Gozirolu, Avilden, Topal Melit, Top Amat gibi bazý emmiler bize; “-sen kimin o(ð)lusun” “-benim olum olcan mý?” larý geçer “-benim kýzým ol” “-ben o(ð)lanýn desene len” “-seni, benim o(ð)lana alývýrayýn” itiraz etsen de aldýrmazlar hatta taþlasan etraftakilerin kýþkýrtmasýyla sövsen ama bir yerde keserler, aðlarsan! vazgeçerler.. aðlanýrdý..
bu defa da acýrlar haline güya gönlünü alýrlar “-va(h)! gadýným ne bileyin.. fisdanný ðörünce ben seni gýz sandýydým” derler güya severler ilgi gösterirlerdi çaresiz inanýlýrlardý..
“-söð len huna” galeyana gelip söðmeler arefesinde babamýzýn gözleri üzerimizde surat asýk, kaþlar çatýk bakýþlar karanlýk, dudaklarý sýkýk çanýmýza ot týkarlardý..
ve ýsrar, ýsrar üstüne þeyimizi göstermeye varan “benlik” “kendine gelme”, “mükellef olma”, hatda “erkeklik” mücadelemiz, yarým kalýrdý..
ilk mektepten önce oðlak, okulla birlikte öküz çobanlýðýmýzda þekillenirdi bir an evvel davranýlýr hayati kararlar alýnýrdý..
bu defa da güya bilmezden gelip “kime var(a)can?” .. omuz silkerdik “vah! haa sen o(ð)lan mýydýn” .. “-toh! gene bilemedim, unuduvumuþuyun gadýným ” (gadýn=güzel) … olmadý bu defa da keskin bir manevra ile çark edip “kimi al(a)can” namýs davasýnda adýmýz çýkacak gibi telaþlandýrýrlardý..
umumi ýsrar üzerine; birinin adýný zikredersek bu defada “onun agalarý var, bobasý fakir” .. “o güçcüg” ya da olmadý “o senden böyük, seni döðer” “o gözel deðil, bek çi(r)kin” ya da açmaza sürüklerlerdi “emme o falana varcaðmýþ” veya da “onu falanca alcaðmýþ..” illa bin bahane bulmaya mecburlardý
“gonþularýnda hayat yok” “helalarý yola garþý” gonþularýnýn hayadý-nahayý ne alaka? “onun anasý cadaloz” “emmisi kör”, “bobasý topal” ne etsek, ne söylesek yanýltýrlar karþý çýkarlar suyu bulandýrýrlar sevdalarýmýzý alaya alýrlar.. yeni yetmenin iþtahýný kaçýrýrlardý..
ardýndan tafsilatlar baþlardý, ki sayelerinde istikbal kaygýmýz gerilerde kalýrdý harekete geçmeliydik bir an önce eli çabuk tutmalý, önerileni kaçýrmamalýydý
“falancanýn bobasý zengin, senden eyisini mi bulcaklar gýzlarýný sana veri(r)ler onar onarýn yerine ben de olsam gýzýmý sana veridim” “ver madem gýzýný emisi bu oðlana” “benim gýz böyük, aba mý deycek bu böyüyüp herif olana gadak ohooo” “senin gýz böyütsün” “bu adaiþ güyesi mi olcak demi len?” üzerimize bahisler uzardý..
“falanýn gýzýný al len Taþýnbaþýnda kaþ dölüm tarlalarý var, Yeldeðirmeninde nohut, Karþýbaðda payamlýk ovada tarla bi uþdan uca, Arpalýkda bahça Hasançeþmede Söðütlüde harým evinin yannýnda arý köfenneri ona keza” .. “hu gadar geçi, hu gadar goyun” aðalýða çeyrek kalýrdý..
duvar ören birisi daha katýlýr yukarýdan “Arpalýkdaký tarlaya sana bi ev yapývýrýlarsa ustasý da ben olurun..anasýný satayýn ta emme sen yere düþen mýhlarý eyi topla” … bir diðeri daha dahil olur muhabbete “dah! de imanýýmm”la düþlerimiz keyfe gelirdi, özgüvenimiz þahlanýrdý
yoldan geçen bir baþkasý ondan geri kalmaz ama düþlerimizi bulandýrýrdý “-amma etdin emmisi yahu o adamýn bissürü o(ð)lu yok mu bu adama mal düþer mi?” “..?” “-o(ð)lan gardaþlarý da ne oluyoru bu epap erkeð adam yahu, bak asdaným elini gorkak alýþdýrmacan! godun mu oturtduracan” tamam mý?
bir baþkasý galeyana getirirdi “-yoð ülen ben onu alman, onun o(ð)lan gardaþý çok deyosan falanýn gýzýný al.. “çöpsüz üzüm” gayýnnan elleriynen besler seni ballý çomacýnan len hu fakýt derde derman uçu “hadi” deyvisen kimde bal var kimin cevizi var.. kimin narý.. hýý! kimin goca bicikli çift oðlaklý gýrmýzý geçisi falannarýn aslý asaleti olduðundan mý?
hemi goyun sürüsü hemi geçi, ovada bahça demiþsin yahay! valla! hemi gatýr arabalarý hemi inekleri.. hemi de düðeleri, gözümüzde ne güzel manzaralar neler, neler canlanýrdý..
baþka biri bilgeliðe soyunur, “iþleri çoð olsa daaa epap, iþ yormaz adamý! iþ deði(l), eþ yorar vallaha senin gibi deliðanný guvatlý adamý evelallah sen her iþin hakkýndan geli(r)sin, emme? agalarý varýmýþ sana ne ne hökmü var erkeð adamsýn, “höt” dedin mi gaçýrýsýn evelallah bokisi vurdun mu mertlek gýldýrýsýn gözünü bi tefa morartacan, esas duruþa sokacan.. tamam mý! mor gözlü, analarýmýz gelir aklýmýza içimiz acýrdý”
“-dedik ya! garý gýsmý yorar, e(h)tiyarladýr adamý bak ben gellabaný aldýðýmda týð gibi adamýdým valla gör hinciki halýmý” öteki üstüne gor tafsilatýn “epap! hele bi de benim gibi; fakýr gýzý alýsan var yaaa zabbah demez, aðþam demez fýrsant buldukçana açar aðzýný, yumar gözünü “bal yapmaz arý” ðibi “dýndýn da dýndýn” vallaha çenesi yorar fakir garýnýn atdýrý(r) adamýn depesinin tasýný keser iþdahýný, uzak yere getme, ýhýcýk benim de baþýmda biri gaçýrdý a(ð)zýmýn dadýný”
“fakýr adamýn fakýr gýzý” öldürü(r) herifin isdikbalýný anasýný satayýn ta! .. bizden on yaþ büyük, küçük kýzýný katar hesaba bak epap, benim gýzýmý alma neyye dersen? anasýnýn bana etdiði gibi aban da þiþiri(r) senin baþýný” es geçerdik bazý evleri geriye bir ya da iki ev kalýrdý
baþka biri daha çýkardý daha baþka bir þey derdi delik çorapdan baþ barnak çýkar gibi “-sen zengin gýzý al as(l)daným zengin gýsmýnýn gýzýný, neye dersen.. biliyon mu. ne gam ne keder; biþirdikleri yenir gonuþduklarý eyidir, dutduklarý gözeldir, dikdikleri keyilir, gözleri güneþgibi parýl parýldýr, camlarý geniþdir, iþleri yönetdir. evleri güneþe, bacalarý yönedine bakar gýþýn üþümezler zobalarý yanar..” gözümüzde bütün bir sefil köy manzarasý ve kendi gerçeðimiz vardý o evlerin de hükmü kalmazdý
diðeri devam ederdi.. “-emme Allahýn fakiri.. aslan olsa neydiviri(r) iþdehe boban, ýhýcýk ben, yaz-gýþ, dað daþ.. iþ-güþ, elde yok avýþda yok elimiz hamýr garnýmýz a(ç)þ ille biþiy damardan, emme daha da çok bunardan gelecek, “mermer daþdan, varlýðý iki baþdan” olacak, dönüp bakmasan da bilecek arkan-galen olacak, yasdanacak en birinci þey ne arka daþþ.. neyinen.. varlýðýnan var olacak.. varlýk olmayýnça dirlik olmayoru vesselam varlýk keyfe keder imkansýzlýklar beter! imkanlar harikaydý..
“-yoklukda baca çekmez ev tüter sen gördün mü pacasý çekmeyen zengini bi evin pacasý çekmeyosa bil ki fakirin fakiri ne dirliði vardýr ne de yönet düzeni sen zengin gýzý al asdaným hele bi de hak vaki oldu daa gayýn boban ölüvüdü müü.. gayýý iþdee yaþadýn getdiðin iresmi.. dadýndan yenmez vallahi billahi” yörüyüþün bile deðiþiviri için için yanardýk içimiz yanardý.. sahi köyde zengin kim vardý?
“-fakirin düz yolda aþar ganlýsý zengin gýsmýnýn, daðý daþý aþar tatar arabasý tarlasý, takgasý, çobaný, yanaþmasý sürüsü ehliyalý, ekmeði-gatýðý, yaðý, balý.. yeyim yeycek çakýlý(r) galý(r) düðünde bayramda ahali akýþýr varý(r) fakir belasýný bulmuþdur “fakirlik gaderdir” der avunur oyusa o da O’nun gulu emme; “yetirecen deye” gývraný(r) duru(r) gýzýný alan bulunu(r) emme, oðluna gýz veren olmaz ki neyinen etsin bayramý, nasý(l) etsin bayramý bayram eder aðþam etdi mi ðünü emmeee; zengin “yaðýnan yarýk yediri” bencileyin kelik deði, onculayýn çarýk keydiri mali hüllenin halli aðzýmýza tad gelirdi gönlümüz akrannarýmýzý tarardý
“-falanýn gýzý da var emme onnarýn o(ð)lannarý da var, gerçi … sen onnarý döðer ellerinden alý(r)sýn tarlalarý “höt” deyvisen, evelallah donnarýný çekmeden gaçarlar” horazlanýrdýk, göðsümüz þiþer duruþumuz deðiþirdi göðsümüz kabarýrdý
“yeni yetmeliðin kapýsýna dayanmýþlara adresler verilir inceden “gýz alacan mý Beylerden, yemesini, keymesini bili(r)ler dik duru(r)lar kibirlidirler emme heriflerini el içinde adam ederler” ayaklarýmýz Beylerin kapýsýný arþýnlardý
… “-emmee bana galý(r)san Deliamatlardan bi(r) enik dut, evelallah yaþadýrlar, kötü keyf davþýmazlar, aþlýkdan ölseler getseler, gatliken dýþarýya sezdirmezler gol gýrýlý(r) yen içinde galý(r) dýþarýya sezdirmezler asla etrafa renk vermezler surat asýp bezdirmezler bi bakmýþsýn çelenden bi çöp goparmýþlar diþlerini temizleyip batýrlar "-neyye len" demeye galmaz “dün geçi kesdiydik de.. diþimin govuðunda et galmýþ” de(r)ller.. alýnacak kýz deðiþir, netice deðiþmezdi eli-mahkum kararlar alýnýrdý
nayeti hiþ kimsenin bobasýnýn malýna güvenme þansý yoðudu belki de tek çýkar yol buyudu, yaþça büyüklerimizden anladýðýmýz kadarýyla evlenirken istikbali temin etmek.. olmamalý angarya "neyye bobayýn fakýrlýðý gader, emme senin fakirliðin gader deðil, neyye zengin gýzý alaydýn boba!" denirdi.. haklarý vardý..
kuzu oðlak güderken. er davranýp nüfuz sahasýný geniþ tutardýk ötekilerin yengesi olurdu duttuklarýmýz bobaçca yapraklarýna sýralanýr, þansýmýz ne olur ne olmaz.. öyle ya; düþlere dalardýk.. anasýna satayým hepiciði el oldu þindi. “tohh” desen var mý çaresi ne sevdalar yaþanýrdý..
DÝPNOT
gadýn / kadýn : güzel anlamýnda, güzel çocuk (oðlan ya da kýz deðil) kastedilen gadýn / kadýn : güzel, iyi
Sosyal Medyada Paylaşın:
İbrahim Çelikli. Åžiirleri
(c) Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir.