
50
cama, cýncýh
deðirmene, daarmen
doðurmaya, gunnamak
önceye, ipti
diyorlar bizde
51
metal yemek kabýna, zehen
hafife, yiðni
bekleye, aðlen
tazeye, acer
diyorlar bizde
52
buya, aha
yanlýþa yönelmeye, azýtmak
içyaða, donyað
lokmaya, banak
diyorlar bizde
53
sýkýþtýrmaya, bekitmek
avuça, goþam
sopa ucu çiviye, nodul
küçük baltaya, nacak
diyorlar bizde
54
leyleðe, lalek
serin serine, kufül kufül
tuvalete, kenef
kýlýbýða, avratasan
diyorlar bizde
55
bundan sonraya, bundan kelli
ishale, amel
kepçeye, çömçe
küçük taþlara, helik
diyorlar bizde
56
fideye, sitil
sedire, somya
sütlaca, sütlü
ayçiçeðine, þemþamer
diyorlar bizde
57
amcaya, emmi
takkeye, tellik
teravihe, terevi
ilçeye, gaza
diyorlar bizde
58
mantara, gobelek
dört kollu taþýma aracýna, geçgere
yapýþkan dikene, pýtýrak
anidene, yekdapdan
diyorlar bizde
59
musluða, burma
ateþ tutuþturan oduna, çipli
kediye, pisik
ayrana, katýk
diyorlar bizde
60
hepsine, alayý
üþenmeðe, erinmek
kazýða, örk
gizli saklýya, uðrun
diyorlar bizde
61
elbiseye, pýrtý
lodos rüzgârýna, kaba yel
gece yenen yemeðe, yastýlýk
baba ya, aða
diyorlar bizde
62
yumurta aþýna, gaygana
eðretiye, mudara
ekin, ot birikintisine, deste
ekin ekilen alete, saban
diyorlar bizde
63
topraðý düzleyen alete, tapan
yaðda piþirilen yufkaya, omaç
kýþlýk buðdaya, zahra
kýza, gý
diyorlar bizde
64
kulplu kaba, helke
kýrýkcý çýkýkcýya, , sýnýkcý
ekilmemiþ tarlaya, boz
ankara’ya, angara
diyorlar bizde
65
üç ayaklý demire, sacaðý
mayalý bazlamaya, ekþili
buðdayýn piþmiþine, hedik
fiyata, paha
diyorlar bizde
66
anne tavuða, gurk
taze kuzuya, gorpe
nasýla, neþaal
faraþa, kos kura
diyorlar bizde
67
musluða, gurna
yeniye, gýcýr
göðse, baðýra; döþ
delikanlýya, gobel
diyorlar bizde
68
mahalleye mahle
durmaya, aðlenmek
dilsize ahraz
çevirmeye, aktarmak
diyorlar bizde
69
saðlamlaþtýrmaya bekitmek
dikenli ota býtýrak
avuca, goþam
gübreye fýþký
diyorlar bizde
70
býrakmaya govermek
su kaynaðýna göze
arpacýða itdirsað
bahaneye mahana
diyorlar bizde
71
lanete nalet
büyük çuvala seklem
söylenmeye sohranma
eli çabuða þeremet
diyorlar bizde
72
bir yaþýndaki koyuna þiþek
taneye tene
dev gibiye zebellah
zahireye zahra
diyorlar bizde
73
küçük köpeðe, zaðar
sýrta, yaðanný
ne kadara, naadder
bulgur çorbasýna, düðürcük
diyorlar bizde
74
arsýza, soyka
baþýboþ serseriye, hoydana
cariyeye, halayýk
aleni, açýk olana tangayaz
diyorlar bizde
75
kabul etmeye, kayýl olmak
ziyaret etmeye, yoklamak
iyiye, has
saðlama, mokkem
diyorlar bizde
76
kepeksiz buðdaya, yarma
yorgan kýlýfýna, mitil
geniþ çuvala, haral
köpek bulamacýna, yal
diyorlar bizde
77
elma kaysý kurusuna, çir
fermuara, cýrcýr
varlýða, variyet
banyoya, çimecek
diyorlar bizde
78
kaþýntýya, giciþme
sevmeye, hazetme
tokada, þaplak
eþeðin erkeðine, zýrýl
diyorlar bizde
79
parasýza, cýbýl
hýzlý akana kütüleyen
civcive bili
cimriye gýptý
diyorlar bizde
80
çobanýn yardýmcýsýna çeltek
dilenciye deþirici
yanaða duluk
koþmaya gopmak
diyorlar bizde
81
çocuða uþak
yumruða sumsuk
yuvarlaða tombak
asfalta susa
diyorlar bizde
82
kemere kayiþ
yabancýya yadýrgý
su arkýna gever
tandýr damýna örtme
diyorlar bizde
83
donatmaya bezeme
cam eþyalara cýncýk
etleri ayýklamaya siftimek
yakýnlaþmaya sokulmak
diyorlar bizde
84
yoðurt mayasýna çalacak
aðlamaklý hale dolukmak
razý olmaya kayýl olmak
önceye ipti
diyorlar bizde
85
hýsýma kaham
kundak topraðýna höllük
folluða holluk
iç giysiye göynek
diyorlar bizde
86
iri gözlü kalbura gözer
kabana gocuk
çiðnemeye gevmek
acele etmeye evmek
diyorlar bizde
87
düðümlemeye düylemek
büyük ve yetiþkine eke
aðlamaya döyünmek
kar fýrtýnasýna dipi
diyorlar bizde
88
ayýplamaya danamak
dertliye çorlu
kolu eli sakata çot
erkeklik azasýna çük
diyorlar bizde
89
topallamaya aksamak
yýkamaya yumak
hayvan yavrulamasý kuzulamak
havlamaya ürmek
diyorlar bizde
90
avuçta ovalamaya öfeleme
kalýnca aðaca mertek
yaðsýz çöreðe kete
hamurla çorba yemeðine arabaþý
diyorlar bizde
91
sallamaya ýðralama
kavrulmuþ buðdaya kavurga
ölü gibi yatmaya zýbarmak
gürültü yapmaya zýrýltý
diyorlar bizde
92
þalvar baðýna uçkur
ökçeli ayakkabýya iskarpin
huysuz kadýna cadaloz
yeni evlenen erkeðe güvey
diyorlar bizde
93
insan her iki yanýna böðür
sýrtýn üst kýsmýna kulunç
dayanýklýya dayangýlý
ekþimeye fýþkýma
diyorlar bizde
94
öðrenmeye bellemek
tuvalete ayakyolu
bez parçasýna çaput
bir taneye, bi dene
diyorlar bizde
95
þapkalý mantara göbelek
vücuda göðde
yeþermeðe güvermek
kýskanmaya günülemek
diyorlar bizde
96
meðere marim
patatese kumpür
yorgan yüzüne melefe
davetiyeye okuntu
diyorlar bizde
97
pencereye pece
üzümün olmamýþýna koruk
yufka piþirme tahtasýna evraðaç
iri yarýya zobu
diyorlar bizde
98
anahtara açacak
temizlemeye ayýtlamak
banyoya cað
kavgacýya çekiþken
diyorlar bizde
99
arka, sýrta dal
çok bilmiþe ekemiþ
çingeneye elekçi
kibirliye gostak
diyorlar bizde
100
vuracak gibi yapmaya keskenmek
ishal olmaya ötürmek
küçük çana týngýrdak
refaha ulaþmaya onmak
diyorlar bizde
101
sipariþe ýsmarýç
birden kalkmaya yekinmek
zengine variyetli
azar azara ucun ucun
diyorlar bizde
102
kývýlcýma çýngý
bir yaþýndaki ineðe düve
ince yapraða pür
hisseye paya, sehim
diyorlar bizde
103
ahmak serseme, seme
köþeye bicek
iþe yaramaza meret
sandalye ye iskemle
diyorlar bizde
104
o yüzdene ondankelli
yenge ye gelinbacý
kapý önüne avlu
bozulmuþ yumurtaya cýlk
diyorlar bizde
105
gösteriþliye cillop
çatýya dam
küçük kertenkeleye elöpen
hanýma hatýn
diyorlar bizde
106
büyük tepsiye sini
bota potin
portakala portekel
düðmeye pul
diyorlar bizde
107
çeþmeye pýnar
seccadeye namazlaða
domuza donuz
eldivene ellik
diyorlar bizde
108
gazyaðý aydýnlatmasýna löküs
küçük hayvanlara görpe
kýsýr koyuna yoz
böðürtlene itüzümü
diyorlar bizde
109
çileliye karametli
taklaya dombalak
koyun yünü kirine çakýldak
þýmarýða cývýk
diyorlar bizde
110
sac ekmeðine bazlama
bir kereye biyol
yaðlý ekmeðe biþi
sürekliye boyuna
diyorlar bizde
111
bekle, dura aleþ
anlayýþsýza angut
süt kaymaðýna yüz
çiftlik uþaðýna azap
diyorlar bizde
112
çok aza oncacýk
giysi kaþýndýrmasýna dalamak
bohçaya çýký
yumurta yemeðine cýlbýr
diyorlar bizde
113
aleve alaf
saman dolu traktöre çeten
ýsýrmaya kýtlamak
iþte demeðe ahan
diyorlar bizde
114
çingeneye cingan
çemene çaman
satýra dahra
kabaca erkek çocuða döl
diyorlar bizde
115
sözü pekiþtirmeye hele
sabit somyaya mahat
pantolon bacak arasýna peyik
un serilen beze ita
diyorlar bizde
116
dün demeye dünaan
dayaða zopa
durmaya alenmek
uzaða ýrak
diyorlar bizde
117
tabuta salaca
küçük su kabýna maþrapa
hayvan yemine küsbe
yufka ekmeðine düremeç
diyorlar bizde
118
düþüncesize yiðni yenge
ev iþini bilen erkeðe avrat hasan
süprüntüye zibil
baþörtüsüne yaþmak
diyorlar bizde
119
biçilmiþ ekin demetine zo
yanmýþ hayvan gübresine kün
iri fareye keleni
tahýl kýrmasý yeme zavar
diyorlar bizde
120
çok güzele keleþ
þýmarmaya selme
kilite dil
gelmiþime gelmissim gitmissim
diyorlar bizde
121
odaya göz
salýncak çeþidine tahtalý
azarlamaya çýkýþmak
uyumsuzluk yapmaya zortlama
diyorlar bizde
122
yerleþim dýþýna yazý yaban
yýkanýlan yere yunak
kýsa boyluya yerden yýðma
araca vesait
diyorlar bizde
123
çok konuþmaya vazýrdama
acýrken výh kele
nefesi kesilmeye uðunmak
yün halata urgan
diyorlar bizde
124
dükkana tükan
alt giysiye tuman
düðün hediyesine saçý
pamuða pambýk
diyorlar bizde
125
aptalca bakmaya pel pel
çamaþýra pýrtý
hedefi þaþýrmaya pýrtma
ne yapalýma norek
diyorlar bizde
126
meðerseye maarisem
deðilmi ye, le
öðlemi ye lemi
öðle deðil miye ledaal mi
diyorlar bizde
127
yuvarlaða topak
ucu çivili sopaya meses
yüze kýzgýnlýða kakýç
aman bacýma kele bacým
diyorlar bizde
128
sýpaya kirik
çok aza ýcýcýk
becerikliye iþçimen
iki gözlü torbaya habe
diyorlar bizde
129
kalk demeye gah
söndürmeye garaltma
koþmaya gop
þubat ayýna gucuk
diyorlar bizde
130
bir elle alýnana elçim
dudaða dodak
süpürgeye çalgý
gölgeliye çardak
diyorlar bizde
131
somuna çarþý ekmeði
iki kanatlý kapýya çatal kapý
hýzlý akan suya cavlak
þýmarýða cýrtýk
diyorlar bizde
132
zýkkým olsuna babaa
hayret ederken al ha
topaça ayý
çok konuþana çenebaz
diyorlar bizde
133
küçük Kuran’a Hameyli
köy bekçisine hasas
aklý eren kimseye aklerik
deli olana cinli
diyorlar bizde
134
çamura milek
git demeye var
huya debehat
öfkelenmeye hökelenme
diyorlar bizde
135
evet öyle demeye zaaðar
iðneye inne
önceye ibdi
çýplaða cýlbah
diyorlar bizde
136
çok güzele zollu
kenar uca, keh
suyun çok akmasýna kütüleme
kokuþmuþa sasý
diyorlar bizde
137
diz üzeri oturmaya çömelme
övünmeye gofalmak
vebale mabal
çekirdeðe çiðit
diyorlar bizde
138
oyalanmaya ütüzlenme
ayrýlmaya savuþmak
gözleri dýþarý fýrlamaya pörtlek
göz çapaðýna þýrkýt
diyorlar bizde
139
sinirlenmeye dellenmek
edelime edek
tekmeye depme
oynaþmaya hengilim
diyorlar bizde
140
ödünce öndüç
karþýsýna annacýna
gevezeye být být
herhaldeye ellaam
diyorlar bizde
141
büyümüþe eke toha
beyazlamaya aðarmak
kaçmaya sývýþmak
koþmaya kopma
diyorlar bizde
142
bahçe evleðine, seki
geri geriye, götün götün
vakite, öðün
çürüðe, uluk
diyorlar bizde
143
yokuþa bayýr
sevimsize, aþkarsýz
ahret kardeþliðine ahretlik
kýzýnca birine, baba çýkasýca
diyorlar bizde
144
ihtiyaca hacet
tahýl döven taþa, sohu
namusa namýs
koþmaya yelmek
diyorlar bizde
145
kazýða zikke benzemeye çekmek
halbukiye halbiyse
atlamaya hoplama
diyorlar bizde
146
üflemeye üfürmek
sokmaya dýhmak
hayvan yemliðine musur
geviþ getirmeye gevmek
diyorlar bizde
147
cimriye kýsnýk
merkeze göbek
çalýþkana ateþ gibi
neyin vara nen var
diyorlar bizde
148
keten tohumuna çedene
sipariþe ýsmarlama
beðenmeye baðanmek
yüze beniz
diyorlar bizde
149
çekirdeðe çiðdem
çekememeye irdemek
divan’a seki
gereksiz harekete hingilim
diyorlar bizde
150
bakýr su kabýna güðüm
tahta çembere kasnak
gösteriþe gayde
sýkýntýya gahle
diyorlar bizde
151
hevese havas
götürüye kabala
parmaða bannah
hafife yüngül
diyorlar bizde
152
serte bek
eðelemeye bilaleme
alýþmaya dadanma
iyi büyümüþe geliþetli
diyorlar bizde
153
dermana fer
yeni fidana ýþkýn
çok sallanmaya zýngýrdama
olgunlaþmamýþ meyveye þalak
diyorlar bizde
154
ýþýðý söndüre garalt
hamileye yüklü
baraj setine bent
sobaya zoba
diyorlar bizde
155
namerde muhannet
çoða bayaa
az bulunana cevahir
bulgur döven taþa soku
diyorlar bizde
156
azarlamaya tazirleme
uslanmaya usukma
sinire, zývanadan çýkma
delirmeye çývdýrma
diyorlar bizde
157
her güne kunde
çabuða þahbaz
küsmeye gomuhmak
geniþ giysiye ferace
diyorlar bizde
158
güçsüze mýdara
serseriye estirikli
kâhya ya kâyâ
içi geçmeye ehnezimek
diyorlar bizde
159
iþteye aha
baþýboþa salahana
salyaya sel
bananeye nemarek
diyorlar bizde
160
dip köþeye dipten aðrý
ekmek ile yemeðe ekmanen
haniye taman
kýzgýn olmaya öykeli
diyorlar bizde
161
farkettirmeden’e o daalden
kýzmaya alaflanma
karþýlýklý iþ görmeye gubaþmak
dilenciye deþirici
diyorlar bizde
162
parmaða bannak
semere kürtün
oraða galýç
elbet’e helbet
diyorlar bizde
163
...

Derleyen
Ýlkay Coþkun
12.04.2011

Not: Derlenen bu kelimeler daha çok Yozgat ve çevre illerde daha çok kullanýlmakla beraber yer yer farklýlýklarda görülebilmektedir. Bu bir þiir deðildir. Sadece yöresel kelimeler açýklamalarýyla bir araya getirilmiþtir. Ayrýca bu derlemenin devamý gelecek.
Sosyal Medyada Paylaşın: