Noktalar dokuyorum küfürbaz notalara
Mehtabýn uyuttuðu denize atýyorum
Feraset baðlýyorum iðneli oltalara
Belki yetmez diyerek utanma katýyorum.
Kelimeler içinde mutlaka þiir yok da
Birisini bitirdim iþte sana bir nokta.
Bir sonraki noktaya birazcýk nakýþ döktüm
Sarý yeþil kýrmýzý kullanýp ibriþimi
Düðüm de tutmuyordu çekip ucundan söktüm
Görseniz gülerdiniz öfkeli titreþimi.
Bu bulmaca içinde muhtemel girift çok da
Yalan yanlýþ olsa da iþte sana çift nokta..
Deðer miydi çabaya orasýný bilemem
Kararý sizler verin muhtemel lâl dokunuþ
Kýzsam da hiç kimseye melanet de dilemem
Yasaða bulaþmadým hepsi helâl dokunuþ.
Yay gerili dursa da hýzla giden güç okta
Ünleme de gerek yok iþte sana üç nokta…
Afet Kýrat
ÇÖZÜMLEMESÝ
Ses tabakasý: Þiir 7+7 hece ölçüsüyle yazýlmýþtýr. Üç birimden meydana gelmiþ, birimlerde altýþar dize kullanýlmýþtýr. ababcc, dedecc, fgfgcc uyak örgüsüyle modern bir yapýya sahiptir. Þiirde ince “e”(52) ve ince “i”(60) sesleri hâkimdir. Diðer öne çýkan sesler ise yumuþak sürekli “r” (35) ve “n”(32) ünsüzleridir. “Manasý olmasa da iþte sana çift nokta” dizesinde ise sekiz kullanýmla “a” asonasý dikkat çekmektedir.
Anlam tabakasý: Þiirin öznesi, öfkelendiði bir kiþiye sesleniyorsa da, kaba, küfürlü þiir yazan tüm kiþilere sesleniyor diye bir genelleme yapýlabilir. Bu þiir, þiir çeþidi olarak didaktik (öðretici) türlerin içinde yer alan yergidir. Yergi; bir kimseyi, bir düþünceyi iðneli ifadelerle yermektir. Yergilerde söylenilenin doðru olmasý gerekmediði gibi aðýr sözlere, hakaretlere de yer verilir. Kýrat, çaðlar boyunca süregelmekte olan bu anlayýþý eleþtirmekte yergi bile olsa edebin elden býrakýlmamasý gerektiðini hem öðretici hem de sanatsal bir dille ifade etmektedir.
Þiirin bütününe tariz sanatý hâkimdir. Tarîz; “Tenkit, alay, doðruyu gösterme maksatlarýyla söylenmiþ sözlerdir. Ölçülü olma, kibarlýðý elden býrakmama yahut söze muhatap olaný kýrmama gibi amaçlara hizmet eder. Baþka bir ifadeyle tarizde kastedilen anlam bir sýfat ya da durumdur; ama bu sýfata konu olan belirtilmez.”
Þiirin birinci biriminde; kaba, küfürlü yergilerin þiir olmadýðý söylenmiþ bu tür yazanlar eleþtirilmiþtir. Yerginin incelikli olmasý gerektiðini “Ýncelik iliþtirip iðneli oltalara” dizesiyle dile getirmiþtir. Ýkinci birimde yergi haklý sebeplere de dayansa, kiþi öfkelense de zarafetini elden býrakmamasý gerektiði üzerinde durulmuþtur. Üçüncü birimde de ayný anlam devam etmekte, kimseye melanet (lanet, beddua) dilenmemesi, meþru sözcüklerle karþýlýk verilmesi gerektiði imlenmiþtir. Þiirde geçen lal: Sessiz, sessizce dokunmak; melanet: Ýlenmektir (beddua).
Didaktik özelliði de bulunan bu þiirin temasý, yapýlan yergilerden duyulan rahatsýzlýk, kýzgýnlýktýr. Yergilerin de þiir sanatýna yakýþýr seviyede olmasý görüþü dile getirilmiþtir. Yerginin nasýl yapýlacaðýný kendi örnekliðiyle açýklamýþtýr.
Obje tabakasý: Noktalar, iðneli (söz) þiirin temel objeleridir. Lal dokunuþ, kullanýmýnda iham/tevriye sanatý da akla geliyor: Þiirdeki belli sözcüklerin kullanýmý “dokumak, nakýþ, ibriþim, düðüm, sökmek” anlamca iliþkili olduðu için bir tenasüplüdür. Bu nedenle lal dokunuþu, dokumacýlýk mesleðinin terimi gibi anlamak da mümkündür. Oysa lal dokunuþ þiirde sessizce dokunmak anlamýndadýr. Bazen þairler okuyucuyu þüpheye düþürmek isteyebilirler, iham ve tevriyenin amacý budur. Þiirde istiare (=eðretileme), teþhis (=kiþileþtirme) sanatlarý da vardýr. Þair þiirini, dizede dediði gibi gerçekten bulmaca haline getirmiþ, dahasý ince ince dokumuþtur.
Karakter tabakasý: Belli bir nesnesi, olgusu olmayan resimcikler i mgedir: Þair bu þiiri, “noktalar dokumak”, “küfürbaz notalar” i mgeleriyle baþlatmýþ yine anlaþýlýr i mgeleri sýk sýk kullanmýþtýr. Kimilerine göre þiir i mge ve sestir. Kýrat’ýn i mgeleri ve sesi öne çýkarmasý sanatýnýn belirgin bir özelliðidir. Yine bir kadýn þair olarak, yergi bile olsa zarafetin elden býrakýlmamasý gerektiðini belirtmiþtir. Kýrat þiirinde duygu, düþünce ve hayallerini ince ince dokumuþ, mecazlarla süslemiþ þiirini yaþayarak okuyucusuna aktarmaya çalýþmýþtýr. Kýrat’ýn bu þiirinde sözcüklerin mecazi (= deðiþmeceli) anlamlarý gerçek anlamlarýndan daha çoktur. Bu kadar mecaz, okuyucuda sürekli bir zihin faaliyetine yol açmaktadýr. Anlam katmanlarý bu didaktik türü þiir yapmýþtýr.
Alýn yazýsý (kader) tabakasý: Toplum içinde yaþamak zorunda olan sosyal insanýn mümkün olduðunca baþkalarýný kýrmamaya çalýþmasý esastýr. Kötü söz sahibine aittir sözü ve Konfüçyüs’ün “Sana yapýlmasýný istemediðini baþkasýna yapma” sözü bir ilke olarak benimsenmelidir.
Seddar Ýnce
Sosyal Medyada Paylaşın:
(c) Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir.En Çok Okunan Şiirleri
AFFET BABA DESEM Kİ... KARA GÖZLÜM RİCA EDERİM BAYIM YAKARIŞ SAÇLARIN, AH O SAÇLARIN! HEY BİNGÖL, YAYLA DERE! VEZN-İ AHAR SARMAŞIK MEHMET’İM